استرس گرمایی در طیور پرورشی

استرس گرمایی در طیور پرورشی ، تلاش در جهت رفع آن

نام مقاله :

استرس گرمایی در طیور پرورشی ، تلاش در جهت رفع این مشکل ( بخش نخست ) .

تهیه و تنظیم :

علیرضا گائینی ، دانشجوی رشته دکترای دامپزشکی .

آدرس پست الکترونیک :

AlirezaGaeeni@VetNews.Ir

AlirezaGaeeni2000@Yahoo.Com

Abstract :

This booklet has been prepared for the important reasons that the incidence of heat stress in poultry breeding will follow . This guide to outline some general methods of management that are effective in reducing heat stress .

توضیح :

این کتابچه از آن جهت تهیه گردیده است که دلایل مهم بروز استرس گرمایی در طیور پرورشی را شرح دهد . رئوس مطالب این راهنما را برخی از روشهای مدیریتی کلی که در کاهش استرس گرمایی موثر میباشند ، تشکیل می دهد . اگرچه مطالب این کتابچه از آخرین تحقیقات و بهترین نظرات تهیه گردیده است ، کامل نبوده و نمیتوان آن را جایگزین نظرات متخصصین نمود . در صورت تردید در مورد مسئله ایی ، بهتر است که به نظرات متخصصین امر مراجعه نمائید .

معرفی :

اغلب روشهای تولید طیور ، شامل پرورش تعداد زیادی پرنده در سالنهایی با محیط کنترل شده میباشند . تحت نظارت مزرعه داران ، تمامی نیازهای پرنده و همچنین محافظت از پرنده در برابر آب و هوا در جهت دستیابی به آسایش و رفاه پرندگان تحت پرورش فراهم میشود .

به هرحال ، تعدادی از فاکتورهای تولیدات طیور در خلال سالهای 1990 تا 2000 میلادی و پس از آن تغییر یافته است . پرندگان ، واجد ویژگیهای ژنتیکی مختلفی هستند . آنها محصولات بیشتری را نسبت به گذشته تولید نموده و پاسخهای متفاوتی را به درمان و تغذیه می دهند . در روزهای گرم تابستان ، دمای بیرونی سالنها ممکن است به 38 درجه سانتی گراد ( 100 درجه فارنهایت ) نیز برسد .

این در حالیست که دمای بالا ، تاثیرات زیادی را بر راندمان تولید طیور صنعتی خواهد گذاشت . زمانیکه این گرما با رطوبت بالا همراه شود ، میتواند وضعیتی بحرانی را ایجاد نماید .

پس این نیاز وجود دارد که مدیریت طیور و همچنین تجهیزات مورد استفاده در هوای گرم در جهت به حداقل رسانی تاثیرات استرس گرمایی مورد بازبینی مجدد قرار بگیرد . استرس گرمایی تنها سبب رنجش و مرگ پرندگان نمی شود ، بلکه میتواند سبب کاهش یا توقف تولید شده و از این رو در بهره وری اقتصادی ، تاثیرگذار باشد .

استرس گرمایی چیست ؟

درصورتیکه پرندگان به سختی توانایی ایجاد یک تعادل ، میان دمای تولیدی بدن و از دست دادن دمای بدن را داشته باشند ، دچار استرس گرمایی شده اند . این نوع استرس در تمامی سنین و پرندگان دیده شده است .

به جدول شماره یک توجه نمائید . در منطقه دمای خنثی ، پرندگان با استفاده از فعالیتها و رفتارهای عادی خود قادر به از دست دادن دما تحت یک حالت کنترل شده میباشند . در این حالت ، استرس گرمایی وجود ندارد و دمای بدن ، ثابت خواهد ماند . زمانیکه شرایط از محدوده به اصطلاح (( بالاتر از دمای حیاتی )) فراتر می رود ، پرندگان بایستی با استفاده از عمل له له زدن ، گرمای تولیدی را دفع نمایند .

له له زدن یک پاسخ عادی به گرما بوده و منحصرا به معنای وجود یک مشکل رفاهی در پرنده نمی باشد .

اما در صورت افزایش دما ، میزان له له زدن نیز افزایش خواهد یافت . درصورتی که تولید گرما از منطقه به اصطلاح (( بیشترین دفع گرما )) بیشتر شود ، چه در یک دوره زمانی کوتاه مدت ( استرس گرمایی حاد ) یا در یک دوره زمانی دراز مدت ( استرس گرمایی مزمن ) ، پرندگان تلف خواهند شد .

دمای بدن جوجه های گوشتی بایستی نزدیک به 41 درجه سانتی گراد ( 106 درجه فارنهایت ) باقی بماند . در صورتی که دمای بدن جوجه ها ، 4 درجه بیشتر از میزان یاد شده باشد ، پرنده ها تلف خواهند شد . این نکته مهم را به خاطر داشته باشید که مشکلات آسایش پرندگان در محدوده میان (( دمای حیاتی بالا )) و (( حداکثر میزان دفع گرما )) و قبل از بروز تلفات روی خواهد داد .

کارگران سالنها بایستی از رفتارهای پرندگان آگاهی داشته و بدنبال نشانه های رنجش پرندگان باشند .

جدول موجود در انتهای این کتابچه ، جدول زمان بندی شده ایی از اتفاقات یک روز گرم در سالنهای پرورش طیور می باشد . در این جدول ، شما مشاهده خواهید نمود که چگونه استرس گرمایی بر آسایش طیور پرورشی تاثیرگذار خواهد بود .

دمای بدن چگونه تولید میشود ؟

گرما از طریق متابولیسم داخلی بدن تولید میشود که شامل نگهداری ، رشد و تولید تخم مرغ میباشد . عواملی چون وزن بدن ، نژاد و گونه ، میزان تولید ، میزان دریافت غذا ، کیفیت غذا ، میزان فعالیت و ... بر میزان گرمای تولیدی موثر میباشد .

منابع گرمای تولیدی دیگر ، در سالنهای پرورش طیور چیست ؟

به غیر از دمایی که تهویه ها در داخل سالن به گردش در می آورند ، گرما توسط سقف و دیوارها نیز اضافه میشوند . این درحالیست که بیشتر گرمای تولیدی بستر ، صرف تبخیر رطوبت آن و خشک نمودن بستر میشود . به هرحال در آب و هوای گرم ، بستر مرطوب سبب ناراحتی و عدم آسایش طیور پرورشی نسبت به بستر خشک خواهند شد .

گرمای تولیدی ، توسط سیستم روشنایی و موتورها ، بخش اندکی را در برابر گرمای تولیدی متابولیسم بدن ( بصورت عملی کمتر از یک درصد ) تشکیل میدهند . گرمای بدن را میتوان منبع غالب گرما در سالنهای پرورش دانست .

پرندگان چگونه گرما را دفع می کنند ؟

گرما به راههای مختلفی دفع میشوند . سه روش عادی دفع گرما در زیر فهرست شده اند :

ü      تشعشع : در صورتیکه سطوح اطراف پرنده ، دمای پائین تری داشته باشد و بالعکس ، گرما از راه تشعشع از بدن پرنده دفع خواهد شد . درصورتیکه دمای سقف و دیوارها بالا باشد ، گرما را به سطح بدن پرنده انتقال خواهند داد .

ü      جریان هوا : از دست دادن گرما ، همچنین میتواند از طریق افزایش جریان هوا در اطراف بدن گرم صورت پذیرد . فراهم نمودن حرکت هوا میتواند به این امر کمک نماید . این حرکت بایستی به اندازه ایی سرعت داشته باشد که هوای موجود در اطراف بدن را بخوبی جابه جا نماید .

ü      هدایت : در صورتی که یک سطح ، در تماس با سطح دیگری باشد ، گرما از یکی به دیگری انتقال می یابد . برای مثال ، در صورتی که پرنده بر روی بستری نشسته است که واجد دمای کمتری از بدن پرنده میباشد ، به هرحال ، بستر به سرعت به دمایی نزدیک به دمای بدن پرنده خواهد رسید .

در صورتیکه پرنده ، توانایی برقراری تعادل گرمایی با استفاده از یکی از سه روش فوق را نداشته باشد ( بالاتر از دمای حیاتی ) ، با استفاده از تبخیر و یا له له زدن به دفع گرما می پردازد .

ü      تبخیر : از آنجائیکه در پرندگان سیستم تعریق وجود ندارد ، له له زدن از درجه اهمیت بالایی در آب و هوای گرم برخوردار است . این عمل در صورتی موثر واقع خواهد شد که رطوبت سالن خیلی بالا نباشد . بنابراین شرایط گرم و مرطوب ، استرس بیشتری را به نسبت آب و هوای گرم و خشک خواهد شد .

گرما چگونه از سالن دفع میشود ؟

گرما از طریق هوای تحت تهویه و هدایت شده و همچنین دیوارها و سقف ( زمانیکه تحت تابش مستقیم نور خورشید نباشد ) دفع خواهد شد .

پرندگان چگونه به افزایش دما پاسخ می دهند ؟

پرندگان ممکن است درجهت تعادل گرمای بدن خود با محیط اطراف ، تغییراتی را در رفتارهای عادی خود ایجاد نمایند . پرندگان ممکن است :

ü      سعی در دوری نمودن از سایر پرندگان نمایند .

ü      به سمت سطوح خنک یا جریان هوا حرکت کنند .

ü      درجهت کاهش عایق بندی و مجاور سازی نواحی فاقد پر ، بالهای خود را از بدن دور نگاه داشته و به اصطلاح ، بال های خود را آویزان میکنند .

ü      به آرامی له له می زنند .

ü      در جهت کاهش تولید گرما به استراحت بپردازند .

ü      دریافت غذا را کاهش دهند .

ü      مصرف آب خود را افزایش دهند .

ü      جریان خون خود را از ارگان های داخلی به سطح پوست خود هدایت نماید که سبب تیره شدن پوست میشود .

ü      له له زدن سریع را آغاز نماید .

پیامدهای عمل له له زدن چیست ؟

ü      گرما بصورت رطوبت از مجاری هوای پرندگان دفع شده و در سالن پخش میشود .

ü      له له زدن به فعالیت عضلانی و انرژی نیازمند است . این دو نیز سبب تولید گرما میشوند . دفع گرما از طریق تبخیر سبب تولید گرمای اضافی در حین عمل له له زدن میشود .

ü      له له زدن آهسته ، فعالیتی عادی بوده و در دوره های زمانی مشخصی صورت می پذیرد .

ü      میزان تنفس تا 10 برابر حالت استحراحت میتواند افزایش داشته باشد . تنفس عمیق میتواند پرنده را خسته نموده و توانایی آن را در تطابق با هوای گرم در طول دوره های گرم هوا کاهش دهد .

ü      رطوبت بالای هوا ، توانایی پرنده در دفع گرما از طریق رطوبت را کاهش خواهد داد .

ü      افزایش میزان تنفس ، سبب کاهش دی اکسیدکربن و افزایش PH پلاسمای خون میشود که به آلکالوزیس تنفسی معروف است . پتاسیم و فسفات خون به اتمام رسیده و میزان سدیم و کلر افزایش می یابد .

ü      میزان رشد یا تولید تخم مرغ کاهش می یابد .

آیا میتوان آب و هوای گرم را پیش بینی نمود ؟

پیش بینی آب و هوای یک دوره بلند مدت در حال حاضر ، قابل رجوع میباشد . سرویسهای مختلفی ، پیش بینی آب و هوای 5 روز آینده را امکان پذیر می کنند که از طریق اینترنت به این سرویسها میتوان دسترسی داشت . با توجه به این نوع پیش بینی ها میتوان برنامه ایی منسجم را برای آب و هوای گرم تهیه نمود .

اما این نکته را بخاطر داشته باشید که اینگونه پیش بینی ها ، دمای موجود در سایه را به شما ارائه می دهند . اغلب سالنهای پرورش طیور که از انواع تهویه های مختلفی استفاده می کنند در نور مستقیم آفتاب قرار دارند که دمایی به مراتب بیشتر از آن چه که پیش بینی شده است را تجربه خواهند کرد .

تولیدکنندگان همچنین بایستی از تغییرات محلی که میتواند منجر به تغییر پیش بینی ها و بروز استرس گرمایی شود ، آگاهی داشته باشند . این موارد میتوانند شامل تاثیرات بادها ، نسیم ساحلی ، دره ها و طوفان های محلی باشند .

اغلب سیستمهای پیش بینی وضعیت آب و هوا ، پیشرفت نموده و دما ، رطوبت و همچنین ترکیبات آنها با یکدیگر را اندازه گیری نموده و تجهیزات آنها توانایی پیش بینی وضعیت آب و هوای 10 کیلومتر اطراف خود را خواهند داشت .

ظرفیت نگهداری چه تاثیراتی را بر آب و هوای گرم خواهد داشت ؟

در صورتیکه ظرفیت تولید به نسبت سالن پرورش و تجهیزات تهویه ، بالا باشد ، ممکن است دما بطرز خطرناکی بالا رود تا جایی که دمای متابولیک تولیدی در هوای سالن ، بیش از میزان مورد انتظار باشد . انتقال تشعشع گرما از پرنده به پرنده از اهمیت ویژه ایی برخوردار است و هوای گرم و مرطوب در میان پرندگان به چرخش درخواهد آمد . پرندگانی که بصورت گروهی نگهداری میشوند ، 40 درصد توانایی کمتری را در دفع گرما از بدن خود نشان می دهند .

قراردادهای طولانی مدت برای ارائه محصولات به بازار بدین معنا میباشد که بدون توجه به وضعیت هوا بایستی مقدار مشخصی محصول را به بازار ارائه نمائید . بنابراین با توجه به وضعیت گرما در فصل تابستان و ظرفیت تولید سالنهای پرورش بایستی فروش را محاسبه نمود . از اینرو پیشنهاد میشود که تولید خود را در ماههای گرم سال پیش بینی نمائید .

آیا میتوان با پیش بینی هوای گرم ، از تراکم سالنها کاست ؟

کاهش تراکم سالنهای پرورش طیور در جهت بهبود وزن طیور تولیدی و میزان فروش ، امری معمول میباشد . ولی در این میان سوالی مطرح میشود .

در مورد استرس اضافی که بر پرندگان باقی مانده وارد میشود چه کاری میتوان انجام داد ؟

کاهش میزان تراکم ، بدنبال آب و هوای گرم ، تولید گرما را در سالن های پرورش کاهش داده و حرکت هوا در میان پرندگان را افزایش داده و به پرندگان باقی مانده ، اجازه بازگشت می دهد . به هرحال کاهش تراکم و دخالت در وضعیت زندگی پرندگان میتواند سبب افزایش استرس گرمایی شود .

نکات اساسی سالنها در جهت حفاظت پرندگان از گرما چیست ؟

این نکات عبارتند از :

ü      عایق بندی .

ü      طراحی و موقعیت سالن .

ü      تهویه .

عایق بندی بایستی چگونه باشد ؟

عایق بندی مناسب ، عبور گرما از دیوارها یا سقف را بطور چشمگیری کاهش می دهد . حتی در یک روز تابستانی عادی ، در صورت کافی نبودن عایق بندی ، مقدار زیادی گرما به داخل سالن نفوذ می کند . در هوای گرم ، گرمای سطح سقف میتواند به 60 درجه سانتی گراد برسد .

بررسی ها نشان داده است که در سالنهای قدیمی پرورش طیور به ازای هر متر مربع ، 30 وات تشعشع بر سطح وارد میشود . گرما از خلال سطوح سالنهای پرورش به داخل سالن منتقل شده و میزان گرمای موجود در سالن را افزایش می دهد .

استاندارد پیشنهادی برای عایق بندی چیست ؟

تاثیرگذاری عایق بندی با میزان U بیان می گردد ( این میزان هرچقدر کمتر باشد ، بهتر است ) . استاندارد مدرن پیشنهادی میزان U به قرار زیر است :

U = 0.4 W/m² /c⁰  Or Better

در ساختمانهای جدید ، سقف میتواند واجد مواد عایق بندی بوده و دیوارها نیز واجد بلوکهای چوبی می باشند . میزان U بطور پیش فرض ، 35 . 0 محاسبه میشود .

در سالنهایی با ساختار چوبی ، میزان U در حدود 4 . 0 میباشد . در سالنهای پرورش قدیمی ، میزان U خارج از محدوده استاندارد پیشنهادی خواهد بود که با توجه به وضعیت نامناسب عایق بندی اجتناب ناپذیر میباشد .

طراحی سالن ها چه اهمیتی دارد ؟

در انگلستان ، طراحی سالن و محل آن بصورت سنتی بوده و ساختاری از دمای محلی ، نقشه های اجباری ، ظرفیت تولید و مقیاس اقتصادی می باشد . طراحی سالن های جدید با توجه به آلودگی ها ، کنترل محیطی ، انرژی مورد استفاده و نیازمندی های بهبود یافته امنیت زیستی صورت می پذیرد .

طراحی ساختمان و سیستم تهویه آن ، جایگذاری ساختمانهای جدید و مواد ساختمانی تاثیراتی را خواهند داشت . رنگ سقف ، قابلیت انعکاس ، ارتفاع و موقعیت ، آب و هوا ، قرارگیری سالن در سایه یا آفتاب از فاکتورهایی میباشند که بر جذب گرما موثر هستند . همچنین در مرحله طراحی بایستی از نظرات متخصصین نیز بهره برد .

به هر حال ، دمای بالای هوا در تابستان بعنوان امری اجتناب ناپذیر مد نظر قرار گرفته و در جهت مقابله با این وضعیت میتوان از طراحی مناسب سالن های پرورش طیور استفاده نمود . به منظور دستیابی به بهترین راندمان ، طراحی سالن و سیستم تهویه مورد استفاده بایستی مکمل یکدیگر باشند . نتیجه چنین طراحی ، دستیابی به سیستم های تهویه هوای ترکیبی در جهت بهبود کیفیت جریان هوا می باشد .

اهمیت سیستم تهویه چیست ؟

استفاده از هوای موجود در خارج از سالن ، را اصلی خارج نمودن گرما از سالن پرورش طیور میباشد . در این میان ، همکاری دو بخش از سیستم تهویه ، اهمیت ویژه ایی دارد .

سیستم تغییر هوا :

سیستمهای مبتنی بر هواکش و یا تهویه طبیعی ، از سیستمهای معمول میباشند . در این راستا ، حداکثر میزان استاندارد تهویه ( MXVR ) انگلستان از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد و بایستی مورد توجه قرار گیرد . این استاندارد ، بصورت تئوری ، هوای مورد نیاز را پیشنهاد می دهد .

این پیشنهادات در جهت پیشگیری از افزایش دمای هوای سالن سالن پرورش میباشد . بر اساس این استاندارد ، از اختلاف دمای بیش از سه درجه سالن پرورش در مقایسه با محیط بیرون پیشگیری می شود .

اما شرکتهای مختلف تولیدکننده سیستم تهویه سالنهای پرورش ، بر اساس نوع طراحی سیستم تهویه و همچنین ورودی هوا ، اختلاف دمای 2.5 تا 5 درجه را پیشنهاد می دهند .

سیستم ورودی هوا :

توجه داشته باشید که حداکثر ظرفیت هوای ورودی از آب و هوای گرم از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد . توزیع هوا با سرعت بالا بر روی پرندگان از مواردی میباشد که با هوای ورودی مناسب بدست می آید . مورد اخیر بخصوص در مورد پرندگان گوشتی مسن اهمیت دارد .

در سالنهایی که از سیستمهای تهویه طبیعی استفاده میشود ، درجهت دستیابی MXVR کم تر از سه ، ورودی ها را افزایش می دهند . البته افزایش ورودی ها را بایستی محاسبه نمود و با توجه به طراحی سالن ، عملی نمود . در چنین محاسباتی ، ارتفاع سالن از اهمیت ویژه ایی برخوردار می باشد .

برای محاسبه میزان تهویه طبیعی ، هیچ قانون مشخصی وجود ندارد و بایستی برای هر سالن بصورت اختصاصی محاسبه شود . انجام چنین محاسباتی ، نیازمند مشاوره با متخصصین مرتبط میباشد .

مزایای ایجاد هوای با سرعت بالا بر روی پرندگان چیست ؟

هوای پرسرعت در رفع استرس گرمایی پرندگان ، ضروری است . در هنگام استفاده از هوای با سرعت بالا :

ü      مطمئن شوید که دما و رطوبت هوای مورد استفاده شما مناسب میباشد .

ü      هوای مرطوب را از اطراف پرندگان خارج نمائید .

ü      لایه های گرما را از اطراف پرندگان برداشته و با این کار ، سرعت کاهش گرما را افزایش دهید . این کار در هنگام پیک تولید پرنده ، از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد .

ü      پرندگان احساس گرما را از دست داده و له له نمی زنند . اما در صورتیکه سرعت هوا مناسب نباشد ، پرندگان شروع به له له زدن می کنند .

ü      تبخیر ، بیشترین نقش را در کاهش دمای بدن پرنده در هوای بسیار گرم ( بالاتر از 32 درجه سانتی گراد ) دارد .

سرعت هوای پیشنهادی در آب و هوای گرم ، چقدر است ؟

تولیدکنندگان طیور گوشتی ، در جهت آسودگی پرندگان وحشی خود بایستی سرعت هوایی میان یک تا سه متر بر ثانیه را در سالنهای پرورش ایجاد نمایند . حداقل سرعت هوای مورد نیاز در سالنهای پرورش طیور ، یک متر بر ثانیه میباشد . سیستمهای تهویه حال حاضر بخصوص ، پس از اندکی ارتقاء ، توانایی ایجاد سرعت هوای یک تا 1.5 متر بر ثانیه را خواهند داشت ( هر یک متر بر ثانیه برابر با 200 فوت در دقیقه میباشد ) .

سیستمهای تهویه تونلی ، توانایی تولید سرعت هوای 1.5 تا 3 متر در ثانیه را دارا میباشند . در سیستمهای پرورش تراکم پائین چون مزارع مادر ، پولت و تخمگذارها ، حداقل سرعت هوای مورد نیاز ، 0.7 متر بر ثانیه میباشد . توجه داشته باشید که آرایش مناسب ورودی های هوا سبب تولید هوای سرعت مناسب می شود .

چگونه میتوان ورودی ها را در جهت دستیابی به بهترین سرعت هوا طراحی نمود ؟

ورودی های هوا توانایی ایجاد 2 نوع مسیر هوا در سالنهای پرورش را دارند :

الف ) غیرمستقیم :

هوای اولیه ایجاد شده ، در امتداد سقف مهاجرت نموده و بصورت ثانویه بر روی پرندگان ریخته میشود . این نوع الگوی هوایی برای پرورش پرندگان ، ایده آل است . توجه داشته باشید که این نوع الگوی هوایی ، سرعت هوای کمتری را بر روی پرندگان ، ایجاد می کند .

ب ) مستقیم :

هوای اولیه ایجاد شده ، مستقیما بر روی پرندگان ریخته میشود . الگوی فوق برای پرورش پرندگان مناسب نیست ولی مشکلات استرس گرمایی را رفع خواهد نمود . بسیاری از سالنهای پرورش طیور قدیمی ، امکان ایجاد هوای سریع وجود نداشته و تنها ، الگوی هوای غیرمستقیم در آنها تولید می گردد .

به منظور ایجاد سرعت هوای بیش از یک متر در ثانیه ، نیازمند ایجاد تغییراتی در ورودی ها و همچنین هواکشها خواهید بود .

اما اکثر سالنهای مدرن ، از هر دو الگوی هوایی پیشنهادی استفاده می کنند . در واقع ، این سالنها از الگوی هوایی غیرمستقیم برای پرورش پرندگان و از الگوی هوایی مستقیم برای تهویه در آب و هوای گرم ، بهره می برند . تهویه تونلی ، نمونه مشخصی از سیستم هوایی مستقیم میباشد . این نوع تهویه ، جریان هوا را در پائین ترین سطح سالن فراهم می نماید .

چگونه میتوان هوای با سرعت بالا را ایجاد نمود ؟

هوای پرسرعت را میتوان با استفاده از فشار منفی هواکش ها و بیرون راندن هوا از سالن ایجاد نمود . استفاده از هوای طبیعی ، راه دیگر ایجاد هوای پرسرعت است . در واقع ، با ایجاد تعادلی مناسب میان هوای ورودی و توجه به ظرفیت هوای پیشنهادی ، میتوان به این نوع از جریان هوا دست یافت . از سوی دیگر ، موقعیت صحیح ورودی های هوا ، سبب ایجاد جریان هوای مناسب بر روی پرندگان خواهد شد .

برخی از سالنهای پرورش طیور ، واجد ورودی های هوای بسیار بزرگی هستند . این قبیل ورودی ها را غالبا در سالنهای قدیمی مشاهده خواهید نمود . مدیران چنین مزارعی ، در شرایط آب و هوایی گرم ، این ورودیها را کاملا باز می کنند که بطور حتم ، عمل اشتباهی است . نتیجه چنین اقدامی ، ایجاد فشار منفی پائین در سالن خواهد بود . متعاقب چنین حالتی ، سرعت هوای ورودی کاهش یافته و در مواردی نیز قطع میگردد . در نهایت ، کاهش جریان هوای عبوری بر روی پرندگان ، سبب بروز استرس گرمایی میشود .

در برخی مواقع ، هواکشهای سالن های پرورش طیور را به منظور بهبود عملکرد ، اصلاح می کنند . بطور حتم ، چنین اقدامی سبب بهبود سرعت هوای عبوری بر روی پرندگان خواهد شد . این در حالیست که در چنین مواردی ، عرض سالن ، پوشش کف و محدودیت های سیستم های هواکش را نیز بایستی مدنظر قرار داد .

چه میزان فشار منفی ، سبب تولید سرعت هوای پیشنهادی میشود ؟

در این مورد ، میتوان با توجه به خصوصیات اختصاصی هر سالنی ( عرض سالن ، سیستم تهویه و ... ) تصمیم گیری نمود . بعنوان مثال ، در سالنهای گوشتی با 18 متر عرض و سیستمهای تهویه معمولی ، فشار 30 تا 40 پاسکال برای ایجاد یک سرعت هوای مناسب بر روی پرندگان پیشنهاد میشود .

در مواردی که سالن پرورش طیور ، بر اساس استفاده از تهویه تونلی طراحی شده است ( ورودی ها و هواکشهای کناری و ... ) بایستی به منظور بهبود راندمان عملکردی هواکش ها ، فشار منفی را کاهش داد ( بخصوص 15 تا 25 پاسکال ) .

درصورتیکه سرعت هوا کافی نیست ، آیا میتوان از هواکشهای چرخشی بهره برد ؟

در برخی سالنهای پرورش طیور صنعتی ، ایجاد سرعت بالای هوا بر روی پرندگان امکان پذیر نیست . در چنین مواردی ، هواکشهای چرخشی ، نقش مهمی را ایفا خواهند کرد . توجه داشته باشید که بایستی میان هواکشهای چرخشی و هواکشهایی که به منظور تهویه بکار می روند ، تفاوت قائل شویم چرا که هواکشهای چرخشی ، تنها به عوض کردن جریان هوا می پردازند .

به هرحال توجه داشته باشید که هوای تولیدی چرخشی ، هم دمای سالن خواهد بود . در مواردی نیز بدلیل نامساعد بودن هوای سالن ، تراکم پرندگان در اطراف این قبیل هواکشها بیشتر است .

همچنین میتوان با اصلاح ورودی هوای سالن ، سرعت هوا را افزایش داد . موارد فوق ، ممکن است نیازمند افزایش ظرفیت هوای در چرخش باشد .

حداکثر تهویه پیشنهادی به چه میزان است ؟

میزان MXVR ( مترمکعب در ساعت ) پیشنهادی ، در جدول شماره 2 مشخص شده است که میتوان پس از انجام محاسبات اولیه از آنها استفاده کرد .

یک متر مکعب در ساعت برابر است با 0.588 فوت مکعب در دقیقه .

راحت ترین روش به منظور بهبود MXVR پیشنهادی چیست ؟

با استفاده از سه یا چهار هواکش در محورهای چوبی و با حرکت هوا در بالای هواکش ها ، به بیشترین تغییرات هوا با حداقل قیمت دست خواهیم یافت . این قبیل هواکشها را میتوان در هر نقطه ایی از سالن قرار داد . توجه داشته باشید که هواکشهای فوق در سیستم تهویه سالن ، اختلال ایجاد نخواهند کرد .

در سیستمهایی که بهترین راندمان در فشار پائین بدست می آید ( تهویه تونلی ) این هواکشها را بایستی در 40 – پاسکال بکار گرفت . از سوی دیگر ، بایستی راندمان هواکشها را به منظور دستیابی به فشارهای مورد نیاز ، مدنظر قرار دهید .

ظرفیت تولید برق در مزارع پرورش طیور از مواردی است که بایستی مورد توجه قرار گیرند . بخصوص زمانی که هواکشها را افزایش می دهید . در چنین مواردی ، ممکن است نیازمند افزایش ظرفیت تولید برق توسط ژنراتورها باشید .

آیا میتوان سیستمهای تهویه اجرا شده را اصلاح نمود ؟

استفاده از هواکشهای بزرگتر ، سبب بهبود اندک راندمان شده و در مواردی نیز زیان آور خواهند بود . این در حالیست که با اصلاح پنجره و هواکش ها میتوان به بهبود عملکرد سیستمهای اجرا شده دست یافت . البته ، خروجی هواکشهای قدیمی را میتوان با خروجی های مدرن جایگزین نمود . این قبیل خروجی ها واجد راندمان بالایی میباشند .

در صورتیکه ورودی هوا در سالنهای پرورش در مقایسه با خروجی های هوا ، بالا باشد ، تا زمان ایجاد فشار مناسب میتوان از هواکشهای اضافی استفاده نمود . توجه داشته باشید که برای ایجاد نمودن هوای با سرعت بالا بر روی پرندگان بایستی از ظرفیت هوای بالایی بهره گرفت .

در واقع ، بسیاری از ورودی های قدیمی را میتوان با ورودی های مدرن جایگزین کرد . این قبیل ورودی های مدرن سبب ایجاد مستقیم هوا بر روی پرندگان خواهند شد .

این درحالیست که برخی عقاید اشتباه در تهویه مناسب ، سبب بروز محدودیت هایی در هوای در حال چرخش در سالنهای پرورش خواهند شد . از سوی دیگر ، حذف یا اصلاح نورگیرها در هنگام اضافه نمودن هواکشها ضروری است .

خنک کننده تبخیری چیست ؟

به منظور تبدیل آب به بخار ، نیازمند انرژی خواهیم بود . با جذب انرژی از هوا ، گرما کاهش یافته و هوای خنکی خواهیم داشت . بالشتک های خنک کننده یا لوله های اسپری کننده میتوانند سبب تبخیر آب شوند . بالشتک های خنک کننده در انگلستان معمول نبوده و اکثر پرورش دهندگان طیور صنعتی در انگلستان از سیستم های تهویه تونلی استفاده می کنند .

مزایای استفاده از خنک کننده های تبخیری چیست ؟

مزایای استفاده از این سیستمها عبارتند از :

ü      دستیابی به دمای مناسب برای پرورش پرندگان در مناطق گرمسیری .

ü      پیشگیری از له له زدن پرندگان و کاهش آن .

ü      جلوگیری از بروز تغییرات شدید دمایی .

ü      ایجاد هوای باسرعت بالا و خنک بر روی پرندگان .

ü      بهبود در مصرف غذا و در نتیجه ، افزایش وزن گیری پرندگان .

معایب استفاده از خنک کننده های تبخیری چیست ؟

معایب استفاده از این سیستمها عبارتند از :

ü      استفاده از این سیستم در آب و هوای بسیار گرم یا بسیار مرطوب ، غیرموثر بوده و در مواردی نیز زیان آور میباشند .

ü      به ازای کاهش هر یک درجه سانتی گراد ، RH در حدود 4.5 درصد افزایش می یابد . بنابراین ، درصورتیکه منبعی سبب کاهش 6 درجه سانتی گراد از دما شود ، سبب افزایش 27 درصدی RH خواهد شد . مدیران مزارع ، تحت چنین شرایطی بایستی رطوبت سالن را تحت نظر داشته باشند .

ü      توجه داشته باشید که این سیستمهای خنک کننده ، از له له زدن شدید پرندگان جلوگیری نمی کند . در واقع ، افزایش درصد RH سبب کاهش له له زدن بصورت کمی شده و خطر استرس گرمایی را کاهش می دهد .

ü      هیچگاه سیستمهای خنک کننده را نمی توان جایگزین هوای پرسرعت نمود . این سرعت بالای هوا توسط سیستمهای تهویه ایجاد خواهند شد .

ü      قرارگیری نادرست لوله ها سبب بروز ضعف در انجام عملیات خنک شازی شده و رطوبت بستر را بدنبال خواهد داشت .

ü      صرفه اقتصادی این سیستم در حال مطالعه بوده و نتایج کمی در مورد آن به انتشار رسیده است .

آیا کارکردن سیستم تهویه در تمامی طول شب با حداکثر قدرت ، مزایایی را بدنبال دارد ؟

پس از یک روز داغ و غروب گرم ، استفاده از حداکثر توان سیستم تهویه در طول شب ، سبب کاهش دمای مرکزی بدن پرندگان خواهد شد . بنظر می رسد ، اتخاذ چنین تصمیمی ، سبب کاهش تلفات ناشی از گرما خواهد شد .

آیا کاهش دریافت غذا یا ایجاد محدودیت غذایی ، در تحمل استرس گرمایی موثر است ؟

پرندگان بصورت طبیعی در آب و هوای گرم ، مصرف غذای خود را کاهش می دهند . این عمل سبب کاهش گرمای ناشی از متابولیسم خواهد شد . تحت چنین شرایطی میزان رشد پرنده و ضریب تبدیل ، شرایط بدی خواهند داشت . اما در این میان ، تکنیک هایی که سبب افزایش فعالیت پرنده شده یا پرنده را تحریک به افزایش مصرف غذا می کنند ، ممکن است اثرات مخربی را بر تولید بگذارند .

برداشتن دان قبل از گرمترین بخش روز از دان خوریها ، در کاهش تلفات مفید واقع خواهد شد . این کار سبب کاهش تولید گرمای متابولیک شده و در کاهش استرس گرمایی موثر است . در سالنهایی که این امکان وجود ندارد ، افزایش فضای پرورش و بهبود چرخش هوا در سالن کمک کننده خواهند بود .

اما در این میان مشکلاتی در حین ارائه دوباره غذا پدید خواهد آمد . در واقع ، تحریک برای مصرف غذا ممکن است منجر به ایجاد موج مصرف غذا گردد . تحت چنین شرایطی ، فعالیت ناگهانی برای پرندگان که هنوز بطور کامل از استرس گرمایی بیرون نیامده اند کشنده خواهد بود .

برخی از محققین ، محدودیت غذایی را پس از خالی شدن کامل چینه دان پرندگان توصیه می کنند . در واقع ، تحت چنین شرایطی ، پرندگان توانایی بالاتری را در مصرف دوباره غذا خواهند داشت .

بنابراین ، مدیران مزارع در هنگام ارائه دوباره غذا تحت چنین شرایطی بایستی کاملا رفتار پرندگان را تحت نظر داشته و به موقع تصمیم گیری نمایند .

آیا استفاده از آب خنک سبب کاهش استرس گرمایی می شود ؟

در هنگام له له زدن پرندگان ، مقدار بالایی از آب از راه ریه ها تبخیر می گردد . بنابراین به منظور جلوگیری از دهیدراتاسیون جوجه ها بایستی آب بیشتری در اختیار آنها قرار گیرد . خنک بودن آب ، سبب افزایش مصرف آن خواهد شد . این کار به کاهش دمای بدن پرنده کمک شایانی خواهد نمود و سبب کاهش تلفات میشود .

آیا بالانس مناسب جیره در آب و هوای گرم ، موثر واقع خواهد شد ؟

هنگامیکه مصرف غذا بدلیل گرمای هوا کاهش می یابد ، تعدیل جیره ، یاری رسان خواهد بود . تحت چنین شرایطی ، با این کار میتوان منبع مناسبی از مواد غذایی را در اختیار پرنده قرار داد . بطور کلی ، پروتئین ها بیشتر از چربی و کربوهیدراتها ، گرمای متابولیک ایجاد می کند . بنابراین نسبت مناسب انرژی به پروتئین از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد . از سوی دیگر ، ویتامین و مینرال های جیره را نیز میتوان دوباره فرموله نمود .

آیا حرکت و راه رفتن گله به کاهش استرس گرمایی کمک می کند ؟

پرندگان با راه رفتن از استرس گرمایی حبس شده در بدن خود رهایی می یابند . اگر اینکار قبل از بروز نشانه های استرس گرمایی صورت پذیرد ، مفید واقع خواهد شد .

تحت شرایط استرس گرمایی ، رفتار پرندگان را بایستی بدقت تحت نظر داشت . اگر پرندگان ساکت هستند ، حرکت نمی کنند و راه نمی روند یا به اصطلاح افسرده هستند ، به هیچ عنوان آرامش آنها را بر هم نزنید .

آیا درهنگام جمع آوری گله ها ، خطر استرس گرمایی وجود دارد ؟

تحت شرایطی که رطوبت یا دما بالاست ، گرفتن ، بارکردن و انتقال پرندگان می توانند سبب بروز استرس گرمایی شوند . در این شرایط ، اتخاذ برنامه ایی درجهت کاهش استرس گرمایی از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد .

این نوع برنامه ها بایستی شامل مواردی چون پیش بینی وضعیت هوای روزانه و پیش بینی دمای روزهای آتی میباشد . با استفاده از این قبیل پیش بینی ها قادر خواهید بود که تصمیمات مناسبی را اتخاذ نمائید .

نیازمندی های اولیه برای جمع آوری پرندگان در انتهای دوره چیست ؟

توجه داشته باشید با استفاده از هر روشی که پرندگان را جمع آوری می کنید ، حفظ زمان از اهمیت ویژه ایی برخوردار است . در واقع ، به منظور راحتی پرندگان ، این عملیات بایستی در حداقل زمان صورت پذیرد . بهتر است که این عملیات در خنک ترین زمان صورت پذیرد .

کارگران و تجهیزات ، قبل از انجام کار ، بایستی آمادگی کامل داشته باشند . از سوی دیگر ، فردی را بایستی بعنوان مدیر عملیات منصوب کرد تا در صورت ضرورت عملیات را متوقف و دوباره آغاز نموده و آن را مدیریت نماید . مدیر عملیات بایستی توانایی شناسایی رفتار پرندگان را داشته باشد تا بر اساس آن ، تصمیمات لازم را اتخاذ نماید .

این نکته را مدنظر قرار دهید که تا زمان انتقال کامل پرندگان به ماشینهای حمل ، تهویه ها بکار خود ادامه دهند . از سوی دیگر ، استفاده از تهویه اضافی در خلال عملیات فوق پیشنهاد میشود . دربها بایستی هنگام عملیات گرفتن و قفس گذاری پرندگان بسته باشند .

پرندگانی که هنوز گرفته نشده اند ، بایستی آب آشامیدنی به میزان کافی در اختیار داشته باشند . کاهش آبخوری ها را بایستی بصورت دوره ایی انجام دهیم و از وجود نور مناسب و کافی برای انجام عملیات اطمینان یابیم .

آیا تنظیم تراکم پرندگان در قفسهای حمل اهمیت دارد ؟

تراکم پرندگان موجود در قفسها را بایستی با توجه به موارد زیر تنظیم نمود :

ü      وضعیت دما و رطوبت .

ü      ظرفیت قفس ها .

ü      وضعیت ماشین حمل و نقل . درصورتیکه تجربه کافی از یک نوع ماشین خاص وجود ندارد ، ظرفیت پائینی از پرندگان را حمل نمائید تا تجربه کافی حاصل شود .

ü      مسافت و سرعت حرکت : در مسافرتهای کوتاه و آهسته ، تراکم کمتری را در مقایسه با مسافرتهای طولانی و سریع ، در نظر بگیرید .

ü      تجهیزات تهویه ماشین : بهتر است که ماشینهای حمل پرندگان زنده ، واجد هواکشهایی در ابتدا یا انتهای خود باشند .

زمانیکه پرندگان بارگیری میشوند ، تجهیزات و یا وسائل نقلیه را نبایستی در نور آفتاب قرار داد . درصورتیکه وقفه ایی در بارگیری پرندگان روی میدهد ، بایستی تهویه مناسبی را برای پرندگان فراهم کرد . برای اینکار میتوان قفسهای واجد پرندگان را در محلی سایه دار ( کنار دیوار و ... ) قرار داد یا این که ماشین حمل را در اطراف مزرعه به حرکت درآورد .

این درحالیست که وسائل نقلیه بارگیری شده نبایستی به هیچ عنوان توقفی را در مزرعه ، خلال مسافرت یا کشتارگاه داشته باشد مگر آن که تهویه مناسب و کافی برای آن فراهم شود .

چه زمانی نیازمند سیستمهای هشداردهنده خواهیم بود ؟

راحتی و حیات پرندگان به قدرت سیستم های تهویه وابسته است . در این شرایط ، استفاده از هشداردهنده ها به منظور اخطار اشتباهات سیستم های تهویه ، الزامی است . آئین نامه های راحتی حیوانات در مزارع که در سال 2000 میلادی در انگلستان تهیه و تدوین شد ، مورد فوق را مدنظر قرار داده است . بر اساس این آئین نامه ، استفاده از هشداردهنده ها به منظور آگاهی مدیران مزارع از نقائص سیستمها و همچنین ناراحتی و پریشانی غیرضروری پرندگان تحت پوشش الزامی است .

توجه داشته باشید که مکانیسم اصلی سیستمهای FailSaife ، استفاده از ژنراتورهای اتوماتیک میباشد .

اهمیت آموزش کارگران در مزارع پرورش طیور چیست ؟

بطور حتم ، مدیریت مزارع پرورش طیور از اهمیت ویژه ایی برخوردار است . درواقع ، فراهم نمودن بهترین سیستم تهویه برای پرندگان تحت شرایط مدیریتی ضعیف ، ضامن راحتی پرندگان خواهد بود . بنابراین مدیریت ضعیف ، از عواملی است که پرندگان را مستعد استرس گرمایی می سازد .

براساس آئین نامه راحتی حیوانات در مزارع ( سال 2000 میلادی ) ، مدیران و کارگران مزارع بایستی با مدیریت پرندگان ، تحت شرایط خاص استرسی آشنایی کامل داشته باشند . از سوی دیگر ، این افراد بایستی اجازه تغییر در شرایط مزرعه ، به منظور بهبود شرایط پرندگان را داشته باشند .

مدیران مزارع بایستی از آموزش کامل تمامی کارکنان مزارع اطمینان یابند . کارکنان مزارع بایستی نشانه های اولیه استرس گرمایی را شناسایی نموده و اقدامات اولیه را بکار برند . آشنایی با سیستمهای تهویه از موارد دیگری است که کارکنان سالنهای پرورش طیور بایستی به آن توجه نمایند .

همچنین پیشنهاد میشود که طرح هایی برای شرایط اضطراری و خارج از کنترل تهیه گردد . چنین طرحهایی بایستی اقدامات لازم را به تفکیک افراد مشخص نموده و شماره های تلفن مهندسین و دامپزشک مزرعه را نیز شامل شود . تحت چنین شرایطی ، تماس تلفنی و مشاوره با فردی که آشنایی کامل با شرایط فوق داشته و توانایی مدیریت بحران را دارد ، ضروری است .

در نتیجه :

ü      تهویه کافی و مناسب ، برای پرندگان تحت پرورش در سالنها فراهم نمائید .

ü      هوای با سرعت بالا ، نقش مهمی را در تهویه مناسب ایفا می کند . بنابراین توجه خاصی به این کار داشته باشید .

ü      رطوبت بالا ، سبب افزایش احتمال بروز استرس گرمایی تحت شرایط آب و هوایی گرم میشود .

ü      در صورت امکان ، تراکم پرندگان را در خلال آب و هوای گرم کاهش دهید .

ü      فراهم کردن تجهیزات تهویه اضطراری و همچنین هشداردهنده ها نیز از اهمیت ویژه ایی برخوردار است .

ü      نقش هریک از افراد در هنگام بروز استرس گرمایی را مشخص نمائید و از انجام درست اعمال ، اطمینان حاصل یابید .

جدول زمانبندی حوادث در خلال استرس گرمایی :