نقش اصلی مدیریت در موفقیت پرورش متراکم طیور

نقش اصلی مدیریت در موفقیت پرورش متراکم طیور

 

 مقدمه :

این مقاله در مورد اهمیت مدیریت وسائل اساسی مربوط به آن از قبیل خصوصیات بیولوژیک ، فیزیولوژیک ورفتاری پرندگان ، نحوه ارتباط آنها با محیط و روش تغذیه آنها برای تامین نیازهای مختلف ، بکار بردن روشهای مستقیم و غیر مستقیم پیشگیری از بیماریهای طیور ، و نقش کارگران کارآمد و شایسته بحث می کند امروزه مدیریت واحدهای پرورش طیور که می توان آن را به عنوان مداخله انسان در پرورش طیور توصیف کرد هنری است که افراد خاصی می توان انجام آن را دارند به همین جهت این کار باید با یک نظم حساب شده بازدیدهای مستمر و تحقیق و تجربه انجام گیرد تا بازده اقتصادی مناسبی برای پرورش دهندگان طیور ببار آورد امروزه در تمام جهان بنا به دلایل اخلاقی ، اجتماعی و سیاسی آسایش حیوانات اهمیت یافته است و پرورش دهندگان طیور به خصوص گروهی که طیور را به طور متراکم پرورش می دهند نیز به این ملاحظات توجه دارند در حقیقت کاملا مشخص است که طیور همانند دیگر حیوانات اهلی وقتی هماهنگ با محیط و دریک وضعیت فیزیکی کاملا سالم و محیطی بدون استرس پرورش یابند حداکثر پتانسیل ژنتیکی خود را بروز داده و به بالاترین میزان تولید می رسند ایجاد این شرایط فقط با مداخله ماهرانه انسان میسر می گردد بنابراین عامل تخصص و تجربه افراد امری اساسی است و داشتن امکاناتی درجه 2 همراه با پرسنلی درجه 1 باید به دارا بودن امکانات درجه یک با پرسنل درجه 2 ترجیح داده شود پرورش متراکم طیور را می توان به کفه های یک ترازو تشبیه کرد که در صورت نامتعادل بودن شاهین ترازو سیستم پرورش نیز بی ثبات می باشد .

 

دریک کفه ترازو خصوصیات ارثی طیور قرار دارد :

الف – پتانسیل ژنتیکی

ب- تطابق با محیط

ج- خصوصیات قابل حصول در سنین خاص

د- سن

 

در کفه دیگر ترازو عوامل مربوط به اجرام بیماریزا قرار می گیرند :

الف – حدت عامل بیماریزا

ب- دز عفونت زا

ج- تاثیر عامل بیماریزا بر سیستم ایمنی

به منظور بروز حداکثر توانائیهای ارثی طیور ، انسان از طریق تامین شرایط زیر عهده دار حفظ و یا بهبود تعادل بین عوامل فوق الذکر می باشد :

الف – احداث سالن خوب و مناسب

ب – کنترل عوامل محیطی

ج – فراهم آوردن امکانات و تجهیزات مناسب برای پاسخگویی به نیازهای فیزیولوژیک و تشریحی طیور

د- تهیه جیره های متعادل

ه – پیشگیری ازوقوع بیماریها

کسب بهترین نتایج ممکن از طریق تلاش مداوم در حفظ تعادل بین عوامل ارثی و محیطی مدیریت نامیده می شود بر اساس این اطلاعات اولیه ، مدیریت به عنوان علم چند جانبه ای قابل تعریف است که برای بهبود روابط بین پرندگان و عوامل محیطی تلاش می کند :

الف – مدیریت باید از قوانین طبیعی حاکم بر گونه ها و نژادهای مختلف آگاه باشد .

ب – مدیریت باید نیازهای غریزی پرندگان را برآورده و کنترل نماید .

ج – مدیریت باید تمام احتیاجات لازم برای رشد وتولید را فراهم نماید .

د- مدیریت مسول بوجود آوردن شرایط رشد است به نحوی که مسائل اقتصادی را نیز در نظر داشته باشد .

ه – مدیریت باید از این اصل آگاه باشد که حرکت برخلاف قوانین طبیعت غیرممکن است .

 

این بدان مفهوم است که در یک سیستم پرورش متراکم مدیر خوب کسی است که تا حد امکان نیازهای طبیعی گونه های مختلف پرندگان را هماهنگ با خصوصیات تشریحی و فیزیولوژیک آنها تامین نماید . مدیر باید به خصوص نسبت به احتیاجات غذایی پرندگان ازنظر کمی و کیفی آگاه باشد وبه آب آشامیدنی به عنوان یکی از مهمترین مواد غذایی توجه نماید مساحت محیط پرورش ، نور ، درجه حرارت ، رطوبت ، غلظت گازهایی چون (O2 ، CO2 ، NH3 ، H2S ) بر حسب سن و اندازه حیوانات باید مد نظر قرار گرفته و جهت ایجاد شرایط ایده آل ، تهویه و تبادل هوا باید از هر نظر مورد توجه قرار گیرند در چنین شرایطی طیور سرزنده و فعال خواهند بود و نسبت به محیط اطراف و سایر جوجه ها ، رفتاری مناسب خواهند داشت آنها به طور یکنواخت در سطح سالن پخش گردیده و رفتارهای غیر معمول و رقابتی نخواهند داشت به این ترتیب گله رشدی هماهنگ داشته و تمام برنامه های پیش بینی شده برای پیشگیری از وقوع بیماریها با موفقیت همراه خواهد شد درمجموع از نقطه نظر بیولوژیکی طیوری قوی و سالم و گله ای هماهنگ با پتا نسیل تولید خوب خواهیم داشت در این شرایط طیور گوشتی و بوقلمونها ، گوشتی با کیفیت یکنواخت و ارزش غذایی بالا تولید می نمایند از نقطه نظر اقتصادی ، ضریب تبدیل غذایی و راندمان بهبود یافته هزینه ها کاهش و سوددهی افزایش می یابد در صورت عدم بکارگیری راهنماییهای فوق ، خصوصیات ژنتیکی و احتیاجات طیور نادیده گرفته شده و سلامت گله به مخاطره می افتد رفتار طیور نسبت به محیط و سایر جوجه ها غیر عادی خواهد شد و در گروهی از افراد گله که دچار ضعف سیستم ایمنی می باشند اختلال رشد تظاهر پیدا میکند بدین ترتیب تمام اقدامات پیشگیری و درمان مختل شده و در اثر این استرس اضافی پرنده نسبت به بیماریهای رایج در منطقه حساسیت بیشتری داشته و همچنین برای ابتلا به بیماریهایی که عوامل مسببه متعددی دارند آمادگی بیشتری پیدا می کند تاثیرات بیولوژیکی مدیریت غلط عبارت است از : تولید پرندگان ضعیف و بیمار در اندازه های مختلف ، تلفات زیاد ، بالا بودن ضایعات کشتارگاهی و لاشه های درجه 2 و 3 ، گوشت تیره رنگ و شل شدن گوشت ، کاهش طول مدت نگهداری گوشت و کاهش ارزش غذایی ، عدم سلامت گوشت و احتمال وجود بازمانده های دارویی در ان . در مجموع کاهش تولید و افزایش ضریب تبدیل غذایی ، باعث افزایش هزینه ها و کاهش سود خواهند شد . بر اساس اظهارات قبلی کاملا روشن است که تمایز مدیریت خوب و بد از طریق وجود یا عدم وجود استرس مشخص می شود بنابراین در پرورش متراکم طیور خسارت عمده ناشی از استرس مشخص می باشد استرس مستقیما بر سیستم عصبی و به طور غیر مستقیم بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارد استرس مانع عمل مکانیسم های دفاعی تمام بافتها و اندامها می گردد اگر فرض شود که بهگزینی پرندگان از نظر صفات ژنتیکی خاصی موجب ایجاد استرس می گردد در یک مفهوم کلی و مجازی به علت فشار ژنتیکی زیادی که در خلال برنامه های بهگزینی به جوجه ها وارد می شود در زمان خروج از تخم آنها به طور انفرادی دچار استرس می باشند در حقیقت این استرس در نتیجه افزایش سطح تولید به وجود می آید و در آینده هرچه میزان رشد سریعتر شود پرندگان استرس بیشتری را متحمل خواهند شد . هیچ روشی جهت مرتفع ساختن این استرس وجود ندارد فقط یک مدیریت ماهر و با صلاحیت قادر خواهد بود که اکو سیستم ایجاد شده از ترکیب محیط ، طیور ، عوامل استرس زا و اجرام بیماریزا فرصت طلب را متعادل نماید در حال حاضر شناخت بیماریهای ناشی از مدیریت غلط ، روزبه روز اهمیت بیشتری می یابد و بیماریهای عفونی رو به کاهش می باشند در شرایط کنونی که تولید با بازدهی بسیار زیاد مدنظر می باشد بیماریهای که قبلا دست کم گرفته می شدند اهمیت فوق العاده ای پیدا کرده اند در حقیقت امروزه با پیروی از برنامه های پیشگیری از بیماریها ، کنترل بیماریهای کلاسیک نسبتا آسان بوده و برعکس مشکلات مربوط به کنترل بیماریهای واجد عوامل مسببه متعدد ، در حال افزایش است این قبیل بیماریها احتمالا به علت تاثیر متقابل عوامل مربوط به محیط ، تهویه ، تغذیه ، و عدم آگاهی نسبت به احتیاجات جدیدی که پیشرفت های ژنتیکی به وجود آورده اند ایجاد می شوند سندرم نارسایی جذب ، آسیت ، آنتریت جوجه ها ، ناهنجاریهای پوسته تخم مرغ واختلالات استخوانها از جمله بیماریهایی هستند که عوامل مسببه متعددی دارند . بنابراین رعایت مواردی که منجر به پیشگیری از وقوع بیماریها می شود ضرورت است و لازمه موفقیت در این امر حذف موارد استرس تا حد امکان می باشد در نهایت دسترسی منظم به امکاناتی از قبیل متخصصین ژنتیک ، فیزیولوزیست ها ، متخصصین تغذیه ، مهندسین دامپرور و متخصصین بهداشت و همچنین پاتولوژیست ها ، متخصصین ویروس شناسی و باکتری شناسی ضروری است درهنگام بررسی بیماریها ، مقصردانستن تنها یک عامل بیماریزا اغلب اوقات صحیح نخواهد بود محیط زیست مناسب و بدون استرس از شرایط اساسی برای کسب موفقیت در استفاده از تکنولوژی جدید یعنی بکارگیری پروبیوتیکها به جای آنتی بیوتیک ها و داروهای شیمیایی است به عقیده مولفان به منظور بهبود پارامترههای تولیدی طیور در یک مدیریت ضعیف یا برای اصلاح اشتباهات پرورش دهندگان طیور ، مکمل های غذایی ضعیف یا برای اصلاح اشتباهات پرورش دهندگان طیور ، مکمل های غذایی همانند ترش کننده ها ، آنزیمها ، مخمرها ، باکتریهای اسید لاکتیک و سایر مواد افزودنی نباید مورد استفاده قرار گیرند در حقیقت مکمل ها باید در واحدهایی که دارای مدیریتی قوی و جوجه هایی سالم هستند استفاده شوند و به این ترتیب استفاده از آنتی بیوتیک ها منحصر به شرایط بسیار ضروری خواهد شد دستیابی به تمام موارد مورد نظر بدون بالا بردن سطح آگاهی های حرفه ای افرادی که روزانه با طیور سرو کار دارند غیر فعلی است گاهی اوقات بعضی از مجتمع های پرورش طیور بر عکس عمل کرده و افراد بی کفایت و بدون صلاحیت را از کشتارگاه و یا کارخانه تولید دان به قسمت پرورش انتقال می دهند مدیری که چنین تصمیماتی را اتخاذ می نماید احتمالا اهمیت سلامت حیوانات زنده را در دوره تولید آنها نادیده گرفته و تمام توجه خود را به قسمت کشتارگاه مبذول می کند اما چگونه کشتارگاه می تواند موفق و سود آور باشد در حالی که تولید اصلی نادیده گرفته می شود ؟ مطالعات نشان می دهد که چگونه ساختار کیفی تولید به بهداشت و مراقبت از طیور جهت تامین اسایش انها بستگی دارد بنابراین محصول خوب به مدیریت خوب وابسته است مدیریت خوب در مرحله اول به تربیت کارکنان شایسته و مستعد که آگاهی های فنی آنها در حد بالای استاندارد باشد بستگی دارد در حقیقت آموزش یکی از مهمترین ابزار بالا بردن تولید از نظر کمی و کیفی است و آموزش تمام کارکنان از بالاترین رده های سازمانی تا پایین ترین فرد ، نوعی سرمایه گذاری برای آینده است مطالبی که در این مقاله ذکر گردیده جز اصول بنیادی علم دامپروری است و درچندین دانشگاه اروپایی تدریس می گردد به طور خلاصه آینده حیوانات اهلی خصوصا طیور در اروپا به مدیریت صحیح و پرورش افراد متخصص دربخش پرورش حیوانات بستگی دارد و این تنها راه تضمین موفقیت استفاده ازتکنولوژی های جدید به خصوص بیوتکنولوژی می باشد .

 

فصلنامه چکاوک – جعفر علائی