|
خلاصه مقاله: امروزه پرورش جوجه گوشتی بدون استفاده از آنتی بیوتیک مقرون به صرفه نیست.صنعتی شدن پرورش طیور اگرچه راهکارهایی از قبیل ریشه کنی بیماری ها ، امنیت زیستی و واکسیناسیون را در جهت کنترل و پیشگیری بیماری ها بکار برده است اما با محصور کردن پرندگان در یک مکان خطر انتقال بیماری ها را افزایش داده است.آنتی بیوتیک ها نیز سهم مهمی در برنامه های پیشگیری دارند.
با توجه به در معرض قرار گرفتن پرندگان به عوامل عفونی کشنده آیا می توان بدون استفاده از آنتی بیوتیک همچنان یک منبع پروتئینی ارزان قیمت داشته باشیم؟
ابزارهای متفاوتی که بتواند استفاده از آنتی بیوتیک را کاهش دهد در دست بررسی است اما هنوز به مرحله تجاری نرسیده است.
مقاومت آنتی بیوتیکی مسئله جدی دیگری است که با محدود کردن و استفاده بهتر از آنتی بیوتیک ها و آگاهی از فارماکوکنتیک داروها رفع خواهد شد.
مقدمه:
از سال ها قبل صنعت طیور نقش مهمی در تامین نیازهای تغذیه ای بشر داشته است.سال ها قبل تولید جوجه 25/2 کیلو گرم 90 روز زمان می برد، درحالیکه از سال 1999 این زمان به 41 روز کاهش یافته است.این تغییرات مستلزم اصلاح ژنتیک ، تغذیه بهتر و روش های مدیریتی کنترل بیماری ها می باشد.
صنعتی شدن پرورش طیور ، رشد مناسب ، کاهش ضریب تبدیل غذایی و کاهش فضای پرورش را به دنبال داشته است اما همین مسئله می تواند سبب انتقال سریع بیماری ها گردد.با توجه به این مسئله و این که بسیاری از عوامل عفونی در منطقه اندمیک هستند، پیشگیری به خصوص درسنین پایین تر الزامی است.
ضد کوکسیدیوزها که به جیره طیور اضافه می شود در جلوگیری از کوکسیدیوز موثر است.همچنین جهت پیشگیری از سایر عوامل عفونی مثل انتریت نکروتیک ار آنتی بیوتیک استفاده می شود.در آزمایشی جوجه ها ی گوشتی سه روزه علیه کوکسیدیوز واکسینه شدند و در طول دوره پرورش با یک جیره بدون دارو تغذیه شدند.در جوجه هایی که دارو دریافت نکرده بودند در 10 روزگی مرگ و میر به علت انتریت نکروتیک افزایش یافت.با تجویز پنی سیلین مرگ و میر کاهش یافت.در کل میزان مرگ و میر8/11 درصد بود در حالیکه در یک دوره ی 6 هفته ای انتظار 5/1-2 درصد تلفات را داریم.بنابراین با افزایش موارد انتریت نکروتیک استفاده از آنتی بیوتیک های داخل آب ضرورت می یابد.
استفاده از آنتی بیوتیک جهت پیشگیری دوز درمانی داروها را افزایش می دهد بنابراین در هنگام بیماری استفاده از دوزهای بالای آنتی بیوتیک منجر به کاهش کیفیت گوشت و ضررهای اقتصادی می شود.
راه های کاهش بیماری در پرندگان:
الف) ریشه کنی:
بیماری هایی که انتقال عمودی دارند باید ریشه کنی شوند.در حال حاضر برنامه ریشه کنی برای سالمونلا گالیناروم(s.gallinarum)، پلوروم(s.pullorum)، مایکوپلاسما گالیسپتیکوم (m.gallisepticum)و سینوویه(m.synovia) و ملاگریدیس (m.meleagridis) در نظر گرفته شده است.M.synovia بندرت در گله های تخم گذار مطرح است.گله هایی که از لحاظ این نوع سالمونلاها مثبت هستند باید حذف شوند و چون این برنامه از سال 1997 اجرا می شود هیچ مورد انسانی ناشی از آلودگی تخم مرغ به سالمونلا انتریت وجود ندارد.
ب) پیشگیری:
روش های مختلفی برای پیشگیری از بیماری ها و جود دارد از جمله کاهش بار میکروبی محیط پرورش.برای این منظور از سیستم all in_all out استفاده می کنند.یعنی پرندگان همسن در یک مکان نگهداری می شوند و در یک زمان هم برای کشتار از سالن خارج می شوند.بعد از خالی شدن سالن وسایل شسته و ضدعفونی می شوند.تعویض آبخوری و دانخوری ها ، امنیت زیستی(بیوسکوریتی) و مکانیزه کردن سیستم های تهویه و بستر مناسب می تواند در کاهش بار میکروبی سالن موثر باشد.
ج) واکسیناسیون:
آنتی بادی های مادری تنها تا 2 هفته می تواند جوجه ها را در مقابل بیماری ها محافظت کند. بیماری های ویروسی با واکسیناسیون قابل پیشگیری است.به عنوان مثال جوجه های تخم گذار در هچری علیه مارک واکسینه می شوند .همچنین علیه کوکسیدوز واکسن وجود دارد که ایمنی بالایی ایجاد می کند.با این حال در برخی بیماری ها مانند برونشیت به دلیل پدیده نوترکیبی و ایجاد سروتیپ های جدید ، واکسن راه موثری در جهت پیشگیری از بیماری نمی باشد و واکسن تنها می تواند از تلفات بالا جلوگیری کند.
د) آنتی بیوتیک:
آنتی بیوتیک در صنعت طیوربیشتر جهت پیشگیری استفاده می شود.بسیاری از جوجه ها در 18 روزگی جنینی یک دوز آنتی بیوتیک تزریقی مان ceftiofur و جنتامایسین دریافت میکنند.عامل مهم عفونت بند ناف رطوبت در طی ساعت های ائلیه پس از هچ می باشد.زمانی که بند ناف بدرستی بسته نشود و بدنبال آن با یک سطح آلوده در تمکاس قرار گیرد عفونت بند ناف شکل می گیرد. بنابراین جوجه های یکروزه جهت جلوگیری از عفونت بند ناف یک دوز آنتی بیوتیک دریافت می کنند.
در طی دوره رشد ضدکوکسیدیوز به جیره اضافه می شود که علاوه بر پیشگیری از کوکسیدیوز مشوق رشد نیز می باشد.آنتی بیوتیک virginamycin نیز مشوق رشد می باشد که در برخی مرغداری ها استفاده می شود.جهت جلوگیری از انتریت نکروتیک نیز از آنتی بیوتیک استفاده می شود.
زمانی که در سالن شروع بیماری را با علایم گوارشی و تنفسی می بینیم بدون توجه به عامل از آنتی بیوتیک از طریق آب یا غذا استفاده می کنیم.از طرفی دوز دارویی بر حسب آب مصرفی و یا خوراک روزانه کل گله محاسبه می شود، بنابراین کل گله آنتی بیوتیک دریافت می کنند.در سیتم های ریلی و nipple به ندرت پس از درمان شستشو صورت می گیرد در این صورت بعد از دوره درمانی مقداری آنتی بیوتیک از طریق آبخوری ها به جوجه ها می رسد.دوز موثر دارو توسط هر شرکت تععین می شود که برای رسیدن به درمان باید چندین روز درمان ادامه یابد.اما رسیدن به غلظت ممانعت کننده(MCI) در درمانها ی گروهی مانند دادن دارو با آب یا غذا مشکل است.
از طرفی اطلاعات راجع به فارماکوکنتیک داروها کم است،اینکه با چه دوزی، چه موقع و تا چه زمانی به دوز موثر دارو در خون می رسیم هنوز مورد بحث است.برای مثال آیا می توان با دوز بالا اما در یک دوره کوتاه به دوز موثر آنتی بیوتیک در خون برسیم؟
راه های کاهش مصرف آنتی بیوتیک:
1) یکی از راه های کاهش مصرف آنتی بیوتیک کاهش بار میکروبی در محیط پرورش می باشد.این عمل با مواد شیمیایی و پروبیوتیک ها صورت می گیرد.
در سالهای اخیر جهت کاهش باکتری های E.coli و سالمونلا در آب از مواد شیمیایی کاهش دهنده PH استفاده می کنند.متاسفانه این محصولات گران قیمت و کوتاه اثر می باشند.
استفاده از حذف رقابتی یک راه جانبی جهت کاهش استفاده ار آنتی بیوتیک ها محسوب می شود.استفاده از میکروفیلر غیر بیماریزای دستگاه گوارش (پروبیوتیک) می تواند از تکثیر عوامل پاتوژن جلوگیری کتد.
2) راه دیگر استفاده از واکسن داخل آب است که بداخل آب اسپری می شود و با عوامل پاتوژن رقابت می کند.
3) راه دیگر که هنوز در حال بررسی است، مکمل های غذایی مثل آنزیم ها، اسیدهای ارگانیک و اولیگوساکاریدهای غیر قابل هضم می باشد.برای مثال اولیگوساکاریدهای خوراکی کبد را جهت ترشح پروتئین متصل به مانوز تحریک می کند که به عوامل پاتوژن متصل می شود و سیستم ایمنی را تحریک می کند.اولیگوساکاریدها باید در یک دوز مناسب و به صورت پیوسته در جیره وجود داشته باشند اما این برنامه هنوز مطمئن نیست و هزینه های زیادی در بر دارد.
4) راه دیگر، شناسایی نقاط بحرانی انتقال عوامل بیماریزا می باشد.این عوامل می تواند از طریق کشتارگاه، هچری، انبار غلات و آب و غذا منتقل شود.بنابراین سلامت این محیط ها می تواند در کاهش بار میکروبی و در نتیجه کاهش استفاده از آنتی بیوتیک ها موثر باشد.
نتیجه:
استفاده از آنتی بیوتیک می تواند سبب مقاومت آنتی بیوتیکی در انسان ها هم شود.اگرچه انتقال مقاومت از باکتری های حیوانی به انسان کم است اما نمی توان از این مسئله براحتی گذشت.استفاده از آنتی بیوتیک در بیماری های ویروسی نا به جا است بنابراین اگر بتوان با امنیت زیستی از کمپله شدن عوامل ویروسی جلوگیری کرد، دیگر احتیاجی به استفاده از آنتی بیوتیک نخواهیم داشت.همچنین با تهیه پروفایل شیمیایی در آخر دوره پرورش می توان به عوامل خطر ساز محیط پی برد و اقدامات مدیریتی و واکسیناسیون را بر اساس آن ها تنظیم کرد.اینکه از کدام سویه ی واکسن و در چه سنی واکسیناسیون صورت گیرد بر اساس این برنامه ها تنظیم می گردد.این برنامه خطر ابتلا به بیماری ها را کاهش می دهد و به صورت غیر مستقیم می تواند مصرف آنتی بیوتیک در صنعت طیور را کاهش دهد.بیوسکوریتی یا امنیت زیستی مهم ترین عامل در کاهش بروز بیماری ها و در نتیجه کاهش مصرف آنتی بیوتیک می باشد
.
|
