نقش کامپیوتر در مدیریت واحد های مرغداریاز: مهندس حمید رضا ضیایی برای اکثر مرغداران این سوال مطرح میباشد که کامپیوتر در مزرعه برای آنها چه کاری میتواند انجام دهد .بعضی دیگر نیز انتظار فوق العاده ای از کامپیوتر دارند و به محض استفاده از کامپیوتر خواستار ایجاد تحول شگرف در واحد خود هستند .کامپیوتر به تنهایی نقشی در مدیریت مزرعه ندارد، بلکه بطور مستقیم موجب تسهیل مدیریت و بطور غیر مستقیم موجب تصحیح مدیریت میشود . از کامپیوتر بطور کلی در امور زیر میتوان استفاده کرد:
۱- کارهای نوشتاری و مکاتبات.
۲- کارهای مربوط به امور حسابداری و ثبت هزینه ها و در آمد ها و سایر محاسبات .
۳- وارد نمودن آمار طیور در مزرعه و پیش بینی تولیدات و رسم گراف های مربوطه و مطابقت عملکرد های تولید با استاندارد ها و تعیین میزان انحراف آنها و نگهداری آمار در حافظه برای تحلیل های بعدی.
۴- جیره نویسی با استفاده از نرم افزار های ویژه.
۵- استفاده از برنامه های ویژه مدیریتی.
۶- مدلسازی پرورش و تولید و ….
۷- استفاده از امکانات شبکه جهانی اینترنت و دسترسی به دنیای بیکران اطلاعات.
۸- استفاده از خدمات پست الکترونیک و انجام برخی مکاتبات و ثبت سفارش و خرید و … از طریق الکترونیکی.
۹- عضویت الکترونیکی در اتحادیه ها و انجمن های تخصصی و برخورداری از بعضی تسهیلات نظیر دسترسی به آخرین قیمت ها و دریافت نشریات ادواری الکترو نیکی و مقالات و غیره …
در زمان استفاده از کامپیوتر باید به نکات زیر توجه گردد:
۱- استفاده از کامپیوتر مناسب: متناسب با نیاز خود اقدام به تهیه کامپیوتر نمائید . در همین ارتباط بهتر است با مزارع دیگر که از کامپیوتر استفاده میکنند و یا مشاوره با اهل فن اقدام به تهیه کامپیوتر نمائید .سرعت و ظرفیت و قدرت تحلیل داده ها از مهمترین فاکتور هایی هستند که در زمان انتخاب کامپیوتر باید مد نظر قرار بگیرند . ۲- استفاده از نرم افزار مناسب : برای تهیه نرم افزار مناسب مشاوره با متخصصین این رشته میتواند کارگشا باشد.نرم افزار های ویژه مدیریت واحد های مرغداری معمولا به دلیل محدود بودن کاربران آن، از قیمت های بالایی برخوردار هستند. لذا در چنین مواقعی باید بهای لازم برای تهیه اینگونه نرم افزار ها را پرداخت.در زمان انتخاب نرم افزار سعی گردد که از برنامه های دارای قابلیت زیاد و همه جانبه استفاده شود .حتی الامکان بر روی برنامه اسم رمز وجود داشته باشد و امکان ورود کاربران متنوع به سیستم وجود نداشته باشد و تنها افراد صلاحیتدار بتوانند وارد سیستم شوند، چرا که در غیر این صورت در اثر دسترسی افراد مبتدی و یا حتی افراد مغرض به برنامه، ممکن است که آسیب های جدی به برنامه وارد شود. بنابراین باید به گونه ای عمل شود که احتمال دستکاری به حداقل ممکن برسد .نرم افزار های مورد استفاده باید این قابلیت را داشته باشند که در هر زمان امکان مقایسه گله ها باهم و استاندارد و گله های دوره های قبل وجود داشته باشد.حتی الامکان از نرم افزار هایی استفاده شود که امکان ترسیم نمودار را داشته باشند.برای اکثر مدیران مشاهده نمودار بسیار حائز اهمیت میباشد ، چرا که یک نمودار در یک نگاه میتواند اطلاعات چندین صفحه آمار را منتقل کند.در همین ارتباط استفاده از برنامه های صفحه گسترده نظیر Excel توصیه میگردد، چون استفاده از این برنامه علاوه بر کارآیی زیاد آن موجب صرفه جویی در وقت نیز میشود. ۳- استفاده از اپراتور ( کاربر ) مناسب : کامپیوتر به تنهایی قادر به انجام کاری نیست و یک اپراتور خوب لازم است که با تسلط به نرم افزار ها بتواند داده ها را وارد و نتایج را استخراج کند .اگر چه سرعت کامپیوتر در سهولت کارها نقش دارد ولی سرعت عمل اپراتور نیز حائز اهمیت میباشد که در مدت زمان کمتر به بهترین نتایج دسترسی پیدا کند.به روز کردن اطلاعات از اهم فعالیت های اپراتور میباشد .یک اپراتور کامپیوتر نباید این جمله را با خود تکرار کند که: این هفته وقت وارد کردن اطلاعات را ندارم.در مزارع کوچک شاید وارد کردن اطلاعات در اسرع وقت اهمیت نداشته باشد ولی در واحدهای بزرک تاخیر در وارد نمودن اطلاعات ممکن است زیانهای بزرگی را به مجموعه وارد سازد.
اپراتور باید به مسائل تولیدی کاملا آشنا باشد تا در صورت وجود خطاهای احتمالی در آمار های ارسالی به مغایرت های آن پی ببرد و با پیگیری لازم آن را اصلاح نماید.
در مزارع کوچک مدیر مزرعه و یا یکی از کارکنان میتوانند کار یک اپراتور را انجام دهند و نیازی به استخدام اپراتور نیست ولی در مزارع بزرگ حتما باید از اپراتورهای مجرب استفاده شود .
۴- استفاده از محل مناسب : با توجه به شرایط و امکانات محل مناسبی را برای کامپیوتر اختصاص دهید.این محل باید دارای دمای مناسب ( نه گرم و نه سرد ) باشد.کامپیوتر به گونه ای در اتاق قرار گیرد که در معرض تابش نور مستقیم خورشید نباشد و حتی الامکان اپراتور در اتاق تنها باشد تا با فراغ خاطر بتواند به امور جاری بپردازد.
بعد از اینکه کامپیوتر به مزرعه رسید و در محل خود قرار گرفت و راه اندازی شد اولین کار این است که سیستم آمارگیری دستی به آمارگیری ماشینی(ثبت ماشینی) تبدیل گردد.در صورتیکه امکان دارد خلاصه ای از آمار های قبلی نیز بصورت ماشینی ذخیره شوند .
در مراحل بعدی میتوان از کامپیوتر جهت طراحی تولید و پیش بینی ها نیز استفاده کرد .
دقت نمائید که در هر زمان آمار عملکرد با آمار استاندارد مورد مقایسه قرار گیرند .
استخراج میانگین ها و جمع های افزایشی نیز حائز اهمیت میباشد .در حالت عادی و بدون استفاده از کامپیوتر گاه برای استخراج یک آمار به یک شبانه روز وقت نیاز داریم در صورتیکه با استفاده از کامپیوتر(کامپیوتر مناسب - نرم افزار مناسب - اپراتور مناسب - اطلاعات صحیح) تنها با فشردن یک دکمه این امکان فراهم میشود .
گزارش های روزانه در مزارع مرغداری از اهمیت زیادی برخوردار هستند و با توجه به متغیر بودن اطلاعات در طول هفته ، لازم است که اطلاعات بطور روزانه در کامپیوتر ثبت شوند ولی در ارسال نتایج گزارشات، تهیه گزارش های هفتگی نیز در دستور کار قرار بگیرد.
هنگامی که کامپیوتر وارد مزرعه میشود به همراه خود نظم را به ارمغان می آورد.بطور مثال راس ساعت معینی باید آمار برای اپراتور ارسال گردد.از همین رو در واحد های مرغداری از درجه روشنی آمار و به روز بودن اطلاعات میتوان به درجه نظم آن واحد پی برد .
اطلاعات باید مستقیما از جایی که ثبت شده( داخل واحد)برای اپراتور ارسال گردد.از ایجاد هرگونه فیلتر بین این دو قسمت باید اکیدا پرهیز کرد تا از بالانس کردن اطلاعات توسط افراد واسط جلوگیری بعمل آید.
بدلیل کثرت اطلاعات ارسالی از واحد، شاید ریز آمارها برای ارائه به مسئول فارم ضرورت نداشته باشد. بنابراین سعی شود که از آمارهای ثبت شده ، نتایج در قالب یک گزارش کوتاه به مدیر مزرعه ارائه شود و در صورت نیاز اطلاعات دقیق تر ضمیمه گردد.
اکثر مرغدارن میپرسند که چقدر زمان باید در اختیار ثبت اطلاعات باید در نظر گرفت؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که در صورتیکه همه چیز درست باشد (کامپیوتر مناسب - نرم افزار مناسب - اپراتور مناسب - اطلاعات صحیح) برای یک مرغداری کوچک با ظرفیت حدود ۱۰۰۰۰ قطعه دو الی سه ساعت در هفته بیشتر زمان مورد نیاز نیست و به همین نسبت برای مزارع بزرگتر باید زمان بیشتری در نظر گرفت.بنابراین با توجه به زمانبری کم همانگونه که قبلا ذکر گردید نیاز به استخدام یک اپراتور تمام وقت نمیباشد و ثبت اطلاعات میتواند توسط مدیر مزرعه و یا فرد دیگری که وی تعیین میکند انجام گیرد.در زمان تعیین فرد برای اپراتوری کامپیوتر باید به فاکتور هوش توجه کافی مبذول گردد.
سعی شود که اپراتور علاوه بر آموزش اپراتوری از کلاسهای برنامه نویسی نیز بهره مند شود که در صورت لزوم بتواند برنامه های ساده مورد نیاز را بنویسد .
در هنگام نوشتن فایل ها و یا برنامه های آماری دقت گردد که فیلد های آماری به ترتیب درجه اهمیت آنها نوشته شوند.بطور مثال اهمیت فیلد تولید تخم مرغ بیشتر از اهمیت میزان دان ورودی به داخل واحد میباشد.بنابراین در اولویت آماری این مسئله باید مد نظر قرار گیرد.برخی از آمارهای مهم عبارتند از تعداد موجود - تعداد تلفات - تعداد تولید تخم مرغ …
اگر در زمان استخراج نتایج مشاهده شد که عملکرد ها بیشتر از استاندارد میباشد باید به دیده شک به آن نگاه کرد. بطور مثال اگر در صد تولید تخم مرغ در یک سالن بالاتر از میانگین سالن های دیگر و همچنین استاندارد است باید به صحیح نبودن تعداد مرغ موجود در سالن و یا تعداد تخم مرغ تولید شده شک کرد.در غیر این صورت نتایج حتما باید تفسیر شوند.
یک قائده کلی که بنده همیشه به اپراتور ها تذکر میدهم این است که همیشه به آن چیزهایی که شمردن آنها سخت تر است شک کنند.برای نمونه اگر در صد تولید اشتباه است شمارش طیور سخت تر از شمارش تخم مرغ است بنابراین در درجه اول باید به نادرست بودن آمار تعداد مرغ ها شک کنند.
بسیاری از اوقات مجبور به شمارش طیور میشویم . در چنین مواقعی معمولا با طفره رفتن پرسنل مواجه میشویم .بنده در چنین مواقعی به پرسنل به شوخی میگفتم : اگر شمردن مرغ ها سخت است آنها را نشمرید بلکه پاهایشان را شمرده و سپس تقسیم بر ۲ بکنید.در این مورد پرسنل ترجیح میدادند که به هر زحمتی که شده طیور را بشمارند.
جنس آمار هایی که مورد قیاس قرار میگیرند لزوما نباید از یک جنس باشند بلکه میتوانند از جنس های مختلف باشند بطور مثال آمار در صد تولید تخم مرغ میتواند با آمار دان مصرفی و یا وزن مرغ ها نیز مورد قیاس قرار گیرند تا رابطه همبستگی بین آنها مشخص شود.
در پیش بینی ها نیز آمار های مختلف را با یکدیگر مقایسه نمائید.بطور مثال در مورد تخم مرغ های کثیف پیش بینی نمائید که اگر کثیف بودن تخم مرغ ها به همین منوال پیش برود در آینده وضعیت هچ به چه صورتی در می آید.
ثبت مربوط به اطلاعاتی مانند دان مورد نیاز گله در مبحث پیش بینی ها بسیار اهمیت دارد چون برخی موارد نظیر تعطیلات آخر هفته و یا تعطیلات عمومی و یا تعطیلات دوره ای در کارخانجات خوراک خارج از حیطه اختیارات مدیر مزرعه است .
پیش بینی های مربوط به روزهای حذف طیور نیز مد نظر قرار گیرد که در برنامه ریزی جهت انجام هماهنگی های لازم نظیر تهیه کارگر و کامیون و قفس حمل مرغ و یا هماهنگی با کشتارگاه مورد استفاده قرار گیرد .
در زمان پیش بینی ها ابتدا سوالات طراحی شوند و سپس بر اساس سوالات پیش بینی انجام شود .بطور مثال در زمان پیش بینی تولیدات یک گله ابتدا باید به سوالات زیر پاسخ داده شود:
۱- تعداد جوجه اولیه چقدر است ؟
۲- میزان تلفات چقدر است ؟
۳- در صد ها و سایر ضرایب مورد انتظار چقدر است ؟
۴- افت و کسری ها چقدر است ؟
۵- در موارد خاص میزان تورم سالیانه نیز باید مورد لحاظ قرار گیرد .
بعد از مشخص شدن پاسخ ها میتوان نسبت به پیش بینی تولیدات اقدام کرد.لازم به ذکر است که جداول پیش بینی باید همیشه در دسترس باشند تا با توجه به هر گونه تغییر عملکرد( وضعیت نسبی خوب یا بد گله ) جداول تصحیح شوند و به روز گردند .بطور مثال اگر در دوره پرورش میزان تلفات کمتر از پیش بینی ها باشد در دوره تولید باید انتظار تولید بیشتری داشته باشیم .
در استخراج نتایج آمار ها نقاط بحرانی مشخص گردد که مدیر مزرعه به موقع بتواند وارد عمل گردد.
علاوه بر ثبت آمار های روزانه لازم است که الگو های مدیریتی نظیر برنامه های نور و دما و گردش کار ها و دستور العمل ها و غیره …… نیز در کامپیوتر ثبت گردد تا در صورت بروز تغییرات احتمالی در برنامه منظور گردد .بدین ترتیب بروز کردن این اطلاعات با صرف کمترین وقت انجام خواهد شد.
ارائه گزارش های مختلف زمانی (هفتگی و ماهیانه و سه ماهه و یکساله ) و همچنین گزارش های پایان دوره از وظایف اصلی اپراتور میباشد.
در مراحل پایانی دوره نظیر تخلیه طیور از سالن دقت اپراتور باید دو برابر گردد.
هر زمان که لازم شد اپراتور وقت بیشتری برای انجام کار های خود اختصاص دهد و اپراتور توجیه شود که برای ۱۰ ساعت کار اپراتوری در یک روز از سال نمیتوان دو اپراتور استخدام کرد .
در صورتیکه برای مدیر مزرعه امکان مشاهده آمار از طریق مانیتور وجود دارد نیاز به پرینت کردن(چاپ) آمار نمی باشد مگر در مواقع خاص که مدیر بخواهد از آمار جهت ارائه به سایر مراجع استفاده کند.
در پایان بدلیل بروز برخی مشکلات برای برنامه و کامپیوتر و حتی اپراتور بهتر است که هر چند وقت یک بار از کلیه اطلاعات Back-up ( نسخه پشتیبان) گرفته شود و در شرایط مناسب نگهداری شود تا در صورت بروز مشکلات غیر قابل پیش بینی ، اطلاعات وارد شده قابل بازخوانی باشند . |
|
