روشهای کاهش استرس گرمایی در گله های طیور پرورشی .
روشهای کاهش استرس گرمایی در گله های طیور پرورشی .
استرس گرمایی از جمله مشکلاتی میباشد که سبب افت عملکرد طیور پرورشی میشود . اینگونه مشکلات ، اغلب در نواحی با آب و هوای گرم مشاهده میشوند . این در حالیست که در نواحی با آب و هوای معتدل ، درصورت عدم پیشگیری ، خسارتهای شدیدی را از گرمای احتمالی هوا خواهید دید .
در خلال سال گذشته ، در نشست سالیانه انجمن طیور ایالات متحده ، مقالاتی جهت شناخت بهتر مکانیسم استرس گرمایی و همچنین اتخاذ تدابیری مناسب جهت مقابله با آن ارائه شده بود . گرمادهی به پرندگان در سنین پائین ، میتواند سبب کاهش مرگ و میر این پرندگان در سنین بالاتر گردد . نتیجه فوق ، حاصل یک مطالع گروهی است که توسط وزرات کشاورزی آمریکا ، آزمایشگاه رشد بیولوژی Beltsvile مریلند ، علوم حیوانی اسرائیل و دانشگاه ایالت پنسیلوانیا صورت پذیرفت .
آنها اندوکرین و سازشهای متابولیک جوجه های پرورش داده شده در آب و هوای گرم را بررسی نمودند . در این مطالعه ، در ابتدا ، جوجه های سه روزه را برای مدت 24 ساعت در دمای 5 . 37 درجه سانتی گراد قرار دادند . در این میان ، جوجه هایی نیز بعنوان شاهد در دمای 32 درجه سانتی گراد نگهداری شدند . در روز 42 پرورش ، این دو گروه جوجه در دمای 5 . 36 درجه سانتی گراد قرار داده شدند .
افزایش سطوح کورتیکواسترون پلاسما ، لپتین ، گلوکاگونها و همچنین کاهش سطوح هورمون تیروئید و انسولین ، بیانگر شرایط استرس گرمایی بود . در این مطالعه ، آن دسته از جوجه های گوشتی که در سه روزگی تحت شرایط گرمایی قرار گرفته بودند ، پاسخ هورمونی و متابولیک کمتری را در مقایسه با گروه شاهد از خود نشان دادند . در این دسته از جوجه ها ، افزایش ساختاری تیروئید ، سطوح بالای اسیداوریک خون و کاهش معنادار پروتئین ، قابل مشاهده بود . از سوی دیگر ، میزان تلفات جوجه های فوق در مقایسه با جوجه های شاهد ، 50 درصد کمتر بود .
پاسخ فیزیولوژیک :
در دانشگاه العین امارات متحده عربی ، تحقیقاتی به منظور بررسی تاثیرات استرس گرمایی بر جوجه های گوشتی سه هفته ایی در حال رشد صورت پذیرفت . موضوع تحقیق فوق ، بررسی تاثیرات دمای چرخشی میان 25 تا 36 درجه سانتیگراد و همچنین دمای ثابت 24 درجه سانتیگراد بر روی جوجه ها بود . در هریک از گروههای تحت مطالع نیز تغذیه مورد دلخواه پرنده و یا تغذیه اجباری صورت پذیرفت .
وزن بدن و همچنین میزان رشد جوجه های پرورش یافته در دمای ثابت نسبت به دمای چرخشی بالاتر بود . همچنین ، افزایش ضریب تبدیل جوجه های قرارگرفته تحت استرس گرمایی ، مشهود بود .
بر اساس نتایج بدست آمده ، یک سوم از کاهش وزن جوجه های گوشتی فوق ، مستقیما بدلیل قرارگیری در دمای بالا بود . نتیجه نهایی این مطالعه آن که صرف هزینه هایی در جهت عایق بندی و همچنین تهویه ایی چون خنک کننده های تبخیری ، استرس جوجه ها را کاهش داده و سبب بهبود میزان تولید میشود .
تاثیرات حاصل از نور :
بر اساس مطالعات صورت گرفته در دانشگاه ایالت پنسیلوانیای آمریکا ، ارتباط مستقیمی را میتوان میان طول مدت نور و میزان استرس گرمایی جوجه ها مشاهده نمود . این استرس گرمایی را میتوان بر اساس پارامترهای فیزیولوژیک جوجه ها بررسی نمود .
در این مطالعه ، دو گروه از جوجه های گوشتی چهار روزه در معرض نور ادامه دار قرار گرفتند ( 23 ساعت نوردهی و یک ساعت خاموشی ) . دو گروه دیگر از جوجه ها نیز در معرض برنامه نوری یک ساعت نوردهی و سه ساعت خاموشی ( برنامه نوردهی متناوب ) قرار گرفتند .
سپس یک گروه از جوجه های هر دسته در سن سه هفتگی زندگی در معرض گرمای 35 درجه سانتی گرادی قرار گرفتند . گروه شاهد نیز در دمای 24 درجه سانتی گراد پرورش داده شدند . وزن بدن در شش هفتگی زندگی ، مورد ارزیابی قرار گرفت .
با بررسی نتایج ، مشخص شد که وزن بدن جوجه های گوشتی پرورش یافته با نور متناوب ، بطور مشخص ، بیشتر از جوجه های پرورش یافته در نور ثابت بود . همچنین مشخص شد که نوردهی متناوب سبب کاهش میزان تلفات تحت شرایط استرس گرمایی در مقایسه با روش نوردهی ادامه دار ، میشود . میزان گلبولهای سفید شمارش شده و افزایش لنفوسیت ها نیز در پرندگان تلف شده تغییراتی را نشان می داد .
بنابراین ، از روش نوردهی متناوب میتوان در گله هایی که در معرض استرس گرمایی میباشند ، درجهت دستیابی به میزان رشد مناسب تر و پاسخ ایمنی بهتر ، استفاده نمود .
استفاده از الکترولیتها :
اضافه نمودن 25 . 0 درصد یا 50 . 0 درصد کلرید پتاسیم ، علاوه بر جبران میزان سطوح الکترولیت ، استرس را نیز کاهش داد . تاثیرات مشابهی نیز در هنگام اضافه نمودن نیم تا یک درصد کلرید پتاسیم به جیره های مصرفی ، گزارش شده است . نتایج فوق ، حاصل مطالعاتی پژوهشی در دانشگاه Parana برزیل بود .
این گروه از محققین به محاسبه میزان کلرید پتاسیم غذا و آب در طول دوره پایانی ، یعنی 21 تا 49 روزگی زندگی جوجه های گوشتی قرارگرفته تحت شرایط استرس گرمایی ( دمای 25 تا 35 درجه سانتی گراد ) پرداختند . آنها همچنین دریافتند که هیچیک از افزودنی های فوق که به جیره غذایی مصرفی یا آب اضافه میگردند سبب افزایش وزن ، دریافتی غذا ، تبدیل ، دریافت آب و یا قدرت زنده ماندن نمیشوند .
سطوح اسیدهای آمینه :
در یک مطالعه تحقیقاتی ، تاثیرات فراهم نمودن لیزین بر جوجه های گوشتی 6 تا 8 هفته ، قرارگرفته در استرس گرمایی بررسی شد . مطالعه فوق در دانشگاه AuBurn صورت پذیرفت . در این مطالعه ، در ابتدا جیره واحدی شامل 18 درصد پروتئین خام و 3250 کیلوکالری انرژی فراهم شد . سپس جیره فوق به پنج بخش تقسیم شد و 5 میزان از لیزین ( 0.75 تا 1.15 درصد ) به جیره اضافه شد .
اگرچه وزن زنده پرندگان با لیزین تحت تاثیر قرار نگرفت ، ضریب تبدیل غذا در برخی از سطوح لیزین ، افزایش یافت . در انتها نیز محققین به این نتیجه رسیدند که دمای بالا در شرایط رطوبت بالا ( 28 درجه سانتی گراد با 74 درصد رطوبت ) ، میزان رشد پرنده را کاهش داده و سبب افزایش نیاز مطلق پرنده به لیزین میشود .
اضافه نمودن سلنیوم :
پژوهشگران برای استفاده از سلنیوم ارگانیک در جیره ها ، هنوز هم در شک و تردید بسر میبرند . اما نتایج مطالعاتی که توسط پژوهشگران در دانشگاه اردن با همکاری دانشگاه ایالت کارولینای شمالی صورت پذیرفت ، حاکی از اثرات محافظت بافتی در جیره های حاوی سلنیوم بود .
در این مطالعه جیره پایه ایی حاوی 0.26 ppm سلنویم تهیه گردید . منبع سلنیوم فوق ، سلنیوم ارگانیک فرم Sel – Plex یا سلنیوم سدیم غیر ارگانیک بودند . در سن 4 هفتگی ، جوجه های تحت آزمایش به مدت سه ساعت در دمای 30 درجه سانتی گراد قرار گرفتند . نتایج آزمایشات سرمی ، حاکی از کاهش استرس اکسیداتیو ایجاد شده به دلیل کاهش سطوح پروتئین ، شوک گرمایی و همچنین کاهش گلوتاتیون هپاتیک اکسید شده و پراکسیداز گلوتاتیون و افزایش گلوتاتیون ردوکتاز ، بود .
اضافه نمودن بتائین :
بتائین از افزودنیهای ضروری جیره های غذایی نیست ولی ، تحت شرایط استرس ، میتواند مفید واقع شود . در یک مطالعه پژوهشی ، که در دانشگاه پورتای مالزی صورت پذیرفت ، دو گروه از جوجه های گوشتی با یکدیگر مقایسه شدند . گروه اول ، جوجه های شاهدی بودند که جیره های حاوی عدم بتائین را دریافت کرده بودند .
گروه دوم هم جوجه هایی بودند که جیره هایی حاوی 100 گرم به ازای هر کیلوگرم از جیره یا 500 گرم در هر لیتر آب آشامیدنی ، بتائین دریافت کرده بودند .
در 35 روگی زندگی ، جوجه ها به مدت 4 ساعت در روز در دمای 34 درجه سانتی گرادی و رطوبت 75 درصد قرار گرفتند . در طول دوره 36 تا 41 روزگی ، دما به 36 درجه سانتی گراد به مدت 4 ساعت در روز ، افزایش یافت .
پس از بررسی نتایج ، هیچ تفاوتی میان وزن بدن یا ضریب تبدیل غذایی جوجه های شاهد و تحت آزمایش مشاهده نشد . این در حالی بود که اضافه نمودن بتائین در غذا یا آب آشامیدنی میزان دریافت آب را در جوجه های تحت آزمایش کاهش داد . از سوی دیگر اضافه نمودن بتائین به جیره ها ، سبب کاهش میزان تلفات تحت شرایط استرس شده بود ( 26.5 درصد ) .
همچنین ، افزودنی بتائین ، سبب کاهش دمای رکتال و همچنین میزان هتروفیل به لنفوسیت در مقایسه با گروه شاهد شد . نتایج این مطالعه ، پتانسیل مفید بتائین ، تحت شرایط استرس زای محیط را آشکار نمود .
تهیه ، تنظیم و ترجمه :
علیرضا گائینی ، دانشجوی رشته دکترای دامپزشکی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسا
تاریخ :هفته نخست مردادماه 1387 خورشیدی .The World Poultry Magazine .
منبع :