اضافه کردن زئولیت به بستر و تاثیر آن بر رشد جوجه های گوشتی و رطوبت بستر فرهاد فرودی | عضو هیات علمی دانشگاه آزاد ورامین
چکیده
در این تحقیق جهت بررسی تاثیر زئولیت در بستر بر رشد جوجه های گوشتی و رطوبت بستر ، بر روی چهار نوع بستر که در هر متر مربع صفر (شاهد) ، ۱ ، ۲ و ۳ کیلوگرم زئولیت اضافه شده بود جوجه های گوشتی پرورش داده شده است. در طی شش هفته دوره پرورش ، وزن زنده ، مصرف خوراک ، ضریب تبدیل خوراک ، مشکلات پا و رطوبت نسبی بستر بررسی شده است. در پایان هفته ششم در چهار گروه به ترتیب متوسط وزن زنده به گرم ۶۵/۲۲۳۶ ، ۱۲/۲۱۶۲ ، ۰۹/۲۲۱۹ و۰۵/۲۲۳۶ (۰۵/۰p>) ، ضریب تبدیل خوراک ۷۵/۱ ، ۷۶/۱ ، ۷۴/۱ و ۷۱/۱ (۰۵/۰p>) ، رطوبت نسبی بستر ۸۰/۳۰% ، ۲۶/۳۰% ، ۷۴/۲۸% و ۵۴/۲۸% (۰۵/۰p>) به دست آمده و مشکلات مهم پا نیز دیده نشده است. در نتیجه تاثیر مثبت زئولیت بر شرایط داخلی سالن ، خصوصا کاهش رطوبت بستر و عدم وجود تاثیر منفی بر رشد جوجه های گوشتی ، اضافه کردن ۳-۲ کیلوگرم زئولیت به هر متر مربع بستر توصیه می شود. مقدمه
امروزه ۹۰-۸۵% سیستم پرورش جوجه های گوشتی بر روی بستر ترجیح داده می شود. در مناطق مختلف از ضایعات کشاورزی مانند کاه ، کلش و پوسته غلات نیز می توان به عنوان بستر استفاده نمود ولی با این حال تراشه چوب بهترین نوع بستر شناخته شده است. از آنجائیکه تراشه چوب در مصارف صنعتی نیز مورد استفاده دارد موجب بالا رفتن قیمت این نوع بستر شده است. به همین خاطر راههای استفاده مجدد از بستر و یا بهبود کیفیت مواد دیگر به عنوان بستر مورد بررسی قرار گرفته است (۸ و۳).
در سیستم پرورش جوجه گوشتی بر روی بستر در اثر مرطوب شدن بستر با مدفوع مشکلات مختلفی بوجود می آید. بدین منظور جهت جلوگیری از بوجود آمدن گازهای سمی و رشد میکروارگانیسم ها در بستر استفاده از بعضی مواد شیمیایی توصیه شده است. Austic وNesheim (۱۹۹۰) ، استفاده از ۱۱-۷/۶ کیلوگرم آهک را برای هر ۱۰۰ متر مربع بستر مفید گزارش کرده اند (۵). همچنین برای مطلوب نگه داشتن میزان رطوبت و pH بستر ، اضافه کردن سوپر فسفات و یا فسفات نیز نتایج خوبی را در بر داشته است. North وBell (۱۹۹۰) ، اضافه کردن سوپر فسفات و اسید فسفریک به بستر را جهت کاهش آمونیاک وبهبود ارزش کود مرغی گزارش کرده اند (۱۰).
در سالهای اخیر استفاده از زئولیت در تغذیه دام و طیور به عنوان ماده جاذب که می تواند در دستگاه گوارش با مواد سمی پیوند یافته و یا فعالیت آنها را مهار نماید رایج شده است. زئولیتها ، بلورهای آلومینو سیلیکات هیدراته می باشند که دارای کاتیونهایی از خانواده فلزات قلیایی و قلیایی خاکی هستند و ساختمان سه بعدی نامحدودی دارند. از ویژگیهای این ماده تبادلات کاتیونی و دارا بودن قابلیت برگشت پذیر جذب و دفع آب ، بدون ایجاد تغییر عمده در ساختمان مولکولی آنها می باشد. در نتیجه بعضی از تحقیقات ، نشان داده شده است که وجود زئولیت (Clinoptilolite) در دان مرغان تخمگذار موجب بهبود در تولید تخم مرغ ، کیفیت پوسته تخم مرغ و عدم بروز بعضی از بیماریها بعلت کاهش میکروارگانیسم ها در مدفوع شده است (۹).
از مشکلات مهم سالنهای مرغداری وجود بوی نامطلوب ، گازهای سمی و رطوبت بستر می باشد. با اضافه کردن زئولیت (Clinoptilolite) به بستر می توان میزان بو و رطوبت بستر را کاهش داد. زئولیت به واسطه داشتن قابلیت بسیار زیاد جذب آمونیوم و آب و لغزنده نشدن ، ماده ای مناسب در این زمینه میباشد. از طرفی بعلت مصرف این ماده از طرف جوجه ها از طریق بستر ، موجب جذب اوره در دستگاه گوارش و کاهش رطوبت مدفوع می گردد (۹). با توجه به مزایای این ماده ، در این تحقیق شلتوک برنج بعنوان بستر مورد استفاده قرار گرفته و با اضافه کردن مقادیر مختلف زئولیت به بستر ، روند رشد جوجه های گوشتی ، رطوبت بستر و مشکلات پا مورد بررسی قرار گرفته است. مواد و روش
برای این طرح از سالنی که به چهار قسمت (پن) ۵/۱ ×۵/۳ متر تقسیم بندی و در هر قسمت (پن) به اندازه مساوی و به ارتفاع ۶-۵ سانتیمتر شلتوک بعنوان بستر پخش شده بود استفاده شد. این طرح در سه گروه با داشتن زئولیت در هر متر مربع بستر به مقادیر ۱، ۲ و ۳ کیلوگرم و یک گروه بدون داشتن زئولیت در بستر بعنوان شاهد ، جمعا چهار گروه در سه تکرار طرح کاملاً تصادفی به مورد اجرا گذاشته شد. ترکیب نمونه زئولیت مورد استفاده بشرح زیر می باشد :
|
۷۰/۰% : MgO
|
۲۹/۷۱ % : ۲SiO
|
در هر گروه ۶۰ قطعه جوجه گوشتی نر و ماده از نژاد Ross مورد استفاده قرار گرفت. جیره آغازین حاوی Kcal/Kg ME ۳۰۰۰ و CP ۲۳% ، جیره رشد حاوی Kcal/Kg ME ۳۰۰۰ و CP ۲۲% و جیره پایانی حاوی ME Kcal/Kg ۳۰۰۰ و CP ۲۰% محاسبه گردید. در طول آزمایش به صورت هفتگی وزن زنده ، مصرف دان ، ضریب تبدیل خوراک و مشکلات پا مورد ارزشیابی قرار گرفت. همچنین هر هفته از نقاط مختلف هر قسمت (پن) نمونه بستر جمع آوری و مقدار ماده خشک آن جهت تعیین رطوبت اندازه گیری گردید. نتایج
جهت تجزیه و تحلیل آماری از طرح کاملا تصادفی و برای مقایسه میانگین ها نیز از آزمون دانکن استفاده شد. متوسط وزن جوجه ها در جدول ۱ ، مصرف دان در جدول ۲ ، ضریب تبدیل خوراک در جدول ۳ و میزان رطوبت بستر در جدول ۴ آمده است.
جدول ۱ . متوسط وزن زنده جوجه ها (گرم)
|
سن (هفته)
|
گروه کنترل
|
Kg/m۲ ۱ زئولیت
|
Kg/m۲ ۲ زئولیت
|
Kg/m۲ ۳ زئولیت
|
|
شروع
۲
۴
۵
۶
|
a ۹۷/۴۴
a ۵۷/۳۷۴
a ۲۱/۱۱۴۴
a ۳۲/۱۷۲۳
a۶۵/۲۲۳۶
|
۴۳/۶۷a
۳۵۲/۳۰b
۱۰۹۱/۲۳b
۱۶۳۶/۰۷b
۲۱۶۲/۱۲a
|
۴۶/۳۲ab
۳۷۳/۰۵a
۱۱۵۵/۳۳a
۱۷۲۲/۴۳a
۲۲۱۹/۰۹a
|
۴۷/۰۱b
۳۸۴/۴۶c
۱۱۷۶/۷۸a
۱۷۳۲/۴۴a
۲۲۳۶/۰۵a
|
حروف غیر مشترک بیانگر وجود اختلاف معنی دار است(۰۵/۰p>) جدول ۲ . مصرف دان (گرم)
|
سن (هفته)
|
گروه کنترل
|
Kg/m۲ ۱ زئولیت
|
Kg/m۲ ۲ زئولیت
|
Kg/m۲ ۳ زئولیت
|
|
۲
۴
۵
۶
|
۵۰۷/۵a
۱۶۷۳/۳۳a
۲۸۳۶/۶۶a
۳۹۳۵/۰۰a
|
۵۳۷/۴۳b
۱۷۱۰/۴۱b
۲۷۰۱/۸۴b
۳۸۱۱/۱۹b
|
۵۳۵/۲۵b
۱۷۴۸/۸۶bc
۲۷۴۴/۶۹b
۳۸۷۷/۹۵b
|
۵۳۲/۶۷b
۱۷۵۱/۸۹c
۲۷۰۸/۴۳b
۳۸۱۸/۴۴b
|
حروف غیر مشترک بیانگر وجود اختلاف معنی دار است(۰۵/۰p>)
جدول۳ . ضریب تبدیل خوراک
|
سن (هفته)
|
گروه کنترل
|
Kg/m۲ ۱ زئولیت
|
Kg/m۲ ۲ زئولیت
|
Kg/m۲ ۳ زئولیت
|
|
۲
۴
۵
۶
|
۱/۳۵a
۱/۴۶a
۱/۶۴a
۱/۷۵a
|
۱/۵۲b
۱/۵۶a
۱/۶۵a
۱/۷۶a
|
۱/۴۳b
۱/۵۱a
۱/۵۹ab
۱/۷۴a
|
۱/۳۸a
۱/۴۸a
۱/۵۶b
۱/۷۱a
|
حروف غیر مشترک بیانگر وجود اختلاف معنی دار است(۰۵/۰p>) جدول ۴ . میزان رطوبت بستر (درصد)
|
سن (هفته)
|
گروه کنترل
|
Kg/m۲ ۱ زئولیت
|
Kg/m۲ ۲ زئولیت
|
Kg/m۲ ۳ زئولیت
|
|
شروع
۱
۲
۳
۴
۵
۶
|
۱۵/۱۶a
۱۰/۸۵a
۱۶/۱۸b
۲۴/۴۷a
۲۵/۶۸a
۲۸/۲۶a
۳۰/۸۰a
|
۱۵/۱۶a
۱۰/۲۵a
۱۵/۲۷a
۲۵/۲۴a
۲۲/۲۴ab
۲۷/۱۱a
۳۰/۲۶a
|
۱۵/۱۶a
۸/۷۸b
۱۵/۳۵a
۱۸/۱۴b
۲۰/۹۰b
۲۴/۳۱b
۲۸/۷۴b
|
۱۵/۱۶a
۸/۹۳b
۱۵/۱۱a
۱۸/۹۳b
۲۰/۷۸b
۲۳/۷۱b
۲۸/۵۴b
|
حروف غیر مشترک بیانگر وجود اختلاف معنی دار است(۰۵/۰p>) از هفته دوم به بعد در بین گروههایی که برروی بستر با زئولیت نگهداری شده اند ، در متوسط وزن جوجه ها اختلاف معنی دار دیده می شود ولی در هفته ششم این اختلاف بی اهمیت شده است. در چهار هفته اول دوره آزمایش در بین تمام گروهها مصرف دان اختلاف وجود داشته ولی در هفته پنجم و ششم مصرف دان در گروه کنترل بیشتر از گروههای دیگر دیده می شود. در مورد ضریب تبدیل خوراک ، تا هفته پنجم در بین گروهها اختلاف وجود داشته ولی در هفته ششم اختلاف بی اهمیت است. در هفته اول به علت بالا بودن دمای سالن ، رطوبت بستر کاهش نشان داده ولی بعد از آن رو به افزایش گذاشته است. رطوبت بستر در بین گروهها اختلاف معنی دار نشان می دهد. در طول دوره پرورش و آخر دوره فرم پاها و بدن مورد بررسی قرار گرفت و هیچگونه علائمی از نظر مشکلات پا مشاهده نگردید. به طور کلی اضافه کردن زئولیت به بستر در سالنهای پرورش جوجه های گوشتی هیچگونه تاثیر منفی در روند رشد جوجه های گوشتی نداشته و خصوصا تاثیر قابل ملاحظه ای در کاهش رطوبت بستر داشته است. با عنایت به مطالب فوق جهت کاهش رطوبت بستر ، اضافه کردن ۲ تا ۳ کیلوگرم زئولیت به هر متر مربع بستر نتیجه خوبی را می تواند در بر داشته باشد. منابع ۱- Akpobome,G.O.,Fanguy,R.C.,۱۹۹۲.Evalution of Cage and Floor Systems for Production of Commercial Broilers. Poultry Sci.,۷۱:۲۷۴-۲۸۰.
۲- Andrews,L.D.,Stamps,l.k.,Moore,R.W.,Newberry,L.A.,۱۹۹۳.Effects of Different Floor Types and Level of Washing on Broiler Performance and Bacteria Count of Drinking Water. Poultry Sci.,۷۲:۱۲۲۴-۱۲۲۹.
۳- Anonymous,۱۹۸۸.Quality of Litter Influences Broiler Performance, Profits. Poultry Int.,May,۴۰-۴۴.
۴- Anonymous,۱۹۹۲.Zeolit.Ana Britanica.۲۲:۵۶۱-۵۶۱.
۵- Austic,R.E.,Nesheim,M.C.,۱۹۹۰.Poultry Production. Thirteen Edit. , Lea ۷ Febiger , Philadelphia, London.
۶- Bacon,C.W.,۱۹۸۶.Effects of Broiler Volatiles and Ammonia on Fungal spore Germination. Poultry Sci.,۶۵:۷۱۰-۷۱۶.
۷- Brake,J.D.,Boyle,C.R.,Champlee,T.N.,Chalte,C.D.,Peeples,E.D.,۱۹۹۲.Evalution and the Chemical and Physical Properties of Hard Wood Bard Used as a Broiler Litter Material. Poultry S
منبع : شبکه اطلاع مرغداری
|
