تهویه در سالنهای مرغدرای

سالنهای پرورش طیور به دو فرم باز و بسته طراحی میگردند در سالنهای باز تجهیزات زیادی جهت تهویه مورد نیاز نیست البته هنگامی کههوا خیلی گرم میگردد احتیاج به تخلیه هوای گرم در سالن وجود دارد .  

سالنهای بسته :

در سالنهای بسته تهویه به دو صورت طراحی میگردد .

الف – تهویه طبیعی

ب – تهویه مکانیکی

تهویه مکانیکی شامل :

تهویه سقفی

تهویه عرضی

تهویه تونلی

سالنهای باز : هوای درون سالنهای باز از نظر دما رطوبت و نور تابع شرایط محیطی بیرون سالن میباشد طراحی اینگونه سالنها بیشتر در مناطق آب و هوایی گرم و معتدل کاربرد دارد سقف سالنهای باز از تابش مستقیم نور آفتاب و بارندگی در سالن جلوگیری میکند ومعمولا دیوارهای جانبی به ارتفاع نیم تا یک متر از سطح زمین ساخته میشود وبقیه آن توسط توریهای فلزی محصور میگردد. از معایب اینگونه سالنها این است که شرایط داخل سالن قابل کنترل نمیباشد و تابع شرایط محیطی است از محاسن اینگونه سالنها این است سرمایه گذاری اولیه کمتری جهت ساخت لازم دارند .

سالنهای بسته : در سالنهای بسته شرایط داخلی سالن ازنظر تهویه دما ، نور ، رطوبت قابل کنترل است تهویه در اینگونه سالنها به روشهای مختلفی انجام میگیرد بطور کلی در تهویه سالنهای بسته به دو صورت طبیعی و مکانیکی انجام میگیرد.

الف – تهویه طبیعی

در دیوارهای جانبی سالنهای بسته با تهویه طبیعی دریچه های ورودی هوا یا پرده هایی در نظر گرفته می شود در سقف دریچه هایی جهت خروج هوا ایجاد میگردد. در این سیستم دریچه های ورودی هوا و خروجی هواجهت کنترل میزان تهویه قابل تنظیم هستند تهویه طبیعی سالنها بر اساس اختلاف وزن هوای سرد و هوای گرم صورت میگیرد یعنی هوای گرم ازهوای سرد سبکتر است و به طرف بالا حرکت میکند و از دریچه های خروجی سقف خارج میگرددو هوای سرد از طریق دریچه های جانبی به داخل سالن کشیده میگردد در ضمن اگر در منطقه باد وجود داشته باشد به تهویه سالن کمک میکند .از محاسن این سیستم تهویه بدون مصرف انرژی انجام میگیرد و سرمایه گذاری اولیه این سیستم نسبت به سیستم مکانیکی کمتر میباشد . از معایب این سیستم تهویه سالن متاثر از شرایط محیطی است و در شرایط آب وهوای بسیار گرم تهویه در این روش بستگی به موقعیت دریچه های ورودی و خروجی و همچنین اختلاف دمای بیرون ودرون سالن دارد این سیستم در شرایطی که احتیاج به تهویه مناسب ودقیق باشد و یا در شرایط آب وهوایی گرم کاربردی ندارد توصیه میشود در مناطق گرم از سیستم تهویه مکانیکی با وسایل خنک کننده استفاده گردد.

ب – تهویه مکانیکی

در این سیستم با استفاده از انرژی هوای سالن به جریان می افتد که دو حالت دارد تهویه با فشار مثبت وتهویه با فشار منفی . با توجه به موقعیت قرار گرفتن دریچه های ورودی هوا و فنها تهویه مکانیکی به سه روش زیر انجام میگیرد.

1- تهویه سقفی

سیستم تهویه سقفی بیشتر در شرایط آب و هوایی سرد و معتدل مورد استفاده قرار میگیرد در سیستم تهویه سقفی فنها در سقف قرار میگیرد و دریچه های ورودی هوا در دیوارهای جانبی سالن قرار میگیرد از محاسن این سیستم در شرایط آب وهوای خیلی سرد عدم ریزش هوای سرد روی سر جوجه ها در فصول سرد سال می باشد واز معایب این سیستم عدم امکان شستشوی مناسب و ضدعفونی این فن ها می باشد .

2- تهویه عرضی

این سیستم در شرایط آب و هوایی گرم مورد استفاده قرار میگیرد در این سیستم عرض سالن اهمیت دارد و سالنهایی با 12 متر عرض بهترین حالت را جهت ایجاد سیستم تهویه عرضی دارا میباشند درتهویه عرضی دریچه های ورودی هوا در دیوار جانبی نزدیک سقف طراحی میگردند و فنها در دیوارهای جانبی درجهت مخالف قرار میگردند درتهویه عرضی تعداد وسایر دریچه های ورودی هوا و تعداد وسایز فنها از اهمیت فراوانی برخوردار است و باید متناسب با نیاز پرندگان و عرض سالن محاسبه گردند در صورتیکه فنها بزرگتر از حد نیاز باشند ممکن است هوا مستقیما از دریچه های ورودی به طرف فنها کشیده شده و تهویه مناسب انجام نگیرد و به همین ترتیب شکل و سایز دریچه های ورودی هوا نقش مهمی برنحوه جریان هوا در سالن ایفا می کنند .

 3- تهویه تونلی

سیستم تهویه تونلی بیشتر در مناطق گرم مورد استفاده دارد در این سیستم فنهای بزرگ در انتهای سالن نصب میگردند و ورودیهای هوا درانتهای دیگر سالن قرار میگیرند استفاده از فنهای بزرگ باعث میگردد حجم هوای زیادی را از سالن تخلیه کنند که باعث افزایش سرعت جریان هوا در سالن میگردد طول مناسب سالن در این سیستم 50 الی 60 متر می باشد و در صورتی که طول سالن بیشتر باشد نیاز به فن جت هایی در میانه سالن جهت به حرکت درآوردن هوا به طرف انتهای سالن می باشد افزایش سرعت جریان هوا باعث خنک شدن طیور می شود البته در فصول گرم سال میتوان از سیستم سرد کننده نیزجهت کاهش بیشتر دمای سالن استفاده نمود .

انواع فنها

بیشتر فنهایی که در فارمهای پرورشی طیور به کار می رود از نوع Axial هستند تعداد پره ها در این فنها 3 الی 6 عدد است در مقایسه با فنهای سانتریفیوژی قدرت وسرعت بیشتری دارند ولی فشار منفی کمتری در سالن ایجاد ی نمایند فنهای Axial به دوصورت هستند یکی فنهای کوچک که حداکثر قطر انها 75 سانتی متر است و نیروی محرکه مستقیما ً به پره های فن منتقل میگردد اینگونه فنها سرعت چرخش بالایی دارند و بیشتر در تهویه های سقفی و عرضی و یا بصورت کمکی در تهویه های تونلی کاربرد دارند فنهای Axial بزرگ قطر بالای 90 سانتی متر دارند و نیروی محرکه توسط تسمه هایی به محور فن منتقل میگردد سرعت چرخش این فنها کمتراست اماقدرت جابجایی هوای زیادی را داشته و نسبت به فنهای کوچک ارزانتر تمام می شوند سرعت چرخش این نوع فنها قابل تنظیم در چند سرعت می باشد .

دریچه های ورودی هوا

خیلی از افراد اعتقاد دارند فنها رکن اساسی سیستمهای تهویه هستند اما این تصور اشتباه است دریچه های ورودی هوا نقش مهمتری را در سیستم تهویه ایفا مینمایند دریچه های ورودی هواشکل و کیفیت جابجایی هوای سالن را تعیین می کنند البته وجود فنهای مناسب بسیار مهم است فنها فقط هوای داخل سالن را خارج می کنند و میزان و حجم هوای جابجا شده سالن را تعیین می نمایند نحوه توزیع هوای ورودی به سالن و حجم آن در ایجاد تهویه مناسب بسیار اهمیت دارد و بیشترین مشکلات موجود در تهویه مکانیکی از همین جا ایجاد می گردد پس توسط فنها مامیتوانیم حجم ورودی هوا را تعیین نموده و توسط دریچه های ورودی کیفیت جریان هوا را در سالن میتوان تعیین کرد با طراحی مناسب فنها و دریچه های ورودی هوا در سالن پرورش این امکان را به وجود می آورد که در فصول مختلف سال با توجه به گرماو سرما ی هوا فشار منفی متناسبی را در سالن ایجاد نمائیم که در نهایت در کیفیت هوای ورودی و نحوه توزیع آن در سالن بسیار موثر می باشد مثلا در فصول سرد سال عدم ریزش هوای سرد بر سر جوجه ها ازاهمیت ویژه ای برخوردار است ودر تابستان افزایش سرعت هوا در سطح پرندگان اهمیت دارد .

خصوصیات دریچه های ورودی هوا

طراحی و ساخت دریچه های ورودی هوااز پرده های متحرک ارزانترین نوع در یچه های ورودی هوا می باشد این نوع دریچه ها در سیستم های تهویه طبیعی و مکانیکی کاربرد داشته این دریچه ها بیشتر در واحدهایی طراحی می گردند که تهویه و جابجایی هوا اهمیت زیادی ندارند میزان ورودی هوا را در این سیستم می توان توسط یک winch تنظیم نمود توصیه می گردد درمناطقی که اختلاف دمای شب و روز زیاد است از تنظیم اتوماتیک دریچه ورودی هوا استفاده گردد در این روش امکان تنظیم جهت ورود هوا وهدایت آن وجود ندارد . بطور معمول دریچه های ورودی هوا از چوب ساخته می شود و اندازه و شکل دریچه های ورودی هوا در طول دیواره جانبی سالن بسته به نیاز پرندگان طراحی می گردند این نوع در یچه ها علاوه برتنظیم میزان ورودی هوا جهت هوای ورودی را هدایت و تنظیم مینمایند خصوصاً در فصول سردسال که ممکن است هوای سرد روی سر پرندگان ریزش کند را کنترل نموده و در تابستان که سرعت هوا در سطح بدن پرندگان مورد نیاز میباشد رافراهم مینمایند البته اگر هوای بیرون سالن خیلی گرم باشد رساندن هوای کافی به پرندگان مشکل میگردد که برای رفع این مشکل جدیدا دریچه های طراحی میگرددکه دارای دریچه مخصوص تابستان نیز هستند این دریچه ها دارای دریچه کوچکی در زیر دریچه اصلی هستند ودرزمانی که هوا بسیارگرم می شود دریچه های ورودی اصلی هوا بسته می شود وتوسط دریچه های کوچک هوای تازه مستقیما به پرندگان می رسد دریچه های کوچه باعث می گردند هوا با سرعت بیشتری وارد سالن گردد و طراحی این دریچه ها به نوعی است که با چرخش این دریچه ها مستقیما به سمت پرندگان هدایت می گردد . استفاده از دریچه های ورودی هوا در سقف فقط در فصول سرد سال توصیه میگردد از مزایای این سیستم کنترل ریزش هوای سرد بر سرجوجه ها می باشد و یان بدلیل اختلاط هوای سرد ورودی از سقف سالن با هوای گرم زیر سقف سالن می باشد که بهتر است برای فصول گرم سال دریچه های دیگری دردیواره های جانبی سالن جهت ورودهوا استفاده گردد.

محاسبه میزان هوای ورودی سالن و محاسبه قدرت مورد نیازفنها

جهت محاسبه وطراحی مناسب سیستم تهویه یک سالن لازم است تعداد و قدرت فنها و مساحت و موقعیت دریچه های ورودی سالن با توجه به ظرفیت پرورش سالن حداکثر وزن زنده پرندگان مورد پرورش و حداکثر دمای ممکن در فصول مختلف سال در نظر گرفته می شود.برای تعیین میزان هوای مورد نیاز پرندگان در یک سالن پرورش می توان از فرمول زیر استفاده نمود .

Cfm =min/ft012/0 *Ib *  f *n

فوت مکعب در دقیقه

حداکثر تعداد پرنده = n

حداکثر حرارت سالن =F

حداکثر وزن پرنده =Ib

در طراحی سیستم تهویه عرضی پس از محاسبه Cfm لازم است دقت شود در طول سالن از تعداد فنهای مناسب با قدرت معین استفاده گردد .

مثال :جهت محاسبه تعداد وقدرت فنهای سالن پرورش طیور که حداکثر تعداد پرنده 10000 عدد و حداکثر دمای محیط در فصول گرم سال به 120 درجه فارنهایت می رسد و حداکثر وزن مورد انتظار پرورش 5/2 کیلوگرم یا 6 پوند میباشد به طریق زیرمحاسبه می گردد.

cfm = 86400 = 0012 * 6 * 10000

فوت مکعب در دقیقه هوای مورد نیاز سالن

اگر در مثال فوق بخواهیم از فنهای با قدرت cfm 8000 استفاده کنیم باید تعداد 11 عدد جهت سالن فوق در نظر گرفته شود بهتر است در محاسبه فنهای ضریب بالاتری در نظر گرفته شود.

جهت محاسبه سطح مورد نیاز هوای ورودی به سالن به ازای هر min / m 113/0  نیاز به 5/6 تا 8 سانتی متر مربع سطح هوای ورودی داریم جهت محاسبه سطح ورودی هوادر مثال فوق می توان بدین ترتیب عمل نمود .

هر 100 فوت مکعب برابر 83/2 متر مکعب است

m /83/2 = Cfm 100

Cfm 88000 = Cfm 8000 * 11 عددفن

هوای خروجی توسط فنها

در نتیجه با توجه به میزان هوای مورد نیاز که CFm 88000 محاسبه گردید سطح مورد نیاز دریچه های ورودی هوا به سالن m 63/17  محاسبه و طراحی می گردد که طراحی شکل دریچه ها بسته به سیستم تهویه سالن تعیین می گردند.

مجله دنیای کشت و صنعت - دکتر رضا مجری

   تهویه و کنترل شرایط پرورش (دما ، رطوبت ، هوای تمیز) در صنعت طیور از اهمیت ویژه ای برخوردار است دستگاه تنفس طیور به صورت لوله ای است و دارای انشعاباتی است که به کیسه های هوایی ختم میگردد وهنگام دم و بازدم تبادل گازها انجام میگیرد به همین علت راندمان تنفسی طیور تقریا ً 2 برابر حیوانات دیگر می باشد .