آشیانه و عوامل موثر در طراحی آن

آشیانه و عوامل موثر در طراحی آن

آشیانه ها باید امکانات و تجهیزات لازم جهت فراهم کردن یک محیط راحت را برای گله ها داشته باشند . برای مثال ، دمای مناسب جهت پرورش جوجه های گوشتی بین oc 33 (جوجه یکروزه ) و oc 20(در پایان دوره ) متغییر است ویا میزان درصد رطوبت مطلوب بین 50% تا   70% می باشد بنابر این در طراحی و ساخت آشیانه با آگاهی و علم به این دو مطلب ، تجهیزات لازم را باید پیش بینی نمود تا بتوان شرایط مورد نظر را فراهم کرد . به طور کلی در ساخت آشیانه ، با توجه به مناطق مختلف جغرافیایی بایستی چهار عامل ،عایق بندی (ایزولاسیون ـتهویه ـ منابع گرم کننده ـمنابع خنک کننده مورد توجه قرار گیرد .  

 

 

جدول زیر مناطق مختلف آب و هوایی را نشان میدهد

نوع آب و هوا	میزان تغییرات درجه حرارت
گرمسیری	35-18
معتدل گرمسیری	35-10
معتدل خنک	30-10
کویری	50-0
سردسیر	40-20

 

 

آب وهوای گرمسیری :

در اینگونه مناطق ،پیشنهاد می شود که آشیانه بصورت شرقی /غربی ساخته شده و دیوارهای جانبی آنها باز باشد ، ضمن اینکه می بایست فاصله آنها نسبت به یکدیگر (30-20 متر) را نیز در نظر گرفت . سقف این نوع آشیانه ها می تواند شیروانی یا طاق ضربی باشد . بمنظور خروج هوا می توان بر روی سقف دریچه هایی تعبیه نمود . در مناطق باد خیز ، زاویه شیب سقف باید تندتر در نظر گرفته شود . توصیه می شوند که سقف حتما ایزوله باشد ، ضمن اینکه هیچگونه مانعی در سطح داخلی سقف وجود نداشته باشد تا امکان حرکت و جریان آزاد هوا بوجود آمده و این عمل بتواند بطور طبیعی و به آسانی صورت پذیرد . اگر سیستم تهویه متقاطع (روبرو) مد نظر باشد ، حداکثر عرض آشیانه نباید از 12 متر تجاوز نماید . در این نوع آشیانه ها ، دیواره های جانبی باید بصورت توری سیمی باشد . بمنظور تهویه مناسب و بهتر کردن حرکت هوا مخصوصا در مواقعی که جریان جابجایی هوا و یا باد ضعیف است ، توصیه می شود که هواکش های اضافی که قابل نقل و انتقال باشند ، حتما در نظر گرفته شوند ، حتما در نظر گرفته شود.

 

آب و هوای معتدل گرمسیری :

در این نوع آب و هوا توصیه می شود که از تهویه جانبی استفاده شود . در این نوع تهویه ورود هوا از یک طرف و خروج آن از طرف دیگر آشیانه خواهد بود  .

در این نوع آب و هوا توصیه می شود که از تهویه عرضی استفاده شود در این نوع تهویه ورود هوا از یک طرف و خروج آن از طرف دیگر آشیانه خواهد بود .

 

آب و هوای معتدل :

در این نوع آب و هوا ، آشیانه ها در واحدهای مدرن مرغداری ، بصورت بسته ساخته شده و باید به خوبی عایق بندی گردند . در آشیانه های بسته میزان گرمای مورد نیاز با سیستم تهویه آشیانه باید متعادل و تنظیم شده باشد (تعادل حرارتی )

بعبارت دیگر میزان تولید گرما و ضایعات آن باید با سیستم تهویه تنظیم گردد . در این نوع آشیانه ها دور هواکش ها باید متغیر باشند تا بتوان درجه آنها را کم و زیاد نمود . مثلا در سردترین فصول سال باید از دور که هواکش ها استفاده نمود (بنحوی که تهویه نیز بخوبی انجام شود .)

درای نوع آب و هوا آَشیانه ها در واحدهای مدرن مرغداری ، بصورت بسته ساخته شده و باید به خوبی عایق بندی گردند. در آشیانه های بسته میزان گرمای مورد نیاز با سیستم تهویه آشیانه باید متعادل و تنظیم شده باشد . بعبارت دیگر میزان تولیدگرما و ضایعات آن باید با سیستم تهویه تنظیم گردد . در این نوع آَشیانه ها دور هواکش ها باید متغیر باشند تا بتوان درجه آنها را کم و زیاد نمود . مثلا در سردترین فصول سال باید از دور کم هواکش ها استفاده نمود.

 

آب و هوای کویری ( گرم وخشک )

در مناطقی با اینگونه آب وهوا  آَشیانه ها باید بخوبی عایق بندی شوند هواکش ای دور متغیر سیستم گرمایی و سیستم خنک کننده مناسب داشته باشند عملکرد صحیح و مطلوب این سیستم ها مستلزم نظارت توجه و کنترل دائم می باشند درمناطق گرم و خشک نصب سیستم مه پاش و استفاده از این سیستم در گرمترین موقع روز هنگامیکه درثد رطوبت نسبی نیز کاهش می یابد به خنک کردن آشیانه کمک بسیاری می کند در اینگونه موارد کاهش 2 تا 3 درجه از دمای هوا می تواند از استرس و درنتیجه تلفات جلوگیری نماید .

تغییرات ناگهانی دما :

در نواحی گرم  و خشک و یا نواحی کویری تغییرات دما شدید تر است در ساخت آَشیانه ها در مناطقی با زمستان های سرد و تابستانهای گرم می باید طراحی بنحوی باشد که درفصول سرد هوای ورودی به آشیانه قبل از مخلوط شدن با هوای داخل آشیانه در یک اتاق مرکزی گرم شود و سپس به داخل آَشیانه هدایت شود برای هدایت وتوزیع هوای گرم شده به داخل اشیانه می توان از کانال انتقال استفاده نمود در این سیستم مقدار گرمایش  و تهویه باید تنظیم شود در فصول گرم توصیه می شود که هوای تازه مستقیما بداخل آشیانه ها هدایت شود بمنظور توزیع بهتر هوا استفاده از سیستم کانال کشی و یا تعبیه ورودی ها ی بزرگ هوا در تمام طول دیوارهای آشیانه بسیار موثر است برای کنترل و تنظیم مقدار هوای ورودی بطور دلخواه می توان دریچه هایی در طول مسیر کانال نصب نمود که البته بایدایزوله شده باشند .

طراحی آَشیانه :

با توجه به دلایل بهداشتی توصیه می شود که کف آَشیانه بتونی ، صاف و هموار ، غیر قابل نفوذ و عاری از هرگونه ترک و منفذ باشد در ساخت آَشیانه ها باید سیستم زه کشی نیز پیش بینی شود کف آشیانه باید شیبدار باشد میزان شیب یک سانتی متر درهر متر در نظر گرفته شود لازم است درهر آشیانه درب های بزرگ و اصطلاحا ماشین رو نصب نمود چون درهنگام تخلیه کود یا حمل گله و یا دیگر موارد بارگیری تبوان به راحتی از وسایل نقلیه مانند تراکتور و غیره استفاده نمود احداث جاده های صاف وآسفالته در اطراف مزرعه و پیرامون آشیانه ها کار شستشو وتمیز کردن و همچنین انتقال کود و تخلیه گله را آسانتر می کند سطح دیوارها و سقف آَشیانه باید صاف وغیر قابل نفوذ باشد در ساخت آشیانه می بایست از بوجود آمدن هر نوع مانعی که موجب جلوگیری از جریان آزاد هوا چه در طول سقف و چه به سمت کف آشیانه گردد ممانعت شود امروزه در یک مرغداری پیشرفته جهت جلوگیری از هدر رفتن نیروی کار ، احداث سیستم آبخوری اتوماتیک وهمچنین سیستم دانخوری اتوماتیک بسیار ضروری است باید دقت نمود که سقف آشیانه قدرت نگهداری اینگونه تجهیزات را داشته باشد . لازم است که تجهیزات برقی تمام نقاط آشیانه در مقابل آب عایق بندی شده باشند کنتورهای آب ، برق و گاز باید در محلی نصب شوند که براحتی بتوان آنها را رویت نمود همچنین بمنظور ثبت کلیه آمار و ارقام لازم است محل و وسایل لازم را در اتاق سرویس پیش بینی نمود وجود یک پنجره کوچک در اتاق سرویس کنترل وضعیت آشیانه را بدون نیاز به ورود میسر می سازد .

آماده سازی آشیانه :

اولین اقدام بعد از ارسال گله به کشتارگاه بازکردن تجهیزات و لوازم غیر ثابت آَشیانه می باشد سپس کود را خارج کرده پس از جاروکشی ، شستشوی آَشیانه شروع می شود دراین مرحله بهتراست که از دستگاه ها و یا پمپ هایی که آب را با فشار به بیرون می فرستند استفاده نمود استفاده از مواد پاک کننده و شوینده نیز بسیار موثر است جهت شستشو بایددقت کرد که مراحل کار از بالا به پایین باشد به این ترتیب که ابتدا سقف و سپس دیوارها وکف شسته شوند عمل شستشو در کلیه نقاط ، منافذ ، زوایا ورودی ها ی هواکش ها و .... باید بخوبی و بادقت و حوصله انجام گیرد پس از شستشو و تعمیرات جزی وکلی ، نصب مجدد تجهیزات ووسائل باز شده را می توان انجام داد .

اقدام بعدی انجام اولین مرحله ضدعفونی می باشد که بهتر است بوسیله ماده ضدعفونی کننده محلول در آب انجام شود بهترین نوع ضدعفونی کننده در این مرحله فرمالین است که جهت تهیه محلول آن از یک لیتر فرمالین 40% در 9 لیتر اب استفاده می شود پس از تهیه محلول ضد عفونی می توان آن را برروی وسایل و تجهیزات و همچنین کلیه نقاط آَشیانه اسپری نمود . توصیه می شود در این مرحله یک تست باکتریولوژیکی صورت گیرد تا بتوان بهترین نوع ترکیب ضدعفونی کننده را بسته به موقعیت محل تعیین نمود و دومین و آخرین مرحله ضد عفونی قبل از جوجه ریزی بصورت گاز یا بخار فرم آلدئید و با استفاده از فرمالین می باشد که اصطلاحا این مرحله را دود دادن می گوئیم این عمل در صورتی می تواند موثر باشد که آَشیانه کاملا بسته بوده و کلیه منافذ وسوراخ ها مسدود شده باشد اگر امکان مسدود کردن کامل آَشیانه وجود نداشته باشد بهتر است که این مرحله بصورت اسپری کردن محلول فرمالئین انجام شود برای اطمینان بیشتر می توان یک مرحله ضدعفونی به مرحله فوق اضافه نمود این ضدعفونی با آهک وسولفات آمونیوم امکان پذیر است به این ترتیب که جهت هر 100 متر مربع از کف آَیانه 10 کیلوگرم آهک و 20 کیلوگرم سولفات آمونیوم را باید بطور یکنواخت بر روی کف آشیانه پخش نمودو سپس جهت مقادیر فوق تقریبا 100 لیتر آب را بروری آن اسپری نمود در صورت نیاز به این مرحله ضد عفونی بایستی قبل از دود دادن انجام گیرد بعبارت دیگر مرحله دود دادن باید همیشه آخرین مرحله ضدعفونی آَشیانه باشد .

توجه :

·        جهت ضدعفونی با گاز فرمل از ظروف فلزی یاسفالی با حجم کافی استفاده شود .

·        ابتدا پرمنگنات را داخل ظرف ریخته سیس فرمالین را بروری آن بریزید  عکس این عمل باعث انفجار خواهد شد.

·        حتما از ماسک ضد گاز و سایر تجهیزات ایمنی استفاده نمائید .

·        حتی المقدور از ظروف بیشتری جهت ضدعفونی استفاده شود تا نتیجه عمل موثر تر باشد .

اقدامات لازم در زمان جوجه ریزی :

·        تا زمانیکه جوجه ها درجعبه های مخصوص حمل می باشند درجه حرارت محیط نباید از 25 درجه تجاوز نماید.

·        جعبه های حاوی جوجه ها را نباید به تعداد زیاد روی هم قرار داد .

·        جوجه ها بایستی به سرعت و در اسرع وقت از جعبه ها خارج شوند امکان تخلیه جوجه بصورت یک به یک به هیچوجه وجود ندارد بهتر است جوجه ها در اطراف آبخوری ها خالی شوند .

·        قبل از ورود جوجه ها درجه حرارت آشیانه ها بایستی حدود 32 درجه سانتی گراد باشد .

·        شدت نور باید حداقل 20 لوکس باشد .

·        آبخوری ها باید با آب تازه و تمیز پرشده و بنحوی باشند که جوجه ها به راحتی به آنها دسترسی داشته باشند و در ضمن سرریز نشوند .

·        دان استارتر (پیش دان ) باید در ظروف دانخوری آماده باشد .

·        ظروف آب و غذا باید بفاصله های 1/5 متری از هم قرارداده شوند .

·        سیستم تهویه به هنگام ورود جوجه ها باید خاموش باشد .

·        توصیه میشود که ابتدا آب حاوی 5% شکر محلول و سپس دان در اختیار جوجه ها گذاشته شود .

کیفیت جوجه ها :

بعد از تخلیه جوجه ها باید رفتار آنهاتحت کنترل قرار گیرد معمولا ظرف مدت شش ساعت بعد از ورود جوجه ها آرام می گیرند . جوجه های یکروزه بایدسرحال ، فعال و سرزنده باشند موارد غیر طبیعی از قبیل جوجه های دارای نقص پا ، منقار کج و کوری بایستی سریعا حذف شوند ناف جوجه ها را باید بررسی کرده واز بسته بودن آنها مطمئن شد جوجه ها از نظر وزن باید یکنواخت باشند در بین گله به هر حال جوجه هایی با جثه کوچکتر یافت می شوند که نیاز به مراقبت و توجه بیشتری دارند اینگونه مراقبت ها شامل موارد زیر می باشد:

·        جوجه های ضعیف و کوچکتر را باید سایر جوجه ها جدا نمود .

·        درجه حرارت بایستی 2 تا 4 درجه سانتی گراد گرمتر از حد معمول باشد .

·        تعداد ظروف آبخوری و دانخوری از حد معمول بایستی بیشتر باشد .

·        ازدحام بیش از حدبرای اینگونه جوجه ها زیان اور است .

بستر مناسب و شرایط آن

بستر و وضعیت آن در آشیانه های پرورش مرغ گوشتی موضوع مهمی است این بستر باید به نحوی باشد که ضمن فراهم نمودن جایگاهی نرم و راحت برای جوجه کیفیت خوبی داشته ، خشک ، نرم و بدون گرد و خاک باشد . جنس ، نوع و کیفیت بستر باید بگونه ای باشد که منجر به نقص و ضایعات اندام ها و قسمت های مختلف نگردد انواع معمول بستر عبارتند از : تراشه چوب (پوشال ) (3 تا 5 کیلوگرم درمتر مربع ) – کاه (2/5 تا 4 کیلوگرم درمتر مربع ) سبوس برنج ، خرده های ذرت ، خاک اره و ماسه .بستر درواقع عایقی برای کف آَشیانه می باشد و رطوبت رابه خود جذب می نماید ضخامت بستر در تابستان باید 3 تا 5 سانتی متر و در زمستان 5 تا 8 سانتی متر در نظر گرفته شود این ضخامت درنواحی گرم و خشک می تواند کمتر باشد یک بسترخوب باید عاری از کپک ، مواد اضافی و هر نوع آلودگی باشد با بالا رفتن سن طیور ، بستر به دلیل عوامل مختلفی خیس وکلوخ می شود این عوامل عبارتند از :

·        تعداد بیش از حد ، در واحدسطح

·        رطوبت بالا

·        وجود چربی ها ، نمک و مواد خام در جیره غذایی

·        متعادل نبودن درجه حرارت

·        بروز بعضی از بیماریها مانند گامبورو و کوکسیدیوز

·        نقص در سیستم آبخوریها

در هر حال اصلاح سیستم تهویه ، گرم کردن به هم زدن و یا تعویض بسترهای خیس وکلوخ شده از اقدامات موثری است که در موارد خیس شدن بستر می توان انجام داد بطور کلی اعمال یک مدیریت خوب در داشتن یک بستر مناسب و کنترل آب و هوای آَشیانه تاثیر بسیار زیاد و انکارناپذیری در سلامت پرندگان و درنتیجه سوداوری بیشتر دارد .

حذف :

بهتر است ازهمان روز اول جوجه های بسیار ضعیف ، مریض و غیر طبیعی حذف و معدوم گردند نگهداری اینگونه جوجه ها صحیح نمی باشد و خطری برای کل گله است علاوه بر این در زمان کشتار تاثیرنامطلوبی بر کیفیت لاشه می گذارد عملکرد این گله ها پائینتر از حد استاندارد است بنابر این عمل حذف در طول دوره پرورش باید ادامه پیدا کند.

تراکم :

تراکم درمتر مربع بستگی به شرایط داخلی آَشیانه از قبیل تهویه – درجه حرارت – میزان دانخوری و آبخوری ، همچنین سن و وزن بدن در زمان کشتار دارد تراکم بیش از حد گله بدون توجه به عوامل داخلی موجب عدم یکنواختی و کاهش رشد گله خواهد شود درحال حاضر حداکثر تراکم در شرایط مطلوب 34 کیلوگرم وزن زنده بر متر مربع است .

دانخوری :

·        دانخوری بشقابی (سینی ) برای هر 70 تا 100 جوجه یک دانخوری با قطر 50 سانتی متر

·        دانخوری ناودانی برای هر جوجه 4 سانتی متر دانخوریهای ناودانی شامل دونوع دستی و اتوماتیک می باشند درنوع دستی ریخت و پاش دان توسط جوجه ها بیشتر از سایر دانخوریها می باشد خصوصا اگر مقدار زیادی دان در آن ریخته شود .

·        دانخوری گرد با قطر 33 سانتی متر برای هر 55 جوجه یک دانخوری در اینگونه دانخوری ها ارتفاع به راحتی برحسب سن جوجه ها تنظیم می گردد. در هفته اول جوجه ها بوسیله دانخوری بشقابی و بصورت دستی تغذیه می شوند بعضی ازمرغدارها از تکه ها ی مقوا یا شانه تخم مرغ و یا کاغذ برای این منظور استفاده می کنند به هر حال در هر یک از روش های فوق باید به گونه ای عمل نمود که جوجه ها به راحتی به دان دسترسی پیدا کنند با شروع هفته دوم از دانخوری اصلی استفاده می شود .

تامین آب :

جوجه های گوشتی همیشه باید به آب تازه و تمیز دسترسی داشته باشند :

منبع تامین آب مصرفی یک مرغداری معمولا چاه آب ، مخزن بصورت استخر ویا در مواردی لوله کشی عمومی می باشد ولی به هر حال آب باید در یک منبع و با تانک بزرگ ذخیره شود به منظور تامین فشار آب لازم ، تانک آب را می توان درمحلی مرتفع مستقر نمود .قبل از ورود به سیستم آبخوری به منظور اضافه نمودن ویتامین های محلول در آب بایستی درهر آَشیانه یک منبع کوچک در مسیر آب نصب گردد این منبع بایستی ازموادی ساخته شود که کاملا قابل شستشو و ضد عفونی باشد . انتقال آب باید بنحوی باشد که بوسیله نیروی ثقل و یا توسط پمپ به راحتی و بطور مساوی در تمام آبخوریها پخش گردد . توصیه می شود که سیستم آب کنتور داشته باشد تا به سادگی بتوان مصرف آن را درزمان دلخواه ثبت نمود نسبت مصرف آب به دان که درشرایط عادی 7/1- 6/1 به 1 می باشد یکی از شاخص های مهم در بررسی وضعیت سلامت گله ، کنترل آب و هوای آَشیانه و وضعیت تغذیه گله می باشد در شرایط طبیعی با رشد گله و همراه بالا رفتن سن آن ، میزان مصرف آب نیز افزایش می یابد اگر در مصرف اب کاهش یا افزایش ناگهانی و بیش از حد روی دهد می توان نتیجه گرفت که یکی از موارد فوق دچار اشکال شده است بنابر این با ثبت دقیق میزان مصرف آب مشکل سریعا قابل تشخیص خواهد بود . باید توجه داشت که در هوای گرم و همچنین افزایش میزان نمک جیره ، مصرف آب بطور طبیعی افزایش می یابد تغییر مصرف آب ممکن است ناشی از بروز بیماری نیز باشد که در این حالت معمولا کاهش خواهد یافت . درمواردی که هواگرم است فراهم نمودن آب خنک باعث افزایش مصرف ان خواهد شد که درنتیجه مصرف دان نیز بالا می رود این کار باعث می شود که گله از رشد و همچنین ضریب تبدیل مناسبتری برخوردار گردد در این رابطه بایدمراقب بود که سیستم آبرسانی حتی الامکان بدور از تابش مستقیم نور آفتاب قرارداشته باشد منبع آب باید همیشه تمیز باشد به همین دلیل هرچند وقت یکبار باید اب آن را تخلیه کرده و بخوبی شسته وتمیز نمود .

توصیه می شود به منظور بررسی کیفیت ، آب مصرفی حداقل دوبار در سال مورد آزمایش قرارگیرد.

جدول استانداردهای کیفیت آب آشامیدنی طیور

ترکیب	حداکثر سطح قابل قبول	توضیحات
باکتری کل	MI /100	MI /0 مطلوب می باشد.
کلی فرمها	MI /50	MI /0 مطلوب می باشد.
نیترات	I / mg 25	سطوح 2-3 میلیگرم در لیتر ممکن است بر روی عملکرد پرنده موثر باشد.
نیتریت	Mg /14
ph	5/7-8/6	PH کمتر از 6 مطلوب نمی باشد سطوح زیر 3/6 ممکن است باعث کاهش عمکرد بشود.
سختی کل	180	سطوح سختی آب در دامنه 180 – 60 مناسب بوده و در خارج از این دامنه مناسب نمی باشد
کلرید	I / mg 250	در صورتیکه سطح سدیم آب بیش از mg/I 50 باشد ممکن است زیان آور باشد
مس	I / mg 06/0	سطوح بالاتر باعث طعم تلخ آب می شود .
آهن	I /mg 3/0	سطوح بالاتر باعث بو و طعم بد آب می شود .
سرب	I /mg 02/0	سطوح بالاتر سمی می باشد
منیزیم	I /mg 125	سطوح بالاتر دارای اثر ملین کننده می باشد سطوح بیش از mg/l 50 در صورتیکه سطح سولفات آب بالا باشد ممکن است بر روی عملکرد تاثیر بگذارد.
سدیم	I /mg 50	سطوح بالای mg/l 50 به همراه سطح بالای سولفات یا کلراید ممکن است بر روی عملکرد تاثیر بگذارد.
سولفات	I /mg 250	سطوح بالاتر دارای اثر ملین کننده می باشد سطوح بالای mg/l 50 به همراه سطح بالای منیزیم و کلراید ممکن است بر روی عملکرد پرنده تاثیر بگذارد.
روی	I /mg 5/1	سطوح بالاتر سمی می باشد .

 

·        کاهش و یا افزایش ناگهانی مصرف آب را باید جدی گرفت وعلت یابی نمود .

 

 

(جدول مصرف آب طیور گوشتی در سنین مختلف درهفته )

سن به هفته	1	2	3	4	5	6	7	8
میلی لیتردرهفته	225	480	725	1000	1250	1500	1750	2000

 

این ارقام برای دمای متوسط (25-20 درجه سانتی گراد ) صحت دارد و قطعا با تغییرات درجه حرارت محیط ، ترکیبات جیره ، سرعت رشد و نوع تجهیزات داخل آَشیانه تغییر می کند .

آبخوری :

آبخوریها همواره باید شستشو شده و تمیز نگهداشته شوند باید مراقب بود که سطح آب در آبخوریها به نحوی تنظیم گردد که سر ریز نشود در غیر اینصورت باعث خیسی بستر شده که برای سلامت گله بسیار زیان آور است همزمان با رشد گله ، ارتفاع آبخوریها را باید مطابق با ارتفاع شانه مرغها تنظیم کرد .

تعداد آبخوری :

·        آبخوری گرد (به قطر 33 سانتی متر) برای هر 100-80 جوجه یک عدد.

·        آبخوری کله قندی مخصوص جوجه این آبخوری ها معمولا 4 لیتر ظرفیت داشته و برای هر 100 جوجه یک عدد بکار می رود .

·        آبخوری پستانکی یا نیپل ، برای 20-15 جوجه یک عدد نیپل درنظر گرفته می شود .

·        درهفته اول جوجه ها بوسیله آبخوری های دستی ( کله قندی 2-4 لیتری) آب داده می شوند که با شروع هفته دوم بتدریج آبخوریها ی اتوماتیک گرد جایگزین این آبخوریها می شوند .

دمای مورد نیاز گله :

دمای مورد نیاز گله با توجه به سن آن متفاوت می باشد لازم است برای دسترسی به عملکرد مناسب گله در هر مقطع سنی دمای مناسب در آشیانه تامین گردد.

بطور کلی از دوروش برای کنترل دما در آشیانه های پرورش جوجه گوشتی استفاده می شود :

1-    روش استفاده از مادر مصنوعی و گرم کردن آَشیانه با دمای پایین تر.

2-    روش گرم کردن کل آَشیانه با دمای بالاتر ( هیتر و یا کوره هوای گرم و....)

روش استفاده از مادر مصنوعی :

این روش تا انتهای هفته دوم بسیار مفید است زیرادر عمل معمولا هنگام استفاده از کوره هوای گرم برای گرم کردن کل آَشیانه (روش دوم ) ، دمای بستر به حد مطلوب و لازم نمی رسد هنگام استفاده از مادر مصنوعی مشاهده دقیق رفتا جوجه ها بسیار مفید بوده و بیانگر دمای مناسب سالن می باشد .

 

روش گرم کردن آَشیانه بدون استفاده از مادر مصنوعی :

در این روش جوجه های بیشتر در محلهای تجمع می کنند که دمای آن منطقه مطابق با احتیاجات آنها می باشد شکل زیر رفتار جوجه ها را در دماهای مختلف با این روش نشان میدهد .

·        دمای بسیار گرم ، جوجه ها نفس نفس زده بالها افتاده و از منبع حرارت می گریزند .

·        دمای بسیار پایین جوجه ها مضطرب و پر سر و صدا شده بر روی هم انباشته می شوند .

·        کوران هوا جوجه ها از رفتن به تمام قسمتهای آَشیانه اجتناب کرده فقط در یک طرف جمع می شوند ( بدرستی نمی شود تشخیص داد که جوجه ها بطرف انسان جلب شده اند و یا از چیزی ترسیده اند )

·        دمای مناسب و مطلوب جوجه ها بطور یکنواخت پراکنده درکف آَشیانه پخش شده و راحت و آرام هستند .

 

جدول ذیل دمای مورد نیاز جوجه ها را درسنین مختلف نشان میدهد :

مادر مصنوعی				کل آشیانه
سن (روز)	دما			سن (روز)	دما
	آشیانه	شعاع 2 متری اطراف مادر مصنوعی	لبه مادر مصنوعی
1	26	28	31	1	32
3	25	27	30	3	30
6	24	26	29	6	29
9	24	26	28	9	28
12	23	26	27	12	27
15	23	25	26	15	26
18	23	25	25	18	25
21	23	24	24	21	24
24	22	22	23	24	23
27 تاانتهای دوره	22	22	22	27 تاانتهای دوره	22

 

دماهای اشاره شده باید در سطح جوجه ها تامین گردد بنابراین دماسنج ها می بایستی در ارتفاع 20 سانتی متری سطح زمین نصب گردند . مشاهده رفتار جوجه ها و همچنین طرز پراکندگی  آنها گویای چگونگی دمای محیط می باشد همراه با رشد جوجه ها باید دما کاهش یافته و میزان تهویه افزایش یابد ایجاد تعادل بین این دو عامل یعنی دما و تهویه بخصوص در فصول سرما نکته بسیار مهمی است این تعادل را باید از طریق عملی و با آزمایش و تجربه بدست آورد توزیع گرما نیر در داخل آَشیانه بسیار مهم است بطوریکه اگر توزیع هوای گرم سریع و یکنواخت نباشد ممکن است قسمتهایی از آَشیانه بسیار گرم و قسمت های دیگر سرد باشد اما به هر حال حتی در صورت توزیع یکنواخت حرارت نیز ، وضعیت پراکندگی جوجه ها شاخص بسیار خوبی برای کنترل حرارت و وضعیت آَشیانه می باشد.

·        سر وصدای اضافی جوجه ها یکی از علائم وجود دمای نامناسب در آَشیانه می باشد.

·        در صورتی که جوجه ها در 10 روز اول دوره پرورش درمعرض هوای گرم قرار گیرند دوره پرورش را خوب شروع نکرده و این امر باعث کاهش خوراک مصرفی و رشد اولیه و همچنین پردرآوری آهسته درجوجه ها خواهد شد .

تامین دمای مورد نیاز گله :

دمای مورد نیاز گله به طرق مختلف تامین میگردد از جمله کوره هوای گرم (با استفاده از مشعل با سوختهای مختلف ) بخاری معمولی ، مادر گازی ، برقی و ....

جدول مقادیر حرارتی ایجاد شده توسط بعضی از اقلام سوختی

نوع سوخت	مقدار	حرارت برحسب کالری
گاز طبیعی	ا متر مکعب	7560
نفت گاز	یک لیتر	8600
گاز پروپان	یک لیتر	5500 (یک کیلو 11000 کالری)
برق	1 کیلووات ساعت	860

 

میزان انرژی و سوخت مصرفی به عوامل زیر بستگی دارد :

·        روش گرم کردن آشیانه وکارآیی تجهیزات و تاسیسات آَشیانه .

·        نوع آَشیانه (طرح و ابعاد ) و نحوه عایق کاری .

·        اختلاف دمای داخل و خارج آَشیانه و میزان رطوبت نسبی هوا .

·        سن جوجه ها .

·        نوع تهویه .

رطوبت :

رطوبت نسبی (RH ) در انتهای دوره جوجه کشی درماشینهای هچر حدود 80% می باشد این مقدار در بیشتر سالنهای دوره پرورش که از مادر مصنوعی و یا روش گرم کردن کل آشیانه استفاده می کنند در حدود 50-25% است باید توجه داشت که به منظور جلوگیری از استرس ناشی از کاهش رطوبت (که در زمان انتقال پرنده از جوجه کشی به سالنهایی با رطوبت پایین صورت می گیرد .) سطح رطوبت در سالن باید حدود 70% باشددر غیر اینصورت با کاهش درصد رطوبت نسبی جوجه ها شروع به از دست دادن آب بدن (دهیدراتاسیون) خواهند کرد که این مسئله باعث اثرات منفی جبران ناپذیری بر روی عملکرد پرنده و کاهش یکنواختی بین جوجه ها خواهد شد به همین منظور رطوبت نسبی بخصوص در خلال هفته اول دوره پرورش باید بطور روزانه وبدقت بررسی شود.

به نکات زیر توجه نمائید :

به موازات اقدامات تامین دما حفظ رطوبت به میزان 70-60 درصد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است . به منظور تامین رطوبت درهفته اول پرورش میتوان از نازلهای مه پاش که برای خنک کردن سالن در هوای گرم استفاده می شود پاشیدن آب بر روی دیواره های آشیانه و قسمتهای خالی از جوجه و نیز استفاده از آبخوریها ی بزرگتر به همراه آبخوریهای کوچکتر از ابتدای دوره پرورش بهره برد.

از سن 18 روزگی به بعد رطوبت بالا می تواند باعث خیسی بستر و بروز مشکلات شود. در سنین رشد بایستی توجه نمود که ضمن تهویه مناسب و حفظ رطوبت آَشیانه میزان گرد وغبار را به حداقل رساند.

تهویه :

به طور معمول هر موجود زنده برای بقای خود احتیاج به اکسیژن دارد و در مقابل بایستی شرایطی فراهم گردد که دفع گازهای زائد مانند گاز کربنیک و آمونیاک و همچنین گرد و غبار به سهولت امکان پذیر گردد.

بطور کلی یک سیستم تهویه ایده آل باید دارای شرایط زیر باشد:

·        هوای پاک و تازه و اکسیژن کافی را تامین نماید .

·        گردو غبار و گاز آمونیاک موجود در آشیانه را خارج کند .

·        رطوبت و بخار هوای ورودی به آَشیانه را کنترل نماید اگر هوای ورودی سرد باشد قبل از ورود به آَشیانه بایستی گرم گردد و اگر هوای ورودی به آشیانه گرم باشدبایستی خنک شود.

تهویه به دو صورت طبیعی و مصنوعی صورت گیرد:

تهویه طبیعی :

هوای گرم سبک تر از هوای سرد است به همین دلیل همیشه به طرف بالا حرکت می کند و از میان درزها ، سوراخ ها و منفذها و همچنین از پنجره ها ، هواکش ها و ورودی های هوا به راحتی عبور می کند و با خود بخار هوا ، گردو غبار و گاز آمونیاک را خارج می کند به همان حجم هوا که خارج می شود هوا وارد و جایگزین آن می گردد در این سیستم ورودی های هوا در واقع همان دیوارهای باز جانبی یا پنجره های آشیانه و یا دیگر منافذ هستند برای بستن ورودی ها ی هوا میتوان از پرده و یا ورقه های پی وی سی و دیگر انواع آن استفاده نمود ترجیحا بهتر است که ورودی های هوا در تمام امتداد طول آشیانه کار گذارده شوند اگر عمل جابجایی هوابه کندی وبا سرعت کم انجام گیرد ممکن است درجه حرارت آشیانه بالارود به همین دلیل سیستم تهویه طبیعی معمولا برای کنترل دمای آشیانه کافی نمی باشد در مواردی که رطوبت خارج آشیانه زیاد باشد برای جلوگیری از مرطوب شدن بستر بایستی درجه تهویه را تاحد ممکن بالا برد . در این سیستم باد نقش بسیار مهمی ایفا می کند اگر شدت آن ضعیف باشد ممکن است وضعیتی پیش بیاید که جریان تهویه کند شود برای مرتفع کردن یا کاستن این مشکل عرض آشیانه را نباید بیشتر از 12 متر درنظر گرفت ایجاد سقف کاذب نیز در این زمینه موثر است استفاده از کرکره های جهت دهنده جریان هوا نیز در محل ورودی ها بنحوی که بتوان مسیر هوا را به دلخواه تغییر داد بسیار مناسب است بطور کلی کنترل جهت ورود هوا با توجه به نیاز وفصل و دیگر عوامل امر بسیار مهمی می باشد این کنترل را می توان چه بصورت دستی و چه بصورت اتوماتیک انجام داد .

تهویه مصنوعی :

میزان و مقدار جابجایی هوا در سیستم تهویه مصنوعی به وسیله هواکش ها کنترل می شود این سیستم باعث می شود که هوای تازه و مطلوب و کنترل شده برای آشیانه فراهم شود ضمن اینکه با استفاده از این روش می توان تراکم طیور درواحد سطح را افزایش داد . بطور کلی اگر در طراحی مرغداری صنعتی به امر تهویه توجه کافی مبذول نگردد مسلما انتظار دستیابی به تولید مناسب حتی با بکارگیری ممتازترین نژادها نیز وجود نخواهد داشت .

تهویه فشار منفی :

بمنظور ایجاد تهویه با فشار منفی در آشیانه از هواکش های الکتریکی که دارای ظرفیت های متفاوتی می باشند استفاده می شود هواکش با کشیدن هوای داخل آشیانه به محیط بیرون باعث ایجاد فشار منفی در داخل آشیانه و ورود هوای تازه از محلهای ورود هوا به آشیانه می شود در ارتباط با استفاده از سیستم تهویه با فشار منفی توجه به نکات ذیل ضروری می باشد :

1- نوع ، اندازه و محل قرار گرفتن ورودی هوا بایستی متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه و ظرفیت هواکش ها باشد .

2- این سیستم درهوای سرد برای تامین حداقل احتیاجات تهویه موردنیاز پرنده (4/0 متر مکعب هوا در ساعت به ازا هر کیلوگرم وزن زنده ) استفاده می شود . ( خروج رطوبت ،CO2 ، گرد وغبار ، آمونیاک و ورود هوای تازه که دارای مقدار کافی اکسیژن برای پرنده می باشد ؟)

3- در شرایط آب وهوای سرد استفاده از تهویه فشار منفی همراه با تامین هوای تازه و گرم از طریق کوره هوای گرم و مادر مصنوعی می باشد .

4- حداکثر هوای مورد نیاز د رسیستم تهویه فشار منفی 7-4 متر مکعب در ساعت برای هر کیلو گرم وزن زنده میباشد .

5- به منظور تامین فشار هوای مناسب در داخل آشیانه بایستی ابعاد ورودی هوا متناسب با ظرفیت هواکش باشدبه همین منظور جهت تخلیه 1000 متر مکعب هوا در ساعت سطحی برابر با 3/0 متر مربع هواده لازم است .

سیستم تهویه تونلی :

این نوع تهویه در شرایط آب و هوای گرم استفاده می شود در این سیستم هواده ها در انتهای آشیانه و هواکشها در انتهای دیگر قرار دارند هوا در طول آشیانه حرکت کرده و سپس خارج میگردد .

در طراحی سیستم تهویه تونلی توجه به نکات ذیل ضروری است :

1- سیستم تهویه تونلی بمنظور تامین دمای کمتر از 30 درجه در داخل آشیانه در هوایگرم می باشد در این سیستم جریان هوا بایستی با سرعت 120 متر بر دقیقه (ft/min 400) از روی سر پرندگان عبور کند این جریان هوا باعث خنک کردن پرندگان به میزان 7-5 می گردد.

2- در شرایط هوای گرم و خشک می توان از سیستم های تبخیر کننده آب شامل سیستم استفاده از مه پاش و یا پوشال (Pad cooling ) برای خنک کردن پرندگان استفاده نمود .

3- تعداد هواکش مورد نیاز در سیستم تهویه تونلی بصورت ذیل محاسبه می شود .

جدول زیر حداقل و حداکثر میزان احتیاجات تهویه را در شرایط هوای سرد  و گرم نشان میدهد .

جدول 10: احتیاجات تهویه برای 1000 قطعه پرنده

وزن بدن پرنده (kg )	حداقل میزان تهویه (h / kg /m3 4/0 )	حداکثر میزان تهویه (h / kg /m3 7)
5/0	200	3500
1	400	7000
5/1	600	10500
2	800	14000
5/2	1000	17500
3	1200	21000
5/3	1400	24500

 

جدول بررسی مشکلات ناشی از تهویه و راه حل های پیشنهادی

مشکلات	عوامل موثر در بروز مشکلات	راه حل های ممکن
آشیانه خیلی سرد	ترموستاتها برای دمای خیلی پایین تنظیم شده و یا اصلا کالیبره نشده اند .	ترموستات را برای دمای مناسب و بالاتر تنظیم کرده و یک دماسنج درست آنرا کالیبره کنید .
	آشیانه بطور مناسبی عایق بندی نشده است .	اشیانه را باید بطور مناسبی نسبت به محیط خارج ایزوله کرد .
	هوا در قسمت بالای آشیانه و سطح زیر سقف بدون حرکت بوده و هوای سرد در کف آشیانه قرار گرفته است .	هوا را بایستی حتی الامکان از پایین ترین قسمت آشیانه حرکت داد بایستی توجه کرد که چرخش هوا در درجه اول توسط هواده ها و تغییر درابعاد هواکشها .
	ممکن است هواده ها در شرایط تهویه خیلی پایین بیش از اندازه باز باشد.	ابعاد محلهای ورودی هوا را کاهش داده برنامه تهویه در هوای سرد را اجرا کنید .
	نشت یا نفوذ فراوان هوا بداخل آشیانه	راهها و منافذ ورودهوا بداخل آشیانه راببندید .
	میزان بسیار بالای تهویه در آشیانه	کاهش دور هواکش ها و یا افزایش ابعاد هواده

 

برنامه روشنایی :

برای جوجه های گوشتی در شبانه روز 23 ساعت روشنایی در نظر گرفته می شود شدت نور درهفته اول 20 لوکس می باشد و از هفته دوم به تدریج کاهش می یابد این کاهش شدت نور باید تاحدی باشد که طیور در آن راحت و آرام باشند بدون اینکه مشکلی در دستیابی به آب و دان برایشان وجود داشته باشد . برنامه دیگری که می توان اعمال نمود برنامه نور تواتری می باشد در این برنامه از روز سوم به بعد میتوان به تواتر 2 ساعت روشنایی سپس 4 ساعت خاموشی منظور نمود در آشیانه های باز که از نور طبیعی نیز استفاده میشود شدت نور زیاد باعث افزایش حرکات و فعالیت جوجه ها می گردد و از نظر وزن گیری ایجاد مشکل خواهد نمود دراین شرایط به طرق مختلف مثل ایجاد سایه و یا رنگ زدن می توان از شدت نور کاست .

چگونگی روشنایی :

یکی از مهمترین عوامل روشنایی شدت آن است در یک آشیانه بایستی این امکان وجود داشته باشد که بتوان شدت روشنایی رااز 20 لوکس تغییر داد شدت روشنایی را می توان با لوکس متر اندازه گیری نمود با توجه به جنس دیوارها و سقف آشیانه از نظر بازتاب نور و همچنین ارتفاع سقف ، تاسیسات روشنایی را باید بنحوی نصب نمود که به ازا هر 20 متر مربع از کف آَشیانه 75 وات نور لامپ های معمولی تابانده شود این سیستم روشنایی بر پایه قراردادن لامپ ها در ارتفاع 2 متری می باشد توزیع نور در آشیانه باید یکنواخت باشد و لامپ ها بنحوی به کارگرفته شوند که جریان های تند ناشی از حرکت هوا بر روشنایی اثر نگذارد .

ورودی های هوا و محل هایی که هواکش ها در آنها قراردارد باید بگونه ای باشند که نور از آنها عبور نکند به منظور کنترل و تنظیم شدت نور و همچنین طول مدت روشنایی می توان از دستگاههای دیمر و تایمر استفاده نمود . در آشیانه های باز که در طول روز از نور طبیعی برخوردار است شدت نور بطور معمول در طول روز بیشتر از شدت نور در شب که از نور مصنوعی برخوردار است می باشد برای جلوگیری از شدت و همچنین تابش مستقیم وممتد نور به جوجه ها در آشیانه ها باز می توان از درختکاری در پیرامون آَشیانه یا از بام های لبه دار که ایجاد سایه  می کنند استفاده نمود .