راهنمای مدیریت پرورش جوجه گوشتی نژاد آرین

راهنمای مدیریت پرورش جوجه گوشتی نژاد آرین

  موضوع :راهنمای مدیریت پرورش جوجه گوشتی نژاد آرین راهنمای مدیریت مدیریت گله آشیانه و عوامل موثر در طراحی آن آشیانه‌ها باید  امکانات وتجهیزات لازم جهت فراهم کردن یک محیط راحت را برای گله ها داشته باشند. برای مثال،دمای مناسب جهت پرورش جوجه های گوشتی بین C"33 (جوجه یکروزه) و C"20 (در پایان دوره) متغیر است و یا میزان درصد رطوبت مطلوب بین 50% تا 70% میباشد. بنابر این در طراحی وساخت آشیانه با آگاهی وعلم به این دو مطلب، تجهیزات لازم را باید پیش بینی نمود تا بتوان شرایط مورد نظر را فراهم کرد.بطور کلی در ساخت آشیانه ، با توجه به مناطق مختلف جغرافیائی بایستی چهار عامل، عایق‌بندی (ایزولاسیون) - تهویه - منابع گرم کننده - منابع خنک کننده مورد توجه قرار گیرد. آب و هوای گرمسیری: در اینگونه مناطق، پیشنهاد می‌شود که آشیانه‌ها بصورت شرقی/ غربی  ساخته شده و دیوارهای جانبی آنها باز باشد، ضمن اینکه می‌بایست فاصله‌آنها نسبت به ‌یکدیگر (30- 20 متر) را نیز در نظر گرفت. سقف این نوع آشیانه‌ها می‌تواند شیروانی یا طاق ضربی باشد. بمنظور خروج هوا می‌توان بر روی سقف دریچه‌هائی تعبیه نمود. در مناطق بادخیز، زاویه شیب سقف باید تندتر در نظر گرفته شود. توصیه می شود که سقف حتماً ایزوله باشد، ضمن اینکه هیچگونه مانعی در سطح داخلی سقف وجود نداشته باشد تا امکان حرکت وجریان آزاد هوا بوجود آمده و این عمل بتواند بطور طبیعی و به آسانی صورت پذیرد. اگر سیستم تهویه متقاطع (روبرو) مد نظر باشد، حداکثر عرض آشیانه نباید از12 متر تجاوز نماید. در این نوع آشیانه‌ها، دیواره‌های جانبی باید دارای توری سیمی باشد. بمنظور تهویه مناسب و بهتر کردن حرکت هوا مخصوصاً در مواقعی که جریان جابجائی هوا و یا باد ضعیف است، توصیه می‌شود که هواکش‌های اضافی که قابل نقل وانتقال باشند، حتماً در نظر گرفته شود. آب وهوای معتدل گرمسیری: در این نوع آب و هوا توصیه می‌شود که از تهویه عرضی استفاده شود. در این نوع تهویه ورود هوا از یک طرف و خروج آن از طرف دیگر آشیانه خواهد بود.   آب و هوای معتدل: در این نوع آب وهوا، آشیانه‌ها در واحدهای مدرن مرغداری، بصورت بسته ساخته شده و باید به خوبی عایق‌بندی گردند. در آشیانه‌های بسته میزان گرمای مورد نیاز با سیستم تهویه آشیانه باید متعادل وتنظیم شده باشد (تعادل حرارتی). بعبارت دیگر میزان تولید گرما و ضایعات آن باید با سیستم تهویه تنظیم گردد. در این نوع آشیانه ها دور هواکش‌ها باید متغیر باشند تا بتوان درجه آنها را کم و زیاد نمود. مثلاً در سردترین فصول سال باید از دور کم هواکش‌ها استفاده نمود (بنحوی که تهویه نیز بخوبی انجام شود). آب وهوای کویری (گرم و خشک): در مناطقی با اینگونه آب وهوا،آشیانه ها باید بخوبی عایق‌بندی شوند، هواکش‌های دور متغیر، سیستم گرمایی و سیستم خنک کننده مناسب داشته باشند. عملکرد صحیح ومطلوب این سیستم‌ها مستلزم نظارت، توجه و کنترل دائم می باشند. در مناطق گرم و خشک، نصب سیستم مه پاش‌   (اسپری آب) و استفاده از این سیستم در گرمترین موقع روز، هنگامیکه درصد رطوبت نسبی نیز کاهش می‌یابد به خنک کردن آشیانه کمک بسیاری می‌کند. در اینگونه موارد کاهش 2 تا 3 درجه از دمای هوا، می‌تواند از استرس و در نتیجه تلفات، جلوگیری نماید. تغییرات ناگهانی دما: در نواحی گرم و خشک و یا نواحی کویری، تغییرات دما شدیدتر است. در ساخت آشیانه‌ها در مناطقی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم می‌باید طراحی بنحوی باشد که در فصول سرد هوای ورودی به آشیانه قبل از مخلوط شدن با هوای داخل آشیانه در یک اتاق مرکزی گرم شود و سپس به داخل آشیانه هدایت شود. برای هدایت وتوزیع هوای گرم شده به داخل آشیانه می توان از کانال‌ انتقال استفاده نمود. در این سیستم مقدار گرمایش و تهویه باید تنظیم شود. در فصول گرم توصیه می‌شود که هوای تازه مستقیماً بداخل آشیانه ها هدایت شود. بمنظور توزیع بهتر هوا استفاده از سیستم کانال‌کشی  و یا تعبیه ورودی‌های بزرگ هوا در تمام طول دیوارهای آشیانه بسیار موثر است. برای کنترل و تنظیم مقدار هوای ورودی بطور دلخواه می‌توان دریچه هائی در طول مسیر کانال نصب نمود. که البته باید ایزوله شده باشند. طراحی آشیانه: با توجه به دلایل بهداشتی توصیه می شود که کف آشیانه بتونی، صاف و هموار، غیر قابل نفوذ وعاری از هر گونه ترک و منفذ باشد. در ساخت آشیانه‌ها باید سیستم زه‌کشی نیز پیش بینی شود. کف آشیانه باید شیبدار باشد. میزان شیب یک سانتیمتر در هر متر در نظر گرفته می شود. لازم است در هر آشیانه درب‌های بزرگ و اصطلاحاً ماشین‌رو نصب نمود چون در هنگام تخلیه کود یا حمل گله و یا دیگر موارد بارگیری بتوان به راحتی از وسایل نقلیه مانند تراکتور و غیره استفاده نمود. احداث جاده های صاف و آسفالته در اطراف مزرعه و پیرامون آشیانه‌ها کار شستشو و تمیز کردن و همچنین انتقال کود و تخلیه گله را آسانتر می‌کند. سطح دیوارها و سقف آشیانه باید  صاف و غیر قابل نفوذ باشد در ساخت آشیانه می‌بایست از بوجود آمدن هر نوع مانعی که موجب جلوگیری از جریان آزاد هوا چه در طول سقف و چه به‌ سمت کف آشیانه گردد، ممانعت شود. امروزه در یک مرغداری پیشرفته جهت جلوگیری از هدر رفتن نیروی کار، احداث سیستم آبخوری اتوماتیک (آویز و غیره) و همچنین سیستم دانخوری اتوماتیک بسیار ضروری است.باید دقت نمود که سقف آشیانه قدرت نگهداری اینگونه تجهیزات را داشته باشد. لازم است که تجهیزات برقی تمام نقاط آشیانه در مقابل آب عایق بندی شده باشند (ضد آب باشند). کنتورهای آب، برق و گاز باید در محلی نصب شوند که براحتی بتوان آنها را رویت نمود. همچنین بمنظور ثبت کلیه آمار و ارقام لازم است، محل و وسایل لازم را در اتاق سرویس پیش بینی نمود.وجود یک پنجره کوچک در اتاق سرویس،کنترل وضعیت آشیانه را بدون نیاز به ورود، میسر می‌سازد.   آماده سازی آشیانه: اولین اقدام بعد از ارسال گله به کشتارگاه باز کردن تجهیزات و لوازم غیر ثابت آشیانه می‌باشد، سپس کود را خارج کرده، پس از جاروکشی، شستشوی آشیانه شروع می‌شود. در این مرحله بهتر است که از دستگاه‌ها و یا پمپ‌هایی که آب را با فشار به بیرون می‌فرستند استفاده نمود. استفاده از مواد پاک کننده و شوینده نیز بسیار موثر است. جهت شستشو باید دقت کرد که مراحل کار از بالا به پائین باشد به این ترتیب که ابتدا سقف و سپس دیوارها و کف شسته شوند. عمل شستشو در کلیه نقاط، منافذ، زوایا، ورودی‌های هواکش‌ها و... باید بخوبی و با دقت و حوصله انجام گیرد. پس از شستشو و تعمیرات جزئی و کلی، نصب مجدد تجهیزات و وسائل باز شده را می‌توان انجام داد. اقدام بعدی انجام اولین مرحله ضدعفونی می باشد که بهتر است بوسیله ماده ضدعفونی کننده محلول در آب انجام شود.بهترین نوع ضدعفونی کننده در این مرحله فرمالین است که جهت تهیه محلول آن از یک لیتر فرمالین 40% در 9 لیتر آب استفاده می شود. پس از تهیه محلول ضدعفونی، می‌توان آن را بر روی وسایل وتجهیزات و همچنین کلیه نقاط آشیانه اسپری نمود. توصیه می شود در این مرحله یک تست باکتریولوژیکی صورت گیرد تا بتوان بهترین نوع ترکیب ضدعفونی کننده را بسته به موقعیت محل تعیین نمود. دومین و آخرین مرحله ضدعفونی قبل از جوجه‌ریزی، بصورت گاز یا بخار فرم آلدئید و با استفاده از فرمالین می باشد، که اصطلاحاً این مرحله را دود دادن می گوئیم. این عمل در صورتی می‌تواند موثر باشد که آشیانه کاملاً بسته بوده وکلیه منافذ و سوراخ‌ها مسدود شده باشد. اگر امکان مسدود کردن کامل آشیانه وجود نداشته باشد، بهتر است که این مرحله بصورت اسپری کردن محلول فرمالین انجام شود. برای اطمینان بیشتر می‌توان یک مرحله ضدعفونی به مرحله فوق اضافه نمود. این ضدعفونی با آهک و سولفات آمونیوم امکان پذیر است به این ترتیب که جهت هر100 مترمربع از کف آشیانه، 10 کیلوگرم آهک و 20 کیلوگرم سولفات آمونیوم را باید بطور یکنواخت بر روی کف آشیانه پخش نمود و سپس جهت مقادیر فوق تقریباً 100 لیتر آب را بر روی آن اسپری نمود. در صورت نیاز به این مرحله ضدعفونی، بایستی قبل از دود دادن انجام گیرد بعبارت دیگر مرحله دود دادن باید همیشه آخرین مرحله ضدعفونی آشیانه باشد. تـوجــــه:  جهت ضدعفونی با گاز فرمل از ظروف فلزی یا سفالی با حجم کافی استفاده شود (حداقل پنج برابر حجم فرمالین و پرمنگنات). ابتدا پرمنگنات را داخل ظرف ریخته سپس فرمالین را بر روی آن بریزید. عکس این عمل باعث انفجار خواهد شد. حتماً از ماسک ضد گاز و سایر تجهیزات ایمنی استفاده نمائید. سعی شود حتی المقدور از ظروف  بیشتری جهت ضدعفونی استفاده شود تا نتیجه عمل موثرتر باشد.     اقدامات لازم در زمان جوجه‌ریزی: تا زمانیکه جوجه ها در جعبه‌های مخصوص حمل می باشند، درجه حرارت محیط نباید از C"25 تجاوز نماید.  جعبه‌های حاوی جوجه ها را نباید به تعداد زیاد روی هم قرارداد (حداکثر پنج جعبه). جوجه‌ها بایستی به سرعت و در اسرع وقت از جعبه‌ها خارج شوند. امکان تخلیه جوجه بصورت یک به یک به‌هیچوجه وجود ندارد. بهتر است جوجه ها در اطراف آبخوری ها خالی شوند. قبل از ورود جوجه‌ها درجه حرارت آشیانه‌ها بایستی حدود 33 درجه سانتیگراد باشد. شدت نور باید حداقل 20 لوکس باشد (که پس از سه هفته به 5 تا 7 لوکس در متر مربع کاهش می‌یابد). آبخوری‌ها باید با آب تازه و تمیز پرشده و بنحوی باشند که جوجه‌ها به راحتی به آنها دسترسی داشته باشند و در ضمن سر ریز نشوند. دان استارتر (پیش دان) باید در ظروف دانخوری آماده باشد. ظروف آب و غذا باید با فاصله‌های 5/1 متری از هم قرار داده شوند. سیستم تهویه به هنگام ورود جوجه ها باید خاموش باشد. توصیه میشود که ابتدا آب حاوی 5%  شکر محلول و سپس دان در اختیار جوجه‌ها گذاشته شود.   کیفیت جوجه‌ها: بعد از تخلیه جوجه‌ها باید رفتار آنها تحت کنترل قرار گیرد. معمولا ظرف مدت شش ساعت بعد از ورود، جوجه‌ها آرام می‌گیرند. جوجه‌های یکروزه باید سر حال، فعال و سر زنده باشند. موارد غیر طبیعی از قبیل جوجه‌های دارای نقص پا، منقار کج و کوری بایستی سریعاً حذف شوند. ناف جوجه‌ها را باید بررسی کرده و از بسته بودن آنها مطمئن شد. جوجه‌ها از نظر وزن باید یکنواخت باشند. در بین گله به هر حال جوجه‌هائی با جثه کوچکتر یافت می شوند که نیاز به مراقبت و توجه بیشتری دارند، اینگونه مراقبت‌ها شامل موارد زیر می‌باشد: جوجه‌های ضعیف و کوچکتر را باید از سایر جوجه‌ها جدا نمود. درجه حرارت بایستی 2 تا 4 درجه سانتیگراد گرمتر از حد معمول باشد. تعداد ظروف آبخوری و دانخوری از حد معمول بایستی بیشتر باشد. ازدحام بیش از حد برای اینگونه جوجه ها زیان‌ آور است.   بستر مناسب و شرایط آن بستر و وضعیت آن در آشیانه‌های پرورش مرغ گوشتی موضوع مهمی است. این بستر باید به نحوی باشد که ضمن فراهم نمودن جایگاهی نرم و راحت برای جوجه کیفیت خوبی داشته، خشک، نرم و بدون گرد و خاک باشد. جنس، نوع و کیفیت بستر باید بگونه‌ای باشد که منجر به نقص و ضایعات اندام‌ها و قسمت‌های مختلف نگردد. انواع معمول بستر عبارتند از: تراشه چوب (پوشال) (3 تا 5 کیلوگرم در متر مربع) - کاه  (5/2 تا 4 کیلوگرم درمتر مربع)، سبوس برنج، خرده های ذرت، خاک اره و ماسه. بستر در واقع عایقی برای کف آشیانه می‌باشد و رطوبت رابه خود جذب می نماید. ضخامت بستر در تابستان باید 3 تا 5 سانتیمتر و در زمستان 5 تا 8 سانتیمتر در نظر گرفته شود. این ضخامت در نواحی گرم و خشک می‌تواند کمتر باشد. یک بستر خوب باید عاری از کپک، مواد اضافی و هر نوع آلودگی باشد. با بالا رفتن سن طیور، بستر به دلیل عوامل مختلفی خیس و کلوخ می‌شود. این عوامل عبارتند از: تعداد بیش از حد، در واحد سطح رطوبت بالا وجود چربی‌ها ، نمک و مواد خام در جیره غذایی متعادل نبودن درجه حرارت (بالا بودن یا پائین بودن بیش از حد) بروز بعضی از بیماریها مانند گامبورو و کوکسیدیوز نقص در سیستم آبخوریها در هر حال اصلاح سیستم تهویه، گرم کردن، به هم زدن و یا تعویض بسترهای خیس و کلوخ شده از اقدامات موثری است که در موارد خیس شدن بستر می توان انجام داد. بطور کلی اعمال یک مدیریت خوب در داشتن یک بستر مناسب و کنترل آب وهوای آشیانه تاثیر بسیار زیاد و انکار ناپذیری در سلامت پرندگان و در نتیجه سودآوری بیشتر دارد. حذف: بهتر است از همان روز اول جوجه‌های بسیار ضعیف، مریض و غیر طبیعی حذف و معدوم گردند. نگهداری اینگونه جوجه‌ها صحیح نمی‌باشد و خطری برای کل گله است. علاوه بر این در زمان کشتار تاثیر نا مطلوبی بر کیفیت لاشه می‌گذارد. عملکرد این گله‌ها پائینتر از حد استاندارد است بنابر این عمل حذف در طول دوره پرورش باید ادامه پیدا کند. تراکم: تراکم در متر مربع بستگی به شرایط داخلی آشیانه از قبیل تهویه - درجه حرارت - میزان دانخوری و آبخوری دارد. تراکم بیش از حد گله بدون توجه به عوامل داخلی موجب عدم یکنواختی و کاهش رشد گله خواهد شد.در حال حاضر حداکثر تراکم در شرایط مطلوب 34 کیلوگرم وزن زنده بر مترمربع است.   دانخوری:  دانخوری بشقابی (سینی) برای هر70 تا 100 جوجه یک دانخوری با قطر 50 سانتیمتر دانخوری ناودانی برای هر جوجه 4 سانتیمتر. دانخوری گرد (آویز) با قطر33 سانتیمتر برای هر 55 جوجه یک دانخوری. در اینگونه دانخوری‌ها ارتفاع به راحتی بر حسب سن جوجه‌ها تنظیم می‌گردد.   در هفته اول، جوجه‌ها بـــوسیله دانخوری بشقابـــی  (سینی) و بصورت دستی تغذیه می شوند. بعضی از مرغدارها از تکه‌های مقــوا یا شــانه تخم مرغ و یا کاغذ برای این منظور استفاده می‌کنند. به هر حال در هر یک از روش‌های فـــوق باید به گونه ای عمل نمود که جوجه ها به راحتی به دان دسترسی پیدا کنند. با شروع هفته دوم از دانخوری اصلی استفاده می‌شود   تامین آب: جوجه‌های گوشتی همیشه باید به آب تازه و تمیز دسترسی داشته باشند. منبع تامین آب مصرفی یک مرغداری معمولاً چاه آب، مخزن بصورت استخر و یا در مواردی لوله کشی عمومی می باشد ولی به هر حال آب باید در یک منبع و یا تانک بزرگ ذخیره شود. به منظور تامین فشار آب لازم، تانک آب رامی توان در محلی مرتفع مستقر نمود. قبل از ورود به سیستم آبخوری به منظور اضافه نمودن ویتامین‌های محلول در آب بایستی در هر آشیانه یک منبع کوچک در مسیر آب نصب گردد. این منبع بایستی از موادی ساخته شود که کاملا قابل شستشو و ضدعفونی باشد. انتقال آب باید بنحوی باشد که بوسیله نیروی ثقل و یا توسط پمپ به راحتی و بطور مساوی در تمام آبخوریها پخش گردد. توصیه می‌شود که سیستم آب کنتور داشته باشد تا به سادگی بتوان مصرف آن را در زمان دلخواه ثبت نمود. نسبت مصرف آب به دان، که در شرایط عادی 7/1 – 6/1 به 1 می‌باشد، یکی‌ از شاخص‌های مهم در بررسی وضعیت گله است. دانستن میزان دقیق مصرف آب معیار بسیار مناسبی جهت محک زدن وضعیت سلامت گله، کنترل آب و هوای آشیانه و وضعیت تغذیه گله می‌باشد. در شرایط طبیعی با رشد گله و همراه بالا رفتن سن آن، میزان مصرف آب نیز افزایش می‌یابد. اگر در مصرف آب کاهش یا افزایش ناگهانی و بیش از حد روی دهد، می‌توان نتیجه گرفت که یکی از موارد فوق دچار اشکال شده است. بنابر این با ثبت دقیق میزان مصرف آب مشکل سریعا قابل تشخیص خواهد بود. باید توجه داشت که در هوای گرم و همچنین افزایش میزان نمک جیره، مصرف آب بطور طبیعی افزایش می‌یابد. تغییر مصرف آب ممکن است ناشی از بروز بیماری نیز باشد که در این حالت معمولا کاهش خواهد یافت. در مواردی که هوا گرم است فراهم نمودن آب خنک باعث افزایش مصرف آن خواهد شدکه در نتیجه مصرف دان نیز بالا می‌رود. این کار باعث می‌شود که گله از رشد و همچنین ضریب تبدیل مناسبتری برخوردار گردد. در این رابطه باید مراقب بود که سیستم آبرسانی حتی الامکان بدور از تابش مستقیم نور آفتاب قرار داشته باشد. منبع آب باید همیشه تمیز باشد، به همین دلیل هر چند وقت یکبار باید آب آن را تخلیه کرده و بخوبی شسته و تمیز نمود. توصیه می‌شود به منظور بررسی کیفیت، آب مصرفی حداقل دو بار در سال مورد آزمایش قرار گیرد.   جدول استانداردهای کیفیت آب آشامیدنی طیور ترکیب  حداکثر سطح قابل قبول  توضیحات باکتری کل  ml/ 100  ml/ 0 مطلوب می‌باشد کلی فرمها  ml/ 50  ml/ 0 مطلوب می‌باشد نیترات  mg/l 25  سطوح 2-3 میلیگرم در لیتر ممکن است بر روی عملکرد پرنده موثر باشد نیتریت  mg/l 4   Ph  5/7 – 8/6  pH کمتر از 6 مطلوب نمی‌باشد. سطوح زیر 3/6 ممکن است باعث کاهش عملکرد بشود سختی کل  180  سطوح سختی آب در دامنه 180 -60 مناسب بوده و در خارج از این دامنه مناسب نمی‌باشد. کلرید  mg/l 250  در صورتیکه سطح سدیم آب بیش از mg/l 50 باشد ممکن است زیان‌آور باشد . مس  mg/l 06/0  سطوح بالاتر باعث طعم تلخ اب می شود.  آهن  mg/l 3/0  سطوح بالاتر باعث بو و طعم بد آب می شود. سرب  mg/l 02/0  سطوح بالاتر سمی می باشد. منیزیم  mg/l 125  سطوح بالاتر دارای اثر ملین کننده می‌باشد سطوح بیش از mg/l 50 در صورتیکه سطح سولفات آب بالا باشد ممکن است بر روی عملکرد تاثیر بگذارد. سدیم  mg/l 50  سطوح بالای mg/l50 به همراه سطح بالای سولفات یا کلراید ممکن است بر روی عملکرد تاثیر بگذارد . سولفات  mg/l 250  سطوح بالاتر دارای اثر ملین کننده می باشد . سطوح بالای mg/l 50 به همراه سطح بالای منیزیم و کلراید ممکن است بر روی عملکرد پرنده تاثیر بگذارد. روی  mg/l 5/1  سطوح بالاتر سمی می باشد . کاهش و یا افزایش ناگهانی مصرف آب را باید جدی گرفت و علت یابی نمود. سن به هفته  1  2  3  4  5  6  7  8 میلی لیتر درهفته  225  480  725  1000  1250  1500  1750  2000     (جدول مصرف آب طیور گوشتی در سنین مختلف در هفته) این ارقام برای دمای متوسط (25 – 20 درجه سانتیگراد) صحت دارد و قطعاً با تغییرات درجه حرارت محیط، ترکیبات جیره، سرعت رشد و نوع تجهیزات داخل آشیانه تغییر می‌کند.   آبخوری: آبخوریها همواره باید شستشو شده و تمیز نگهداشته شوند. باید مراقب بود که سطح آب در آبخوری‌ها به نحوی تنظیم گردد که سر ریز نشود در غیر اینصورت باعث  خیسی بستر شده که برای سلامت گله بسیار زیان‌آور است. همزمان با رشد گله، ارتفاع آبخوریها را باید مطابق با ارتفاع شانه مرغها تنظیم کرد.   تعداد آبخوری: آبخوری گرد (به قطر 33 سانتیمتر) برای هر 100-80 جوجه یک عدد. آبخوری کله قندی مخصوص جوجه. این آبخوری‌ها معمولا 4 لیتر ظرفیت داشته و برای هر 100 جوجه یک عدد بکار می‌رود. آبخوری پستانکی یا نیپل، برای 20-15 جوجه یک عدد نیپل در نظر گرفته می‌شود.   دمای مورد نیاز گله: دمای مورد نیاز گله با توجه به سن آن متفاوت می‌باشد. لازم است برای دسترسی به عملکرد مناسب گله در هر مقطع سنی دمای مناسب در آشیانه تامین گردد. روز اول......................................... °33-32 سانتیگراد روز دوم......................................... °32-31 سانتیگراد بقیه روزهای هفته اول........................ °30-29 سانتیگراد هفته دوم......................................... °28-26 سانتیگراد هفته سوم........................................ °25-24 سانتیگراد هفته چهارم........................................... °23 سانتیگراد هفته پنجم وبعد از آن.......................... °20-18 سانتیگراد   دماهای اشاره شده، باید در سطح جوجه‌ها تامین گردد. بنابر این دماسنج‌ها می‌بایستی در ارتفاع20 سانتیمتری سطح زمین نصب گردند. مشاهده رفتار جوجه‌ها و همچنین طرز پراکندگی آنها گویای چگونگی دمای محیط می‌باشد. همراه با رشد جوجه‌ها باید دما کاهش یافته و میزان تهویه افزایش یابد. ایجاد تعادل بین این دو عامل یعنی دما و تهویه بخصوص در فصول سرما نکته بسیار مهمی است. این تعادل را باید از طریق عملی و با آزمایش و تجربه بدست آورد. توزیع گرما نیز در داخل آشیانه بسیار مهم است بطوریکه اگر توزیع هوای گرم سریع و یکنواخت نباشد، ممکن است قسمت‌هایی از آشیانه بسیار گرم و قسمت‌های دیگر سرد باشد. اما به هر حال حتی در صورت توزیع یکنواخت حرارت نیز، وضعیت پراکندگی جوجه‌ها شاخص بسیار خوبی برای کنترل حرارت و وضعیت آشیانه می‌باشد.   به موازات اقدامات تامین دما حفظ رطوبت به میزان 60 – 70 درصد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. دمای بسیار گرم: جوجه ها نفس نفس زده، بالها افتاده و از منبع حرارت می‌گریزند. دمای بسیار پائین: جوجه ها مضطرب و پر سر و صدا شده، بر روی هم انباشته می‌شوند. کوران هوا: جوجه ها از رفتن به تمام قسمتهای آشیانه اجتناب کرده،فقط در یک طرف جمع می‌شوند(بدرستی نمی‌شود تشخیص داد که جوجه ها بطرف انسان جلب شده اند ویا از چیزی ترسیده‌اند). دمای متناسب و مطلوب: جوجه ها بطور یکنواخت پراکنده شده و در کف آشیانه پخش شده، راحت و آرام هستند.   تامین دمای مورد نیاز گله: دمای مورد نیاز گله به طرق مختلف تامین می‌گردد از جمله کوره هوای گرم (با استفاده از مشعل با سوختهای مختلف)، بخاری معمولی، مادر گازی، برقی و...   جدول مقادیر حرارتی ایجاد شده توسط بعضی از اقلام سوختی   حرارت بر حسب کالری  مقدار  نوع سوخت   7560  1 متر مکعب  گاز طبیعی   8600  یک لیتر  نفت گاز   5500(یک کیلو11000کالری)  یک لیتر  گاز پروپان   860  1 کیلووات ساعت  برق         میزان انرژی و سوخت مصرفی به عوامل زیر بستگی دارد: روش گرم کردن آشیانه و کارآیی تجهیزات و تاسیسات آشیانه. نوع آشیانه (طرح و ابعاد) و نحوه عایق کاری. اختلاف دمای داخل و خارج آشیانه و میزان رطوبت نسبی هوا. سن جوجه‌ها. نوع تهویه.     رطوبت   رطوبت نسبی (RH) در انتهای دوره جوجه کشی در ماشینهای هچر حدود 80% می‌باشد، این مقدار در بیشتر سالنهای دوره پرورش که از مادر مصنوعی و یا روش گرم کردن کل آشیانه  استفاده می‌کنند در حدود 50-25% است. باید توجه داشت که به منظور جلوگیری از استرس ناشی از کاهش رطوبت (که در زمان انتقال پرنده از جوجه‌کشی به سالنهایی با رطوبت پائین صورت می‌گیرد) سطح رطوبت در سالن باید حدود 70% باشد. در غیر این صورت با کاهش درصد رطوبت نسبی جوجه‌ها شروع به از دست دادن آب بدن (دهیدراتاسیون) خواهندکرد، که این مسئله باعث اثرات منفی جبران ناپذیری بر روی عملکرد پرنده و کاهش یکنواختی بین جوجه‌ها خواهد شد. به همین منظور رطوبت نسبی بخصوص در خلال هفته اول دوره پرورش باید بطور روزانه و بدقت بررسی شود.   در رابطه با دما و رطوبت رعایت نکات زیر ضروری می‌باشد: 1.      به منظور تامین رطوبت در هفته اول پرورش میتوان از نازلهای مه پاش که برای خنک کردن سالن در هوای گرم استفاده می‌شود، پاشیدن آب بر روی دیواره های آشیانه و قسمتهای خالی از جوجه ونیز استفاده از آبخوریهای بزرگتر به همراه آبخوریهای کوچکتر از ابتدای دوره پرورش بهره برد. 2.      از سن 18 روزگی به بعد رطوبت بالا می‌تواند باعث خیسی بستر وبروز مشکلات شود. 3.      در سنین رشد بایستی توجه نمود که ضمن تهویه مناسب و حفظ رطوبت آشیانه میزان گرد و غبار را به حداقل رساند. 4.      سر و صدای اضافی جوجه‌ها یکی از علائم وجود دمای نامناسب درآشیانه می‌باشد. 5.      در صورتیکه جوجه‌ها در 10 روز اول دوره پرورش در معرض هوای گرم قرار گیرند. دوره پرورش را خوب شروع نکرده و این امر باعث کاهش خوراک مصرفی و رشد اولیه و همچنین پردرآوری آهسته در جوجه‌ها خواهد شد.   تهویه: به صورت معمول هر موجود زنده برای بقای خود احتیاج به اکسیژن دارد و در مقابل بایستی شرایطی فراهم گردد که دفع گازهای زائد مانند گاز کربنیک و آمونیاک و همچنین گرد و غبار به سهولت امکان پذیر گردد.   بطور کلی یک سیستم تهویه ایده‌آل باید دارای شرایط زیر باشد:   هوای پاک و تازه و اکسیژن کافی را تامین نماید. گرد و غبار و گاز آمونیاک موجود در آشیانه را خارج کند. رطوبت و بخار موجود در هوا و بستر آشیانه‌ها را کاهش دهد. درجه حرارت هوای ورودی به آشیانه را کنترل نماید. اگر هوای ورودی سرد باشد، قبل از ورود به آشیانه بایستی گرم گردد و اگر هوای ورودی به آشیانه گرم باشد،بایستی خنک شود.   تهویه به دو صورت طبیعی و مصنوعی صورت می گیرد:   تهویه طبیعی: هوای گرم سبک‌تر از هوای سرد است، به همین دلیل همیشه به طرف بالا حرکت می‌کند و از میان درزها، سوراخ‌ها و منفذها و همچنین از پنجره‌ها، هواکش‌ها و ورودی‌های هوا به راحتی عبور می‌کند و با خود بخار هوا، گرد و غبار و گاز آمونیاک را خارج می‌کند. به همان حجم هوا که خارج می‌شود، هوا وارد و جایگزین آن می‌گردد. در این سیستم ورودی‌های هوا در واقع همان دیوارهای باز جانبی یا پنجره‌های آشیانه و یا دیگر منافذ هستند برای بستن ورودی‌های هوا می توان از پرده و یا ورقه‌های پی وی سی و دیگر انواع آن استفاده نمود، ترجیحاً بهتر است که ورودی‌های هوا در تمام امتداد طول آشیانه کار گذارده شوند. اگر عمل جابجائی هوا به کندی و با سرعت کم انجام گیرد، ممکن است درجه حرارت آشیانه بالا رود، به همین دلیل سیستم تهویه طبیعی معمولاً برای کنترل دمای آشیانه کافی نمی‌باشد. در مواردی که رطوبت خارج آشیانه زیاد باشد، برای جلوگیری از مرطوب شدن بستر بایستی درجه تهویه را تا حد ممکن بالا برد (تهویه را سرعت بخشید).   در این سیستم باد نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند، اگر شدت آن ضعیف باشد ممکن است وضعیتی پیش بیاید که جریان تهویه کند شود. برای مرتفع کردن یا کاستن این مشکل عرض‌ آشیانه را نباید بیشتر از 12 متر در نظر گرفت، ایجاد سقف کاذب نیز در این زمینه موثر است. استفاده از کرکره‌های جهت دهنده جریان هوا نیز در محل ورودی‌ها بنحوی که بتوان مسیر هوا را به دلخواه تغییر داد بسیار مناسب است. بطور کلی کنترل جهت ورود هوا با توجه به نیاز وفصل و دیگر عوامل، امر بسیار مهمی می باشد. این کنترل رامی توان چه بصورت دستی و چه بصورت اتوماتیک انجام داد.   تهویه مصنوعی: میزان و مقدار جابجائی هوا در سیستم تهویه مصنوعی به وسیله هواکش‌ها کنترل می‌شود این سیستم باعث می شود که هوای تازه ومطلوب و کنترل شده برای آشیانه فراهم شود ضمن اینکه با استفاده از این روش می‌توان تراکم طیور در واحد سطح را افزایش داد. بطور کلی اگر در طراحی مرغداری صنعتی به امر تهویه توجه کافی مبذول نگردد مسلما انتظار دستیابی به تولید مناسب حتی با بکارگیری ممتازترین نژادها نیز وجود نخواهد داشت.   تهویه فشار منفی: بمنظور ایجاد تهویه با فشار منفی در آشیانه از هواکشهای الکتریکی که دارای ظرفیت های متفاوتی می باشند استفاده می شود. هواکش با کشیدن هوای داخل آشیانه به محیط بیرون باعث ایجاد فشار منفی در داخل آشیانه و ورود هوای تازه از محلهای ورود هوا به آشیانه می شود. در ارتباط با استفاده از سیستم تهویه با فشار منفی توجه به نکات ذیل ضروری می باشد: 1.     نوع ، اندازه و محل قرار گرفتن ورودی هوا بایستی متناسب با شرایط آب و هوائی منطقه و ظرفیت هواکشها باشد. 2.  این سیستم در هوای سرد برای تامین حداقل احتیاجات تهویه مورد نیاز پرنده (4/0 متر مکعب هوا در ساعت به ازاء هر کیلوگرم وزن زنده) استفاده می شود. (خروج رطوبت ، Co2، گرد و غبار ، آمونیاک و ورود هوای تازه که دارای مقدار کافی اکسیژن برای پرنده می باشد). 3.  در شرایط آب و هوای سرد استفاده از تهویه فشار منفی همراه با تامین هوای تازه و گرم از طریق کوره هوای گرم و مادر مصنوعی می باشد. 4.     حداکثر هوای مورد نیاز در سیستم تهویه فشار منفی 7-4 مترمکعب در ساعت برای هر کیلوگرم وزن زنده می باشد. 5.  به منظور تامین فشار هوای مناسب در داخل آشیانه بایستی ابعاد ورودی هوا متناسب با ظرفیت هواکش باشد. به همین منظور جهت تخلیه 1000 مترمکعب هوا در ساعت سطحی برابر با 3/0 مترمربع هواده لازم است. به عنوان مثال یک هواکش یک متری با ظرفیت تخلیه 22000 مترمکعب در ساعت نیاز به هوادهی به مساحت زیر دارد:   m2 6 / 6 =       0/3 *       1000     سیستم تهویه تونلی: این نوع تهویه در شرایط آب و هوای گرم استفاده می شود. در این سیستم هواده ها در انتهای آشیانه و هواکشها در انتهای دیگر قرار دارند، هوا در طول آشیانه حرکت کرده و سپس خارج میگردد. در طراحی سیستم تهویه تونلی توجه به نکات ذیل ضروری است. سیستم تهویه تونلی بمنظور تامین دمای کمتر از C"30 در داخل آشیانه در هوای گرم می باشد. در این سیستم جریان هوا بایستی با سرعت120متربردقیقه(ft/min400) از روی سر پرندگان عبورکند. این جریان هوا باعث خنک کردن پرندگان به میزان C"7-5 (F"12-10) می گردد.   در شرایط هوای گرم و خشک می توان از سیستم های تبخیرکننده آب شامل سیستم استفاده از مه پاش و یا پوشال (Pad cooling) برای خنک کردن پرندگان استفاده نمود.   تعداد هواکش مورد نیاز در سیستم تهویه تونلی بصورت ذیل محاسبه می شود.        (m/min 120)سرعت مناسب هوادرآشیانه* (m)متوسط ارتفاع آشیانه* (m) عرض آشیانه      =  تعداد هواکش مورد نیاز   ظرفیت هواکش (مترمکعب در دقیقه)     بعنوان مثال چنانچه آشیانه‌ای به عرض m 12 و متوسط ارتفاع m 3 داشته باشیم و سرعت هوا m/min120 بوده و ظرفیت هر هواکش معادل 567 مترمکعب در دقیقه (cfm20000) باشد تعداد هواکش مورد نیاز برای این سالن معادل:   هواکش 8  ≈       4392      =       120*3*      = تعداد هواکش   567  567       جدول زیر حداقل و حداکثر میزان احتیاجات تهویه را در شرایط هوای سرد و گرم نشان می‌دهد.       جدول 10: احتیاجات تهویه برای 1000 قطعه پرنده   وزن بدن پرنده (kg)  حداقل میزان تهویه (0.4m3/kg/h)  حداکثرمیزان تهویه (7m3/kg/h)    5/0  200  3500   1  400  7000   5/1  600  10500   2  800  14000   5/2  1000  17500   3  1200  21000   5/3  1400  24500       بعنوان مثال برای گله 10000 قطعه‌ای با میانگین وزن kg5/0 در هوای سرد حداقل تهویه مورد نیاز برابر است با:   وزن کل پرندگان kg5000 = (میانگین وزن) 5/0 × (تعداد پرنده) 10000   m3/h 2000 = m3/kg/h 4/0 × (وزن کل پرندگان) kg 5000   m3/h 2000 = حداقل تهویه مورد نیاز       جدول بررسی مشکلات ناشی از تهویه و راه حل های پیشنهادی   مشکلات  عوامل موثر در بروز مشکلات  راه حل های ممکن   آشیانه   خیلی سرد  ترموستاتها برای دمای خیلی پائین تنظیم شده و یا اصلاً کالیبره نشده‌اند.  ترموستات را برای دمای مناسب و بالاتر تنظیم کرده و با یک دماسنج درست آنرا کالیبره کنید.   آشیانه بطور مناسبی عایق بندی (ایزوله) نشده است.  آشیانه را باید بطور مناسبی نسبت به محیط خارج ایزوله کرد.   هوا در قسمت بالای آشیانه و سطح زیرسقف بدون حرکت بوده و هوای سرد درکف آشیانه قرارگرفته است.  هوا را بایستی حتی الامکان از پائین‌ترین قسمت آشیانه حرکت داد بایستی توجه کرد که چرخش هوا در درجه اول توسط هواده ها و تغییر در ابعاد آنهاصورت میگیرد نه تغییر درتعداد و ابعاد هواکشها   ممکن است هواده ها در شرایط تهویه خیلی پائین بیش از اندازه باز باشد.  ابعاد محلهای ورودی هوا(هواده) را کاهش داده برنامه تهویه در هوای سرد را اجرا کنید.   نشت یا نفوذ فراوان هوا بداخل آشیانه  راهها و منافذ ورود هوا بداخل آشیانه را ببندید.   میزان بسیار بالای تهویه در آشیانه  کاهش دور هواکشها و یا افزایش ابعاد هواده   آشیانه   با هوای گرم  ترموستات درجای نامناسبی مانند دیواره بیرونی آشیانه و یا محل خروج   هوای خنک تعبیه شده است.  ترموستات را در داخل آشیانه و در محلی قرار دهید که پرنده ها در معرض   آن شرایط هوائی می باشند.   ممکن است تعدادی از هواکش ها کارنکرده و یا حفاظ پشت هواکش ها بسته باشد.  کلیه هواکش ها  و حفاظ پشتی آنها را بررسی کنید.   ممکن است هواکش ها بعلت گرفتگی،هوا را با سرعتی کمتر از آنچه که ظرفیت دارند از آشیانه خارج کنند  کلیه هواکش ها را تمیز نمائید.   ممکن است ورودی های هوا بسته و یا گرفته باشند.  هواده ها را به آرامی باز و در صورت گرفتگی تمیز نمائید.   وجود هوای راکد و بدون حرکت در آشیانه  تنظیم بد هواده ها  هواده ها را تاحدی ببندید که هوا با سرعت 300 متر در دقیقه در حرکت باشد.   ممکن است هواکش ها خیلی کوچک باشند.  هواکش ها را تمیز کرده و با افزایش تعداد دور هواکش ها حجم هوای خروجی را افزایش دهید.   وجود سوراخها یا منافذ ورود هوا که باعث جلوگیری از اختلاف فشار مناسب هوای داخل و خارج آشیانه میشودو تهویه ناکافی در زمانی که آشیانه خیلی گرم است.  حجم هوای ورودی را کاهش داده و همزمان هواکشها را روشن کرده و یا دورشان را زیاد کنید.   رطوبت زیاد  تهویه خیلی زیاد در زمانی که آشیانه خیلی سرد است.  چنانچه هوائی که در داخل آشیانه در جریان است گرم نباشد، توانائی انتقال رطوبت را ندارد بنابراین بایستی حجم هوای در جریان را با کاهش تعداد هواکشهای روشن کم کرده و یا سرعت جریان هوا را با حفظ دور هواکشها و بازکردن کم هواده ها کاهش داد.   نشت یا ریزش آب در آشیانه: چکیدن آب تنها از یک قسمت می تواند روزانه 80 لیتر آب را وارد فضای آشیانه بکند  محلهای نشت یا ریزش آب را ببندید.   رطوبت زیاد در آشیانه  هنگام کار کردن و روشن بودن کوره‌های گرم کننده هوا (هیتر) گازهای زیادی تولید می شودکه از آن   جمله بخار آب بوده که باعث افزایش رطوبت آشیانه می شود.  بایستی توجه کرد که گازهای تولید شده در اثر احتراق در کوره های گرم کننده هوا مستقیماً به بیرون از سالن هدایت شود.   افزایش میزان   آمونیاک و   مدفوع آبکی  تهویه ناکافی  تهویه را با افزایش تعداد دور هواکشها در حالیکه ورودی هوا ثابت است افزایش دهید.   کاهش میزان تهویه  افزایش سرعت جریان هوا از طریق کاهش هوای ورودی یا افزایش حجم هوای خروجی با افزایش تعداد دور هواکش ها   ترموستات برای دمای بالا تنظیم شده است.  ترموستات را برای دمای پائین تر تنظیم کنید تا هواکشها در دمای پائین تر عمل کنند.   مدفوع شل و آبکی  التهاب روده ای جوجه ها و همچنین میزان نمک جیره را چک کنید.       جدول مشکلات عمومی و مهم جوجه‌ها در اوایل دوره پرورش   مشکلات  علل احتمالی  اقدام مناسب   بالا بودن تلفات در هفته اول دوره پرورش  کیفیت نامطلوب جوجه  مدیریت مناسب در نگهداری و بهداشت تخم‌مرغ مدیریت مناسب در خلال عملیات جوجه‌کشی و پس از آن تا زمان تحویل، حمل و نقل جوجه‌ها تحت شرایط مطلوب   نا مطلوب بودن شرایط پرورش  اعمال مدیریت صحیح در ابتدای دوره پرورش   بیماری  کالبدگشایی جوجه‌های تلف شده و مشورت با دامپزشک   بالا بودن تلفات از روز هفتم به بعد  فقر غذایی  رعایت شرایط اصولی پرورش در روزهای اولیه بازبینی فرمول جیره غذایی به منظور برآورده شدن احتیاجات جوجه‌ها   مشکلات پا  کنترل مقدار Ca و P و ویتامین D3 جیره، حفظ درجه حرارت مناسب و بکارگیری تدابیر لازم در شرایط تنش گرمایی   بیماریهای مختلف  مشورت با دامپزشک برای اجرای صحیح برنامه واکسیناسیون، کالبدگشایی و تجویز دارو، اعمال روشهای مناسب قرنطینه     برنامه روشنائی: برای جوجه‌های گوشتی در روز 23 ساعت نور در نظر گرفته می‌شود. شدت نور در هفته اول 20 لوکس می‌باشد و از هفته دوم به تدریج کاهش می‌یابد. این کاهش شدت نور باید تا حدی باشد که طیور در آن راحت وآرام باشند، بدون اینکه  مشکلی در دستیابی به آب ودان برایشان وجود داشته باشد.   برنامه دیگری که می توان اعمال نمود برنامه نور تواتری می‌باشد. در این برنامه از روز سوم به بعد می توان به تواتر2 ساعت روشنائی سپس 4 ساعت خاموشی منظور نمود. در آشیانه‌های باز که از نور طبیعی نیز استفاده میشود شدت نور زیاد باعث افزایش حرکات و فعالیت جوجه‌ها می گردد و از نظر وزن گیری ایجاد مشکل خواهد نمود. در این شرایط  به طرق مختلف مثل ایجاد سایه و یا رنگ زدن می‌توان از شدت نور کاست.       چگونگی روشنائی: یکی از مهمترین عوامل روشنائی، شدت آن است. در یک آشیانه بایستی این امکان وجود داشته باشد که بتوان شدت روشنائی رااز20 لوکس  (در روزهای اول پرورش) به 7- 5 لوکس (در دوران رشد بعد از هفته سوم) تغییر داد. شدت روشنائی رامی توان با لوکس متر (نورسنج) اندازه گیری نمود.   با توجه به جنس دیوارها وسقف آشیانه از نظر بازتاب نور و همچنین ارتفاع سقف، تاسیسات روشنائی را باید بنحوی نصب نمود که به ازاء هر20 مترمربع از کف آشیانه 75 وات نور لامپ‌های معمولی تابانده شود. این سیستم روشنائی بر پایه قرار دادن لامپ‌‌ها در ارتفاع 2 متری می باشد. توزیع نور در آشیانه باید یکنواخت باشد و لامپ‌ها بنحوی به کار گرفته شوند که جریان‌های تند ناشی از حرکت هوا (کوران هوا) بر روشنائی اثر نگذارد.   ورودی‌های هوا و محل‌هائی که هواکش‌ها در آنها قرار دارد (خروجی‌های هوا) ، باید بگونه‌ای باشند که نور از آنها عبور نکند. به منظور کنترل وتنظیم شدت نور و همچنین طول مدت روشنائی می‌توان از دستگاه‌های دیمر و تایمر استفاده نمود.   در آشیانه‌های باز که در طول روز از نور طبیعی برخوردار است، شدت نور بطور معمول در طول روز بیشتر از شدت نور در شب که از نور مصنوعی برخوردار است، می‌باشد. برای جلوگیری از شدت و همچنین تابش مستقیم وممتد نور به جوجه‌ها در آشیانه‌های باز، می‌توان از درختکاری در پیرامون آشیانه یا از بام‌های لبه‌دار که ایجاد سایه می کنند استفاده نمود.         نحوه محاسبه تعداد لامپ مورد نیاز درآشیانه:     (Lux) حداکثر شدت نور مورد نیاز* مساحت آشیانه(m2)   = تعداد لامپ    ضریبk* میزان وات لامپ موردمصرف     ضریب K به میزان وات لامپ های بکار برده شده بستگی دارد و بر اساس جدول ذیل در فرمول قرار می گیرد:     این فرمول برای لامپهای تنگستن و نصب در ارتفاع 2 متری کاربرد دارد.   فاکتور  K  وات لامپ (توان لامپ)   8/3  15   2/4  25   6/4  40   5  60   6  100         اقدامات لازم قبل از جمع آوری گله جهت کشتار: از چند روز قبل از جمع آوری گله و ارسال آن به کشتارگاه در صورتیکه از دارو استفاده بعمل می آید، مصرف ‌آن باید قطع شود. معمولاً  کارخانه‌های ‌سازنده دارو مدت منع مصرف دارو قبل‌ از کشتار را  تذکر می‌دهند. جدا کردن طیور ضعیف، وازد، کوچک جثه و بطور کلی طیوری که موجب به هم زدن یکنواختی وزنی در کل گله می‌شوند، بسیار مهم است. توصیه می شود که دان گله 3 تا 8 ساعت قبل از ارسال به کشتارگاه قطع گردد. توصیه می شود که تا قبل از شروع بارگیری، آب در اختیار گله باشد. قبل از اقدام به جمع‌آوری گله بهتر است که آبخوری‌ها و دانخوری‌ها از سر راه برداشته شوند. در موقع جمع آوری شدت نور را باید کاهش داد یا از نور آبی استفاده نمود. عمل جمع آوری باید به آرامی انجام گرفته وحتماً از طریق پاها مهار شوند.   باید توجه داشت که گله های بسیار خوب با یک بارگیری نامطلوب بدلیل ضرب دیدگی، شکستگی بال و یا پا و.... صدمه دیده و کیفیت لاشه نامطلوبی خواهند داشت.   در موقع بارگیری باید دقت وتوجه نمود که قفس‌های مخصوص حمل بیش از حد پر نشود و همچنین قفس‌ها را باید بنحوی قرارداد که امکان تهویه کافی ومناسب وجود داشته باشد. در زمان حمل باید طیور را در مقابل شرایط نامساعد آب وهوائی مثل برف وباران ویا هوای خیلی گرم محافظت نمود.بطور کلی در صورتیکه جمع‌‌‌آوری ، بارگیری و حمل به صورت مطلوب انجام نگیرد، اثرات بسیار نامطلوب در کیفیت لاشه بوجود خواهد آمد.   عوامل مدیریتی ذیل می‌تواند موجب اُفت و نهایتاً آلودگی و حذف گله گردد: کیفیت نامطلوب پوشال (پوشال خیس، تراشه‌های تیز، کپک زده و…) تهویه نامطلوب و ضعیف. عدم کنترل درجه حرارت. تراکم بیش از حد. کمبود آبخوری و دانخوری و یا نامناسب قرار دادن آن در آشیانه. عدم کنترل صحیح بیماری‌ها و قرنطینه. بی دقتی در گرفتن و جمع‌آوری در زمان واکسیناسیون و غیره. نحوه تغذیه و نوع جیره. منبع  :اداره کل پشتیبانی لاین آرین  

راهنمای مدیریت پرورش جوجه گوشتی نژاد آرین

  موضوع :راهنمای مدیریت پرورش جوجه گوشتی نژاد آرین راهنمای مدیریت مدیریت گله آشیانه و عوامل موثر در طراحی آن آشیانه‌ها باید  امکانات وتجهیزات لازم جهت فراهم کردن یک محیط راحت را برای گله ها داشته باشند. برای مثال،دمای مناسب جهت پرورش جوجه های گوشتی بین C"33 (جوجه یکروزه) و C"20 (در پایان دوره) متغیر است و یا میزان درصد رطوبت مطلوب بین 50% تا 70% میباشد. بنابر این در طراحی وساخت آشیانه با آگاهی وعلم به این دو مطلب، تجهیزات لازم را باید پیش بینی نمود تا بتوان شرایط مورد نظر را فراهم کرد.بطور کلی در ساخت آشیانه ، با توجه به مناطق مختلف جغرافیائی بایستی چهار عامل، عایق‌بندی (ایزولاسیون) - تهویه - منابع گرم کننده - منابع خنک کننده مورد توجه قرار گیرد. آب و هوای گرمسیری: در اینگونه مناطق، پیشنهاد می‌شود که آشیانه‌ها بصورت شرقی/ غربی  ساخته شده و دیوارهای جانبی آنها باز باشد، ضمن اینکه می‌بایست فاصله‌آنها نسبت به ‌یکدیگر (30- 20 متر) را نیز در نظر گرفت. سقف این نوع آشیانه‌ها می‌تواند شیروانی یا طاق ضربی باشد. بمنظور خروج هوا می‌توان بر روی سقف دریچه‌هائی تعبیه نمود. در مناطق بادخیز، زاویه شیب سقف باید تندتر در نظر گرفته شود. توصیه می شود که سقف حتماً ایزوله باشد، ضمن اینکه هیچگونه مانعی در سطح داخلی سقف وجود نداشته باشد تا امکان حرکت وجریان آزاد هوا بوجود آمده و این عمل بتواند بطور طبیعی و به آسانی صورت پذیرد. اگر سیستم تهویه متقاطع (روبرو) مد نظر باشد، حداکثر عرض آشیانه نباید از12 متر تجاوز نماید. در این نوع آشیانه‌ها، دیواره‌های جانبی باید دارای توری سیمی باشد. بمنظور تهویه مناسب و بهتر کردن حرکت هوا مخصوصاً در مواقعی که جریان جابجائی هوا و یا باد ضعیف است، توصیه می‌شود که هواکش‌های اضافی که قابل نقل وانتقال باشند، حتماً در نظر گرفته شود. آب وهوای معتدل گرمسیری: در این نوع آب و هوا توصیه می‌شود که از تهویه عرضی استفاده شود. در این نوع تهویه ورود هوا از یک طرف و خروج آن از طرف دیگر آشیانه خواهد بود.   آب و هوای معتدل: در این نوع آب وهوا، آشیانه‌ها در واحدهای مدرن مرغداری، بصورت بسته ساخته شده و باید به خوبی عایق‌بندی گردند. در آشیانه‌های بسته میزان گرمای مورد نیاز با سیستم تهویه آشیانه باید متعادل وتنظیم شده باشد (تعادل حرارتی). بعبارت دیگر میزان تولید گرما و ضایعات آن باید با سیستم تهویه تنظیم گردد. در این نوع آشیانه ها دور هواکش‌ها باید متغیر باشند تا بتوان درجه آنها را کم و زیاد نمود. مثلاً در سردترین فصول سال باید از دور کم هواکش‌ها استفاده نمود (بنحوی که تهویه نیز بخوبی انجام شود). آب وهوای کویری (گرم و خشک): در مناطقی با اینگونه آب وهوا،آشیانه ها باید بخوبی عایق‌بندی شوند، هواکش‌های دور متغیر، سیستم گرمایی و سیستم خنک کننده مناسب داشته باشند. عملکرد صحیح ومطلوب این سیستم‌ها مستلزم نظارت، توجه و کنترل دائم می باشند. در مناطق گرم و خشک، نصب سیستم مه پاش‌   (اسپری آب) و استفاده از این سیستم در گرمترین موقع روز، هنگامیکه درصد رطوبت نسبی نیز کاهش می‌یابد به خنک کردن آشیانه کمک بسیاری می‌کند. در اینگونه موارد کاهش 2 تا 3 درجه از دمای هوا، می‌تواند از استرس و در نتیجه تلفات، جلوگیری نماید. تغییرات ناگهانی دما: در نواحی گرم و خشک و یا نواحی کویری، تغییرات دما شدیدتر است. در ساخت آشیانه‌ها در مناطقی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم می‌باید طراحی بنحوی باشد که در فصول سرد هوای ورودی به آشیانه قبل از مخلوط شدن با هوای داخل آشیانه در یک اتاق مرکزی گرم شود و سپس به داخل آشیانه هدایت شود. برای هدایت وتوزیع هوای گرم شده به داخل آشیانه می توان از کانال‌ انتقال استفاده نمود. در این سیستم مقدار گرمایش و تهویه باید تنظیم شود. در فصول گرم توصیه می‌شود که هوای تازه مستقیماً بداخل آشیانه ها هدایت شود. بمنظور توزیع بهتر هوا استفاده از سیستم کانال‌کشی  و یا تعبیه ورودی‌های بزرگ هوا در تمام طول دیوارهای آشیانه بسیار موثر است. برای کنترل و تنظیم مقدار هوای ورودی بطور دلخواه می‌توان دریچه هائی در طول مسیر کانال نصب نمود. که البته باید ایزوله شده باشند. طراحی آشیانه: با توجه به دلایل بهداشتی توصیه می شود که کف آشیانه بتونی، صاف و هموار، غیر قابل نفوذ وعاری از هر گونه ترک و منفذ باشد. در ساخت آشیانه‌ها باید سیستم زه‌کشی نیز پیش بینی شود. کف آشیانه باید شیبدار باشد. میزان شیب یک سانتیمتر در هر متر در نظر گرفته می شود. لازم است در هر آشیانه درب‌های بزرگ و اصطلاحاً ماشین‌رو نصب نمود چون در هنگام تخلیه کود یا حمل گله و یا دیگر موارد بارگیری بتوان به راحتی از وسایل نقلیه مانند تراکتور و غیره استفاده نمود. احداث جاده های صاف و آسفالته در اطراف مزرعه و پیرامون آشیانه‌ها کار شستشو و تمیز کردن و همچنین انتقال کود و تخلیه گله را آسانتر می‌کند. سطح دیوارها و سقف آشیانه باید  صاف و غیر قابل نفوذ باشد در ساخت آشیانه می‌بایست از بوجود آمدن هر نوع مانعی که موجب جلوگیری از جریان آزاد هوا چه در طول سقف و چه به‌ سمت کف آشیانه گردد، ممانعت شود. امروزه در یک مرغداری پیشرفته جهت جلوگیری از هدر رفتن نیروی کار، احداث سیستم آبخوری اتوماتیک (آویز و غیره) و همچنین سیستم دانخوری اتوماتیک بسیار ضروری است.باید دقت نمود که سقف آشیانه قدرت نگهداری اینگونه تجهیزات را داشته باشد. لازم است که تجهیزات برقی تمام نقاط آشیانه در مقابل آب عایق بندی شده باشند (ضد آب باشند). کنتورهای آب، برق و گاز باید در محلی نصب شوند که براحتی بتوان آنها را رویت نمود. همچنین بمنظور ثبت کلیه آمار و ارقام لازم است، محل و وسایل لازم را در اتاق سرویس پیش بینی نمود.وجود یک پنجره کوچک در اتاق سرویس،کنترل وضعیت آشیانه را بدون نیاز به ورود، میسر می‌سازد.   آماده سازی آشیانه: اولین اقدام بعد از ارسال گله به کشتارگاه باز کردن تجهیزات و لوازم غیر ثابت آشیانه می‌باشد، سپس کود را خارج کرده، پس از جاروکشی، شستشوی آشیانه شروع می‌شود. در این مرحله بهتر است که از دستگاه‌ها و یا پمپ‌هایی که آب را با فشار به بیرون می‌فرستند استفاده نمود. استفاده از مواد پاک کننده و شوینده نیز بسیار موثر است. جهت شستشو باید دقت کرد که مراحل کار از بالا به پائین باشد به این ترتیب که ابتدا سقف و سپس دیوارها و کف شسته شوند. عمل شستشو در کلیه نقاط، منافذ، زوایا، ورودی‌های هواکش‌ها و... باید بخوبی و با دقت و حوصله انجام گیرد. پس از شستشو و تعمیرات جزئی و کلی، نصب مجدد تجهیزات و وسائل باز شده را می‌توان انجام داد. اقدام بعدی انجام اولین مرحله ضدعفونی می باشد که بهتر است بوسیله ماده ضدعفونی کننده محلول در آب انجام شود.بهترین نوع ضدعفونی کننده در این مرحله فرمالین است که جهت تهیه محلول آن از یک لیتر فرمالین 40% در 9 لیتر آب استفاده می شود. پس از تهیه محلول ضدعفونی، می‌توان آن را بر روی وسایل وتجهیزات و همچنین کلیه نقاط آشیانه اسپری نمود. توصیه می شود در این مرحله یک تست باکتریولوژیکی صورت گیرد تا بتوان بهترین نوع ترکیب ضدعفونی کننده را بسته به موقعیت محل تعیین نمود. دومین و آخرین مرحله ضدعفونی قبل از جوجه‌ریزی، بصورت گاز یا بخار فرم آلدئید و با استفاده از فرمالین می باشد، که اصطلاحاً این مرحله را دود دادن می گوئیم. این عمل در صورتی می‌تواند موثر باشد که آشیانه کاملاً بسته بوده وکلیه منافذ و سوراخ‌ها مسدود شده باشد. اگر امکان مسدود کردن کامل آشیانه وجود نداشته باشد، بهتر است که این مرحله بصورت اسپری کردن محلول فرمالین انجام شود. برای اطمینان بیشتر می‌توان یک مرحله ضدعفونی به مرحله فوق اضافه نمود. این ضدعفونی با آهک و سولفات آمونیوم امکان پذیر است به این ترتیب که جهت هر100 مترمربع از کف آشیانه، 10 کیلوگرم آهک و 20 کیلوگرم سولفات آمونیوم را باید بطور یکنواخت بر روی کف آشیانه پخش نمود و سپس جهت مقادیر فوق تقریباً 100 لیتر آب را بر روی آن اسپری نمود. در صورت نیاز به این مرحله ضدعفونی، بایستی قبل از دود دادن انجام گیرد بعبارت دیگر مرحله دود دادن باید همیشه آخرین مرحله ضدعفونی آشیانه باشد. تـوجــــه:  جهت ضدعفونی با گاز فرمل از ظروف فلزی یا سفالی با حجم کافی استفاده شود (حداقل پنج برابر حجم فرمالین و پرمنگنات). ابتدا پرمنگنات را داخل ظرف ریخته سپس فرمالین را بر روی آن بریزید. عکس این عمل باعث انفجار خواهد شد. حتماً از ماسک ضد گاز و سایر تجهیزات ایمنی استفاده نمائید. سعی شود حتی المقدور از ظروف  بیشتری جهت ضدعفونی استفاده شود تا نتیجه عمل موثرتر باشد.     اقدامات لازم در زمان جوجه‌ریزی: تا زمانیکه جوجه ها در جعبه‌های مخصوص حمل می باشند، درجه حرارت محیط نباید از C"25 تجاوز نماید.  جعبه‌های حاوی جوجه ها را نباید به تعداد زیاد روی هم قرارداد (حداکثر پنج جعبه). جوجه‌ها بایستی به سرعت و در اسرع وقت از جعبه‌ها خارج شوند. امکان تخلیه جوجه بصورت یک به یک به‌هیچوجه وجود ندارد. بهتر است جوجه ها در اطراف آبخوری ها خالی شوند. قبل از ورود جوجه‌ها درجه حرارت آشیانه‌ها بایستی حدود 33 درجه سانتیگراد باشد. شدت نور باید حداقل 20 لوکس باشد (که پس از سه هفته به 5 تا 7 لوکس در متر مربع کاهش می‌یابد). آبخوری‌ها باید با آب تازه و تمیز پرشده و بنحوی باشند که جوجه‌ها به راحتی به آنها دسترسی داشته باشند و در ضمن سر ریز نشوند. دان استارتر (پیش دان) باید در ظروف دانخوری آماده باشد. ظروف آب و غذا باید با فاصله‌های 5/1 متری از هم قرار داده شوند. سیستم تهویه به هنگام ورود جوجه ها باید خاموش باشد. توصیه میشود که ابتدا آب حاوی 5%  شکر محلول و سپس دان در اختیار جوجه‌ها گذاشته شود.   کیفیت جوجه‌ها: بعد از تخلیه جوجه‌ها باید رفتار آنها تحت کنترل قرار گیرد. معمولا ظرف مدت شش ساعت بعد از ورود، جوجه‌ها آرام می‌گیرند. جوجه‌های یکروزه باید سر حال، فعال و سر زنده باشند. موارد غیر طبیعی از قبیل جوجه‌های دارای نقص پا، منقار کج و کوری بایستی سریعاً حذف شوند. ناف جوجه‌ها را باید بررسی کرده و از بسته بودن آنها مطمئن شد. جوجه‌ها از نظر وزن باید یکنواخت باشند. در بین گله به هر حال جوجه‌هائی با جثه کوچکتر یافت می شوند که نیاز به مراقبت و توجه بیشتری دارند، اینگونه مراقبت‌ها شامل موارد زیر می‌باشد: جوجه‌های ضعیف و کوچکتر را باید از سایر جوجه‌ها جدا نمود. درجه حرارت بایستی 2 تا 4 درجه سانتیگراد گرمتر از حد معمول باشد. تعداد ظروف آبخوری و دانخوری از حد معمول بایستی بیشتر باشد. ازدحام بیش از حد برای اینگونه جوجه ها زیان‌ آور است.   بستر مناسب و شرایط آن بستر و وضعیت آن در آشیانه‌های پرورش مرغ گوشتی موضوع مهمی است. این بستر باید به نحوی باشد که ضمن فراهم نمودن جایگاهی نرم و راحت برای جوجه کیفیت خوبی داشته، خشک، نرم و بدون گرد و خاک باشد. جنس، نوع و کیفیت بستر باید بگونه‌ای باشد که منجر به نقص و ضایعات اندام‌ها و قسمت‌های مختلف نگردد. انواع معمول بستر عبارتند از: تراشه چوب (پوشال) (3 تا 5 کیلوگرم در متر مربع) - کاه  (5/2 تا 4 کیلوگرم درمتر مربع)، سبوس برنج، خرده های ذرت، خاک اره و ماسه. بستر در واقع عایقی برای کف آشیانه می‌باشد و رطوبت رابه خود جذب می نماید. ضخامت بستر در تابستان باید 3 تا 5 سانتیمتر و در زمستان 5 تا 8 سانتیمتر در نظر گرفته شود. این ضخامت در نواحی گرم و خشک می‌تواند کمتر باشد. یک بستر خوب باید عاری از کپک، مواد اضافی و هر نوع آلودگی باشد. با بالا رفتن سن طیور، بستر به دلیل عوامل مختلفی خیس و کلوخ می‌شود. این عوامل عبارتند از: تعداد بیش از حد، در واحد سطح رطوبت بالا وجود چربی‌ها ، نمک و مواد خام در جیره غذایی متعادل نبودن درجه حرارت (بالا بودن یا پائین بودن بیش از حد) بروز بعضی از بیماریها مانند گامبورو و کوکسیدیوز نقص در سیستم آبخوریها در هر حال اصلاح سیستم تهویه، گرم کردن، به هم زدن و یا تعویض بسترهای خیس و کلوخ شده از اقدامات موثری است که در موارد خیس شدن بستر می توان انجام داد. بطور کلی اعمال یک مدیریت خوب در داشتن یک بستر مناسب و کنترل آب وهوای آشیانه تاثیر بسیار زیاد و انکار ناپذیری در سلامت پرندگان و در نتیجه سودآوری بیشتر دارد. حذف: بهتر است از همان روز اول جوجه‌های بسیار ضعیف، مریض و غیر طبیعی حذف و معدوم گردند. نگهداری اینگونه جوجه‌ها صحیح نمی‌باشد و خطری برای کل گله است. علاوه بر این در زمان کشتار تاثیر نا مطلوبی بر کیفیت لاشه می‌گذارد. عملکرد این گله‌ها پائینتر از حد استاندارد است بنابر این عمل حذف در طول دوره پرورش باید ادامه پیدا کند. تراکم: تراکم در متر مربع بستگی به شرایط داخلی آشیانه از قبیل تهویه - درجه حرارت - میزان دانخوری و آبخوری دارد. تراکم بیش از حد گله بدون توجه به عوامل داخلی موجب عدم یکنواختی و کاهش رشد گله خواهد شد.در حال حاضر حداکثر تراکم در شرایط مطلوب 34 کیلوگرم وزن زنده بر مترمربع است.   دانخوری:  دانخوری بشقابی (سینی) برای هر70 تا 100 جوجه یک دانخوری با قطر 50 سانتیمتر دانخوری ناودانی برای هر جوجه 4 سانتیمتر. دانخوری گرد (آویز) با قطر33 سانتیمتر برای هر 55 جوجه یک دانخوری. در اینگونه دانخوری‌ها ارتفاع به راحتی بر حسب سن جوجه‌ها تنظیم می‌گردد.   در هفته اول، جوجه‌ها بـــوسیله دانخوری بشقابـــی  (سینی) و بصورت دستی تغذیه می شوند. بعضی از مرغدارها از تکه‌های مقــوا یا شــانه تخم مرغ و یا کاغذ برای این منظور استفاده می‌کنند. به هر حال در هر یک از روش‌های فـــوق باید به گونه ای عمل نمود که جوجه ها به راحتی به دان دسترسی پیدا کنند. با شروع هفته دوم از دانخوری اصلی استفاده می‌شود   تامین آب: جوجه‌های گوشتی همیشه باید به آب تازه و تمیز دسترسی داشته باشند. منبع تامین آب مصرفی یک مرغداری معمولاً چاه آب، مخزن بصورت استخر و یا در مواردی لوله کشی عمومی می باشد ولی به هر حال آب باید در یک منبع و یا تانک بزرگ ذخیره شود. به منظور تامین فشار آب لازم، تانک آب رامی توان در محلی مرتفع مستقر نمود. قبل از ورود به سیستم آبخوری به منظور اضافه نمودن ویتامین‌های محلول در آب بایستی در هر آشیانه یک منبع کوچک در مسیر آب نصب گردد. این منبع بایستی از موادی ساخته شود که کاملا قابل شستشو و ضدعفونی باشد. انتقال آب باید بنحوی باشد که بوسیله نیروی ثقل و یا توسط پمپ به راحتی و بطور مساوی در تمام آبخوریها پخش گردد. توصیه می‌شود که سیستم آب کنتور داشته باشد تا به سادگی بتوان مصرف آن را در زمان دلخواه ثبت نمود. نسبت مصرف آب به دان، که در شرایط عادی 7/1 – 6/1 به 1 می‌باشد، یکی‌ از شاخص‌های مهم در بررسی وضعیت گله است. دانستن میزان دقیق مصرف آب معیار بسیار مناسبی جهت محک زدن وضعیت سلامت گله، کنترل آب و هوای آشیانه و وضعیت تغذیه گله می‌باشد. در شرایط طبیعی با رشد گله و همراه بالا رفتن سن آن، میزان مصرف آب نیز افزایش می‌یابد. اگر در مصرف آب کاهش یا افزایش ناگهانی و بیش از حد روی دهد، می‌توان نتیجه گرفت که یکی از موارد فوق دچار اشکال شده است. بنابر این با ثبت دقیق میزان مصرف آب مشکل سریعا قابل تشخیص خواهد بود. باید توجه داشت که در هوای گرم و همچنین افزایش میزان نمک جیره، مصرف آب بطور طبیعی افزایش می‌یابد. تغییر مصرف آب ممکن است ناشی از بروز بیماری نیز باشد که در این حالت معمولا کاهش خواهد یافت. در مواردی که هوا گرم است فراهم نمودن آب خنک باعث افزایش مصرف آن خواهد شدکه در نتیجه مصرف دان نیز بالا می‌رود. این کار باعث می‌شود که گله از رشد و همچنین ضریب تبدیل مناسبتری برخوردار گردد. در این رابطه باید مراقب بود که سیستم آبرسانی حتی الامکان بدور از تابش مستقیم نور آفتاب قرار داشته باشد. منبع آب باید همیشه تمیز باشد، به همین دلیل هر چند وقت یکبار باید آب آن را تخلیه کرده و بخوبی شسته و تمیز نمود. توصیه می‌شود به منظور بررسی کیفیت، آب مصرفی حداقل دو بار در سال مورد آزمایش قرار گیرد.   جدول استانداردهای کیفیت آب آشامیدنی طیور ترکیب  حداکثر سطح قابل قبول  توضیحات باکتری کل  ml/ 100  ml/ 0 مطلوب می‌باشد کلی فرمها  ml/ 50  ml/ 0 مطلوب می‌باشد نیترات  mg/l 25  سطوح 2-3 میلیگرم در لیتر ممکن است بر روی عملکرد پرنده موثر باشد نیتریت  mg/l 4   Ph  5/7 – 8/6  pH کمتر از 6 مطلوب نمی‌باشد. سطوح زیر 3/6 ممکن است باعث کاهش عملکرد بشود سختی کل  180  سطوح سختی آب در دامنه 180 -60 مناسب بوده و در خارج از این دامنه مناسب نمی‌باشد. کلرید  mg/l 250  در صورتیکه سطح سدیم آب بیش از mg/l 50 باشد ممکن است زیان‌آور باشد . مس  mg/l 06/0  سطوح بالاتر باعث طعم تلخ اب می شود.  آهن  mg/l 3/0  سطوح بالاتر باعث بو و طعم بد آب می شود. سرب  mg/l 02/0  سطوح بالاتر سمی می باشد. منیزیم  mg/l 125  سطوح بالاتر دارای اثر ملین کننده می‌باشد سطوح بیش از mg/l 50 در صورتیکه سطح سولفات آب بالا باشد ممکن است بر روی عملکرد تاثیر بگذارد. سدیم  mg/l 50  سطوح بالای mg/l50 به همراه سطح بالای سولفات یا کلراید ممکن است بر روی عملکرد تاثیر بگذارد . سولفات  mg/l 250  سطوح بالاتر دارای اثر ملین کننده می باشد . سطوح بالای mg/l 50 به همراه سطح بالای منیزیم و کلراید ممکن است بر روی عملکرد پرنده تاثیر بگذارد. روی  mg/l 5/1  سطوح بالاتر سمی می باشد . کاهش و یا افزایش ناگهانی مصرف آب را باید جدی گرفت و علت یابی نمود. سن به هفته  1  2  3  4  5  6  7  8 میلی لیتر درهفته  225  480  725  1000  1250  1500  1750  2000     (جدول مصرف آب طیور گوشتی در سنین مختلف در هفته) این ارقام برای دمای متوسط (25 – 20 درجه سانتیگراد) صحت دارد و قطعاً با تغییرات درجه حرارت محیط، ترکیبات جیره، سرعت رشد و نوع تجهیزات داخل آشیانه تغییر می‌کند.   آبخوری: آبخوریها همواره باید شستشو شده و تمیز نگهداشته شوند. باید مراقب بود که سطح آب در آبخوری‌ها به نحوی تنظیم گردد که سر ریز نشود در غیر اینصورت باعث  خیسی بستر شده که برای سلامت گله بسیار زیان‌آور است. همزمان با رشد گله، ارتفاع آبخوریها را باید مطابق با ارتفاع شانه مرغها تنظیم کرد.   تعداد آبخوری: آبخوری گرد (به قطر 33 سانتیمتر) برای هر 100-80 جوجه یک عدد. آبخوری کله قندی مخصوص جوجه. این آبخوری‌ها معمولا 4 لیتر ظرفیت داشته و برای هر 100 جوجه یک عدد بکار می‌رود. آبخوری پستانکی یا نیپل، برای 20-15 جوجه یک عدد نیپل در نظر گرفته می‌شود.   دمای مورد نیاز گله: دمای مورد نیاز گله با توجه به سن آن متفاوت می‌باشد. لازم است برای دسترسی به عملکرد مناسب گله در هر مقطع سنی دمای مناسب در آشیانه تامین گردد. روز اول......................................... °33-32 سانتیگراد روز دوم......................................... °32-31 سانتیگراد بقیه روزهای هفته اول........................ °30-29 سانتیگراد هفته دوم......................................... °28-26 سانتیگراد هفته سوم........................................ °25-24 سانتیگراد هفته چهارم........................................... °23 سانتیگراد هفته پنجم وبعد از آن.......................... °20-18 سانتیگراد   دماهای اشاره شده، باید در سطح جوجه‌ها تامین گردد. بنابر این دماسنج‌ها می‌بایستی در ارتفاع20 سانتیمتری سطح زمین نصب گردند. مشاهده رفتار جوجه‌ها و همچنین طرز پراکندگی آنها گویای چگونگی دمای محیط می‌باشد. همراه با رشد جوجه‌ها باید دما کاهش یافته و میزان تهویه افزایش یابد. ایجاد تعادل بین این دو عامل یعنی دما و تهویه بخصوص در فصول سرما نکته بسیار مهمی است. این تعادل را باید از طریق عملی و با آزمایش و تجربه بدست آورد. توزیع گرما نیز در داخل آشیانه بسیار مهم است بطوریکه اگر توزیع هوای گرم سریع و یکنواخت نباشد، ممکن است قسمت‌هایی از آشیانه بسیار گرم و قسمت‌های دیگر سرد باشد. اما به هر حال حتی در صورت توزیع یکنواخت حرارت نیز، وضعیت پراکندگی جوجه‌ها شاخص بسیار خوبی برای کنترل حرارت و وضعیت آشیانه می‌باشد.   به موازات اقدامات تامین دما حفظ رطوبت به میزان 60 – 70 درصد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. دمای بسیار گرم: جوجه ها نفس نفس زده، بالها افتاده و از منبع حرارت می‌گریزند. دمای بسیار پائین: جوجه ها مضطرب و پر سر و صدا شده، بر روی هم انباشته می‌شوند. کوران هوا: جوجه ها از رفتن به تمام قسمتهای آشیانه اجتناب کرده،فقط در یک طرف جمع می‌شوند(بدرستی نمی‌شود تشخیص داد که جوجه ها بطرف انسان جلب شده اند ویا از چیزی ترسیده‌اند). دمای متناسب و مطلوب: جوجه ها بطور یکنواخت پراکنده شده و در کف آشیانه پخش شده، راحت و آرام هستند.   تامین دمای مورد نیاز گله: دمای مورد نیاز گله به طرق مختلف تامین می‌گردد از جمله کوره هوای گرم (با استفاده از مشعل با سوختهای مختلف)، بخاری معمولی، مادر گازی، برقی و...   جدول مقادیر حرارتی ایجاد شده توسط بعضی از اقلام سوختی   حرارت بر حسب کالری  مقدار  نوع سوخت   7560  1 متر مکعب  گاز طبیعی   8600  یک لیتر  نفت گاز   5500(یک کیلو11000کالری)  یک لیتر  گاز پروپان   860  1 کیلووات ساعت  برق         میزان انرژی و سوخت مصرفی به عوامل زیر بستگی دارد: روش گرم کردن آشیانه و کارآیی تجهیزات و تاسیسات آشیانه. نوع آشیانه (طرح و ابعاد) و نحوه عایق کاری. اختلاف دمای داخل و خارج آشیانه و میزان رطوبت نسبی هوا. سن جوجه‌ها. نوع تهویه.     رطوبت   رطوبت نسبی (RH) در انتهای دوره جوجه کشی در ماشینهای هچر حدود 80% می‌باشد، این مقدار در بیشتر سالنهای دوره پرورش که از مادر مصنوعی و یا روش گرم کردن کل آشیانه  استفاده می‌کنند در حدود 50-25% است. باید توجه داشت که به منظور جلوگیری از استرس ناشی از کاهش رطوبت (که در زمان انتقال پرنده از جوجه‌کشی به سالنهایی با رطوبت پائین صورت می‌گیرد) سطح رطوبت در سالن باید حدود 70% باشد. در غیر این صورت با کاهش درصد رطوبت نسبی جوجه‌ها شروع به از دست دادن آب بدن (دهیدراتاسیون) خواهندکرد، که این مسئله باعث اثرات منفی جبران ناپذیری بر روی عملکرد پرنده و کاهش یکنواختی بین جوجه‌ها خواهد شد. به همین منظور رطوبت نسبی بخصوص در خلال هفته اول دوره پرورش باید بطور روزانه و بدقت بررسی شود.   در رابطه با دما و رطوبت رعایت نکات زیر ضروری می‌باشد: 1.      به منظور تامین رطوبت در هفته اول پرورش میتوان از نازلهای مه پاش که برای خنک کردن سالن در هوای گرم استفاده می‌شود، پاشیدن آب بر روی دیواره های آشیانه و قسمتهای خالی از جوجه ونیز استفاده از آبخوریهای بزرگتر به همراه آبخوریهای کوچکتر از ابتدای دوره پرورش بهره برد. 2.      از سن 18 روزگی به بعد رطوبت بالا می‌تواند باعث خیسی بستر وبروز مشکلات شود. 3.      در سنین رشد بایستی توجه نمود که ضمن تهویه مناسب و حفظ رطوبت آشیانه میزان گرد و غبار را به حداقل رساند. 4.      سر و صدای اضافی جوجه‌ها یکی از علائم وجود دمای نامناسب درآشیانه می‌باشد. 5.      در صورتیکه جوجه‌ها در 10 روز اول دوره پرورش در معرض هوای گرم قرار گیرند. دوره پرورش را خوب شروع نکرده و این امر باعث کاهش خوراک مصرفی و رشد اولیه و همچنین پردرآوری آهسته در جوجه‌ها خواهد شد.   تهویه: به صورت معمول هر موجود زنده برای بقای خود احتیاج به اکسیژن دارد و در مقابل بایستی شرایطی فراهم گردد که دفع گازهای زائد مانند گاز کربنیک و آمونیاک و همچنین گرد و غبار به سهولت امکان پذیر گردد.   بطور کلی یک سیستم تهویه ایده‌آل باید دارای شرایط زیر باشد:   هوای پاک و تازه و اکسیژن کافی را تامین نماید. گرد و غبار و گاز آمونیاک موجود در آشیانه را خارج کند. رطوبت و بخار موجود در هوا و بستر آشیانه‌ها را کاهش دهد. درجه حرارت هوای ورودی به آشیانه را کنترل نماید. اگر هوای ورودی سرد باشد، قبل از ورود به آشیانه بایستی گرم گردد و اگر هوای ورودی به آشیانه گرم باشد،بایستی خنک شود.   تهویه به دو صورت طبیعی و مصنوعی صورت می گیرد:   تهویه طبیعی: هوای گرم سبک‌تر از هوای سرد است، به همین دلیل همیشه به طرف بالا حرکت می‌کند و از میان درزها، سوراخ‌ها و منفذها و همچنین از پنجره‌ها، هواکش‌ها و ورودی‌های هوا به راحتی عبور می‌کند و با خود بخار هوا، گرد و غبار و گاز آمونیاک را خارج می‌کند. به همان حجم هوا که خارج می‌شود، هوا وارد و جایگزین آن می‌گردد. در این سیستم ورودی‌های هوا در واقع همان دیوارهای باز جانبی یا پنجره‌های آشیانه و یا دیگر منافذ هستند برای بستن ورودی‌های هوا می توان از پرده و یا ورقه‌های پی وی سی و دیگر انواع آن استفاده نمود، ترجیحاً بهتر است که ورودی‌های هوا در تمام امتداد طول آشیانه کار گذارده شوند. اگر عمل جابجائی هوا به کندی و با سرعت کم انجام گیرد، ممکن است درجه حرارت آشیانه بالا رود، به همین دلیل سیستم تهویه طبیعی معمولاً برای کنترل دمای آشیانه کافی نمی‌باشد. در مواردی که رطوبت خارج آشیانه زیاد باشد، برای جلوگیری از مرطوب شدن بستر بایستی درجه تهویه را تا حد ممکن بالا برد (تهویه را سرعت بخشید).   در این سیستم باد نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند، اگر شدت آن ضعیف باشد ممکن است وضعیتی پیش بیاید که جریان تهویه کند شود. برای مرتفع کردن یا کاستن این مشکل عرض‌ آشیانه را نباید بیشتر از 12 متر در نظر گرفت، ایجاد سقف کاذب نیز در این زمینه موثر است. استفاده از کرکره‌های جهت دهنده جریان هوا نیز در محل ورودی‌ها بنحوی که بتوان مسیر هوا را به دلخواه تغییر داد بسیار مناسب است. بطور کلی کنترل جهت ورود هوا با توجه به نیاز وفصل و دیگر عوامل، امر بسیار مهمی می باشد. این کنترل رامی توان چه بصورت دستی و چه بصورت اتوماتیک انجام داد.   تهویه مصنوعی: میزان و مقدار جابجائی هوا در سیستم تهویه مصنوعی به وسیله هواکش‌ها کنترل می‌شود این سیستم باعث می شود که هوای تازه ومطلوب و کنترل شده برای آشیانه فراهم شود ضمن اینکه با استفاده از این روش می‌توان تراکم طیور در واحد سطح را افزایش داد. بطور کلی اگر در طراحی مرغداری صنعتی به امر تهویه توجه کافی مبذول نگردد مسلما انتظار دستیابی به تولید مناسب حتی با بکارگیری ممتازترین نژادها نیز وجود نخواهد داشت.   تهویه فشار منفی: بمنظور ایجاد تهویه با فشار منفی در آشیانه از هواکشهای الکتریکی که دارای ظرفیت های متفاوتی می باشند استفاده می شود. هواکش با کشیدن هوای داخل آشیانه به محیط بیرون باعث ایجاد فشار منفی در داخل آشیانه و ورود هوای تازه از محلهای ورود هوا به آشیانه می شود. در ارتباط با استفاده از سیستم تهویه با فشار منفی توجه به نکات ذیل ضروری می باشد: 1.     نوع ، اندازه و محل قرار گرفتن ورودی هوا بایستی متناسب با شرایط آب و هوائی منطقه و ظرفیت هواکشها باشد. 2.  این سیستم در هوای سرد برای تامین حداقل احتیاجات تهویه مورد نیاز پرنده (4/0 متر مکعب هوا در ساعت به ازاء هر کیلوگرم وزن زنده) استفاده می شود. (خروج رطوبت ، Co2، گرد و غبار ، آمونیاک و ورود هوای تازه که دارای مقدار کافی اکسیژن برای پرنده می باشد). 3.  در شرایط آب و هوای سرد استفاده از تهویه فشار منفی همراه با تامین هوای تازه و گرم از طریق کوره هوای گرم و مادر مصنوعی می باشد. 4.     حداکثر هوای مورد نیاز در سیستم تهویه فشار منفی 7-4 مترمکعب در ساعت برای هر کیلوگرم وزن زنده می باشد. 5.  به منظور تامین فشار هوای مناسب در داخل آشیانه بایستی ابعاد ورودی هوا متناسب با ظرفیت هواکش باشد. به همین منظور جهت تخلیه 1000 مترمکعب هوا در ساعت سطحی برابر با 3/0 مترمربع هواده لازم است. به عنوان مثال یک هواکش یک متری با ظرفیت تخلیه 22000 مترمکعب در ساعت نیاز به هوادهی به مساحت زیر دارد:   m2 6 / 6 =       0/3 *       1000     سیستم تهویه تونلی: این نوع تهویه در شرایط آب و هوای گرم استفاده می شود. در این سیستم هواده ها در انتهای آشیانه و هواکشها در انتهای دیگر قرار دارند، هوا در طول آشیانه حرکت کرده و سپس خارج میگردد. در طراحی سیستم تهویه تونلی توجه به نکات ذیل ضروری است. سیستم تهویه تونلی بمنظور تامین دمای کمتر از C"30 در داخل آشیانه در هوای گرم می باشد. در این سیستم جریان هوا بایستی با سرعت120متربردقیقه(ft/min400) از روی سر پرندگان عبورکند. این جریان هوا باعث خنک کردن پرندگان به میزان C"7-5 (F"12-10) می گردد.   در شرایط هوای گرم و خشک می توان از سیستم های تبخیرکننده آب شامل سیستم استفاده از مه پاش و یا پوشال (Pad cooling) برای خنک کردن پرندگان استفاده نمود.   تعداد هواکش مورد نیاز در سیستم تهویه تونلی بصورت ذیل محاسبه می شود.        (m/min 120)سرعت مناسب هوادرآشیانه* (m)متوسط ارتفاع آشیانه* (m) عرض آشیانه      =  تعداد هواکش مورد نیاز   ظرفیت هواکش (مترمکعب در دقیقه)     بعنوان مثال چنانچه آشیانه‌ای به عرض m 12 و متوسط ارتفاع m 3 داشته باشیم و سرعت هوا m/min120 بوده و ظرفیت هر هواکش معادل 567 مترمکعب در دقیقه (cfm20000) باشد تعداد هواکش مورد نیاز برای این سالن معادل:   هواکش 8  ≈       4392      =       120*3*      = تعداد هواکش   567  567       جدول زیر حداقل و حداکثر میزان احتیاجات تهویه را در شرایط هوای سرد و گرم نشان می‌دهد.       جدول 10: احتیاجات تهویه برای 1000 قطعه پرنده   وزن بدن پرنده (kg)  حداقل میزان تهویه (0.4m3/kg/h)  حداکثرمیزان تهویه (7m3/kg/h)    5/0  200  3500   1  400  7000   5/1  600  10500   2  800  14000   5/2  1000  17500   3  1200  21000   5/3  1400  24500       بعنوان مثال برای گله 10000 قطعه‌ای با میانگین وزن kg5/0 در هوای سرد حداقل تهویه مورد نیاز برابر است با:   وزن کل پرندگان kg5000 = (میانگین وزن) 5/0 × (تعداد پرنده) 10000   m3/h 2000 = m3/kg/h 4/0 × (وزن کل پرندگان) kg 5000   m3/h 2000 = حداقل تهویه مورد نیاز       جدول بررسی مشکلات ناشی از تهویه و راه حل های پیشنهادی   مشکلات  عوامل موثر در بروز مشکلات  راه حل های ممکن   آشیانه   خیلی سرد  ترموستاتها برای دمای خیلی پائین تنظیم شده و یا اصلاً کالیبره نشده‌اند.  ترموستات را برای دمای مناسب و بالاتر تنظیم کرده و با یک دماسنج درست آنرا کالیبره کنید.   آشیانه بطور مناسبی عایق بندی (ایزوله) نشده است.  آشیانه را باید بطور مناسبی نسبت به محیط خارج ایزوله کرد.   هوا در قسمت بالای آشیانه و سطح زیرسقف بدون حرکت بوده و هوای سرد درکف آشیانه قرارگرفته است.  هوا را بایستی حتی الامکان از پائین‌ترین قسمت آشیانه حرکت داد بایستی توجه کرد که چرخش هوا در درجه اول توسط هواده ها و تغییر در ابعاد آنهاصورت میگیرد نه تغییر درتعداد و ابعاد هواکشها   ممکن است هواده ها در شرایط تهویه خیلی پائین بیش از اندازه باز باشد.  ابعاد محلهای ورودی هوا(هواده) را کاهش داده برنامه تهویه در هوای سرد را اجرا کنید.   نشت یا نفوذ فراوان هوا بداخل آشیانه  راهها و منافذ ورود هوا بداخل آشیانه را ببندید.   میزان بسیار بالای تهویه در آشیانه  کاهش دور هواکشها و یا افزایش ابعاد هواده   آشیانه   با هوای گرم  ترموستات درجای نامناسبی مانند دیواره بیرونی آشیانه و یا محل خروج   هوای خنک تعبیه شده است.  ترموستات را در داخل آشیانه و در محلی قرار دهید که پرنده ها در معرض   آن شرایط هوائی می باشند.   ممکن است تعدادی از هواکش ها کارنکرده و یا حفاظ پشت هواکش ها بسته باشد.  کلیه هواکش ها  و حفاظ پشتی آنها را بررسی کنید.   ممکن است هواکش ها بعلت گرفتگی،هوا را با سرعتی کمتر از آنچه که ظرفیت دارند از آشیانه خارج کنند  کلیه هواکش ها را تمیز نمائید.   ممکن است ورودی های هوا بسته و یا گرفته باشند.  هواده ها را به آرامی باز و در صورت گرفتگی تمیز نمائید.   وجود هوای راکد و بدون حرکت در آشیانه  تنظیم بد هواده ها  هواده ها را تاحدی ببندید که هوا با سرعت 300 متر در دقیقه در حرکت باشد.   ممکن است هواکش ها خیلی کوچک باشند.  هواکش ها را تمیز کرده و با افزایش تعداد دور هواکش ها حجم هوای خروجی را افزایش دهید.   وجود سوراخها یا منافذ ورود هوا که باعث جلوگیری از اختلاف فشار مناسب هوای داخل و خارج آشیانه میشودو تهویه ناکافی در زمانی که آشیانه خیلی گرم است.  حجم هوای ورودی را کاهش داده و همزمان هواکشها را روشن کرده و یا دورشان را زیاد کنید.   رطوبت زیاد  تهویه خیلی زیاد در زمانی که آشیانه خیلی سرد است.  چنانچه هوائی که در داخل آشیانه در جریان است گرم نباشد، توانائی انتقال رطوبت را ندارد بنابراین بایستی حجم هوای در جریان را با کاهش تعداد هواکشهای روشن کم کرده و یا سرعت جریان هوا را با حفظ دور هواکشها و بازکردن کم هواده ها کاهش داد.   نشت یا ریزش آب در آشیانه: چکیدن آب تنها از یک قسمت می تواند روزانه 80 لیتر آب را وارد فضای آشیانه بکند  محلهای نشت یا ریزش آب را ببندید.   رطوبت زیاد در آشیانه  هنگام کار کردن و روشن بودن کوره‌های گرم کننده هوا (هیتر) گازهای زیادی تولید می شودکه از آن   جمله بخار آب بوده که باعث افزایش رطوبت آشیانه می شود.  بایستی توجه کرد که گازهای تولید شده در اثر احتراق در کوره های گرم کننده هوا مستقیماً به بیرون از سالن هدایت شود.   افزایش میزان   آمونیاک و   مدفوع آبکی  تهویه ناکافی  تهویه را با افزایش تعداد دور هواکشها در حالیکه ورودی هوا ثابت است افزایش دهید.   کاهش میزان تهویه  افزایش سرعت جریان هوا از طریق کاهش هوای ورودی یا افزایش حجم هوای خروجی با افزایش تعداد دور هواکش ها   ترموستات برای دمای بالا تنظیم شده است.  ترموستات را برای دمای پائین تر تنظیم کنید تا هواکشها در دمای پائین تر عمل کنند.   مدفوع شل و آبکی  التهاب روده ای جوجه ها و همچنین میزان نمک جیره را چک کنید.       جدول مشکلات عمومی و مهم جوجه‌ها در اوایل دوره پرورش   مشکلات  علل احتمالی  اقدام مناسب   بالا بودن تلفات در هفته اول دوره پرورش  کیفیت نامطلوب جوجه  مدیریت مناسب در نگهداری و بهداشت تخم‌مرغ مدیریت مناسب در خلال عملیات جوجه‌کشی و پس از آن تا زمان تحویل، حمل و نقل جوجه‌ها تحت شرایط مطلوب   نا مطلوب بودن شرایط پرورش  اعمال مدیریت صحیح در ابتدای دوره پرورش   بیماری  کالبدگشایی جوجه‌های تلف شده و مشورت با دامپزشک   بالا بودن تلفات از روز هفتم به بعد  فقر غذایی  رعایت شرایط اصولی پرورش در روزهای اولیه بازبینی فرمول جیره غذایی به منظور برآورده شدن احتیاجات جوجه‌ها   مشکلات پا  کنترل مقدار Ca و P و ویتامین D3 جیره، حفظ درجه حرارت مناسب و بکارگیری تدابیر لازم در شرایط تنش گرمایی   بیماریهای مختلف  مشورت با دامپزشک برای اجرای صحیح برنامه واکسیناسیون، کالبدگشایی و تجویز دارو، اعمال روشهای مناسب قرنطینه     برنامه روشنائی: برای جوجه‌های گوشتی در روز 23 ساعت نور در نظر گرفته می‌شود. شدت نور در هفته اول 20 لوکس می‌باشد و از هفته دوم به تدریج کاهش می‌یابد. این کاهش شدت نور باید تا حدی باشد که طیور در آن راحت وآرام باشند، بدون اینکه  مشکلی در دستیابی به آب ودان برایشان وجود داشته باشد.   برنامه دیگری که می توان اعمال نمود برنامه نور تواتری می‌باشد. در این برنامه از روز سوم به بعد می توان به تواتر2 ساعت روشنائی سپس 4 ساعت خاموشی منظور نمود. در آشیانه‌های باز که از نور طبیعی نیز استفاده میشود شدت نور زیاد باعث افزایش حرکات و فعالیت جوجه‌ها می گردد و از نظر وزن گیری ایجاد مشکل خواهد نمود. در این شرایط  به طرق مختلف مثل ایجاد سایه و یا رنگ زدن می‌توان از شدت نور کاست.       چگونگی روشنائی: یکی از مهمترین عوامل روشنائی، شدت آن است. در یک آشیانه بایستی این امکان وجود داشته باشد که بتوان شدت روشنائی رااز20 لوکس  (در روزهای اول پرورش) به 7- 5 لوکس (در دوران رشد بعد از هفته سوم) تغییر داد. شدت روشنائی رامی توان با لوکس متر (نورسنج) اندازه گیری نمود.   با توجه به جنس دیوارها وسقف آشیانه از نظر بازتاب نور و همچنین ارتفاع سقف، تاسیسات روشنائی را باید بنحوی نصب نمود که به ازاء هر20 مترمربع از کف آشیانه 75 وات نور لامپ‌های معمولی تابانده شود. این سیستم روشنائی بر پایه قرار دادن لامپ‌‌ها در ارتفاع 2 متری می باشد. توزیع نور در آشیانه باید یکنواخت باشد و لامپ‌ها بنحوی به کار گرفته شوند که جریان‌های تند ناشی از حرکت هوا (کوران هوا) بر روشنائی اثر نگذارد.   ورودی‌های هوا و محل‌هائی که هواکش‌ها در آنها قرار دارد (خروجی‌های هوا) ، باید بگونه‌ای باشند که نور از آنها عبور نکند. به منظور کنترل وتنظیم شدت نور و همچنین طول مدت روشنائی می‌توان از دستگاه‌های دیمر و تایمر استفاده نمود.   در آشیانه‌های باز که در طول روز از نور طبیعی برخوردار است، شدت نور بطور معمول در طول روز بیشتر از شدت نور در شب که از نور مصنوعی برخوردار است، می‌باشد. برای جلوگیری از شدت و همچنین تابش مستقیم وممتد نور به جوجه‌ها در آشیانه‌های باز، می‌توان از درختکاری در پیرامون آشیانه یا از بام‌های لبه‌دار که ایجاد سایه می کنند استفاده نمود.         نحوه محاسبه تعداد لامپ مورد نیاز درآشیانه:     (Lux) حداکثر شدت نور مورد نیاز* مساحت آشیانه(m2)   = تعداد لامپ    ضریبk* میزان وات لامپ موردمصرف     ضریب K به میزان وات لامپ های بکار برده شده بستگی دارد و بر اساس جدول ذیل در فرمول قرار می گیرد:     این فرمول برای لامپهای تنگستن و نصب در ارتفاع 2 متری کاربرد دارد.   فاکتور  K  وات لامپ (توان لامپ)   8/3  15   2/4  25   6/4  40   5  60   6  100         اقدامات لازم قبل از جمع آوری گله جهت کشتار: از چند روز قبل از جمع آوری گله و ارسال آن به کشتارگاه در صورتیکه از دارو استفاده بعمل می آید، مصرف ‌آن باید قطع شود. معمولاً  کارخانه‌های ‌سازنده دارو مدت منع مصرف دارو قبل‌ از کشتار را  تذکر می‌دهند. جدا کردن طیور ضعیف، وازد، کوچک جثه و بطور کلی طیوری که موجب به هم زدن یکنواختی وزنی در کل گله می‌شوند، بسیار مهم است. توصیه می شود که دان گله 3 تا 8 ساعت قبل از ارسال به کشتارگاه قطع گردد. توصیه می شود که تا قبل از شروع بارگیری، آب در اختیار گله باشد. قبل از اقدام به جمع‌آوری گله بهتر است که آبخوری‌ها و دانخوری‌ها از سر راه برداشته شوند. در موقع جمع آوری شدت نور را باید کاهش داد یا از نور آبی استفاده نمود. عمل جمع آوری باید به آرامی انجام گرفته وحتماً از طریق پاها مهار شوند.   باید توجه داشت که گله های بسیار خوب با یک بارگیری نامطلوب بدلیل ضرب دیدگی، شکستگی بال و یا پا و.... صدمه دیده و کیفیت لاشه نامطلوبی خواهند داشت.   در موقع بارگیری باید دقت وتوجه نمود که قفس‌های مخصوص حمل بیش از حد پر نشود و همچنین قفس‌ها را باید بنحوی قرارداد که امکان تهویه کافی ومناسب وجود داشته باشد. در زمان حمل باید طیور را در مقابل شرایط نامساعد آب وهوائی مثل برف وباران ویا هوای خیلی گرم محافظت نمود.بطور کلی در صورتیکه جمع‌‌‌آوری ، بارگیری و حمل به صورت مطلوب انجام نگیرد، اثرات بسیار نامطلوب در کیفیت لاشه بوجود خواهد آمد.   عوامل مدیریتی ذیل می‌تواند موجب اُفت و نهایتاً آلودگی و حذف گله گردد: کیفیت نامطلوب پوشال (پوشال خیس، تراشه‌های تیز، کپک زده و…) تهویه نامطلوب و ضعیف. عدم کنترل درجه حرارت. تراکم بیش از حد. کمبود آبخوری و دانخوری و یا نامناسب قرار دادن آن در آشیانه. عدم کنترل صحیح بیماری‌ها و قرنطینه. بی دقتی در گرفتن و جمع‌آوری در زمان واکسیناسیون و غیره. نحوه تغذیه و نوع جیره. منبع  :اداره کل پشتیبانی لاین آرین