بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ از طریق اعمال مدیریت تغذیه

بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ از طریق اعمال مدیریت تغذیه

 طی دو دهه اخیر در روشهای تغذیه مرغهای تخمگذار تغییراتی بوجود آمده است ولی از نظر روشهای تامین عناصر جهت بهبود کیفیت تخم مرغ تغییرات کمی صورت گرفته است روشهای ارزیابی کیفیت پوسته تخم مرغ همواره در حال توسعه و پیشرفت بوده است تا قبل از پذیرفتن وزن مخصوص پوسته تخم به عنوان شاخصی جهت پی بردن به ضخامت پوسته تخم مرغ چنانچه مشکلی پیش می آمد مشخص نبود که علت آن کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ بوده و یا عوامل مکانیکی و سایر مسائل در آن دخیل بوده اند تولید کنندگان تخم مرغ با استفاده از این روش به طور متداول قادرند در اغلب موارد به نازکی پوسته و مشکلات حاصل از آن پی برده و همچنین با مقایسه اندازه گیریهای به عمل آمده به یک اندازه استاندارد قابل اطمینان و معتبر دست یابند تشخیص نازکی پوسته قبل از اعمال هرگونه تغییر در برنامه غذایی امری مهم است .

میزان کلسیم :

در ارزیابی برنامه غذایی ، نخستین قدم توجه به میزان کلسیمی است که مرغان تخمگذار به طور روزانه دریافت می کنند اکثر محققین مصرف روزانه 7/3 تا 25/4 گرم کلسیم را توصیه می کنند که این مقدار به مرحله تولید و همچنین سن مرغها بستگی دارد در مرغان مسن تر میزان بالاتری توصیه میگردد تعیین میزان کلسیم دریافتی روزانه نیاز به اطلاع دقیق از کل غذای دریافتی و سطح کلسیم موجود دران دارد در صورت آگاهی از این دو متغیر می توان میزان کلسیم دریافتی روزانه را تخمین زد مشکل هنگامی بروز می کند که سیستم دانخوری به نحوی باشد که کلسیم از غذا جدا شده و تمام پرندگان جیره غذایی یکسان دریافت نکنند به طور کلی اگر میزان کلسیم در قسمتهای مختلف سیستم دانخوری تفاوت قابل ملاحظه ای داشته باشد موید این است که به همه پرنده ها به طور یکسان کلسیم نمی رسد استفاده از پلت و همچنین سیستم های دانخوری واجد سرعت زیاد به منظور جلوگیری از برگزیدن غذا وجدا کردن کلسیم از جیره توسط پرندگان ، می تواند تا حدودی و نه به طور کامل این مسئله را از بین ببرد .

منابع کلسیم :

مشکلات معمولا هنگامی بروز می کنند که منابع کلسیم با سایر مواد معدنی به خصوص منیزیم که به صورت منابع کلسیمی تقلبی درجیره ها به مصرف می رسند همراه می باشند حداقل کلسیم موجود در سنگ اهک باید 38% باشد تحقیقات به عمل آمده نشان داده اند که خواص فیزیکی منابع کلسیم نیز همانند ترکیب شیمیایی آنان می تواند بر کیفیت پوسته تخم مرغ اثر بگذارد این مسئله از بررسیهای اولیه ای که برتری و مزیت صدف را به عنوان منبع کلسیم در برخی شرایط نشان می دهند بدست می اید درحالی که از نظر شیمیایی تفاوتی بین صدف و سنگ آهک وجود ندارد ولی میزان حلالیت آنها در دستگاه گوارش مرغ متفاوت است اکثر تحقیقات نشان می دهد که اندازه قطعات نیز عاملی حیاتی و مهم در اختلافات مشاهده شده میان منابع مختلف کلسیم می باشد گزارشی که اخیرا توسط Rao و برخی دیگر از محققین به چاپ رسیده نشان داد که قطعات سنگ آهک به قطر یک میلیمتر و بالاتر تا جایی که به نگهداری انها در قسمتهای فوقانی دستگاه گوارش و آهسته بودن سرعت حل شدن آنها مربوط میشود به عنوان قطعات بزرگ محسوب می گردند این نتایج اگر در سطح فارم نیز مورد بررسی قرار گیرند می توانند به پیدا کردن و انتخاب منابع خوب و مناسب کلسیم به کارخانجات سازنده خوراک و کسانی که فرمول جیره های غذایی را تنظیم می کنند کمک نمایند .

استفاده از ویتامین و مواد معدنی در جیره غذایی :

انواع مختلفی از مکمل ها که شامل ویتامین ها ، مواد معدنی و الکترولیت ها و غیره می باشند به عنوان بهبود دهنده کیفیت پوسته تخم مرغ مصرف می شوند البته میزان اثر آنها موردسوال است بندرت اتفاق می افتد که مواد مغذی موجود دراین قبیل مکمل های افزودنی درجیره های معمولی مرغان تخمگذار در حد کافی وجود نداشته باشد این مواد معمولا شامل ویتامین های A ، D ، و E و انواع ویتامین B هستند هنگامی که برخی ازاین مواد به میزان کمی در جیره غذایی وجود داشته باشند و یا در مواقعی که میزان اخذ غذا توسط پرنده بسیار پایین بوده و در نتیجه مواد مغذی کمتر از مقدار موردنیاز به پرنده می رسند استفاده ازاین مکمل های غذایی موثر است از آنجایی که اغلب مشکلات مربوط به کیفیت پوسته در هوای گرم و هنگامی که میزان اخذ غذا پایین بوده روی می دهد مکمل های غذایی خیلی بیشتر از آنچه فکر می کنیم اثر خود را نشان می دهند علاوه بر این مکمل های غذایی حاوی اجزا ناشناخته ای هستند که تحت عنوان عوامل مغذی ناشناخته از آنها نام برده می شود از جمله این عوامل می توان به مواد خشک شده حاصل از تقطیر و کشت های مخمری اشاره کرد همچنین برخی از این مواد افزودنی حاوی بی کربنات سدیم می باشند که نشان داده شده باعث افزایش کیفیت پوسته تخم مرغ می شود تنها توصیه ای که در ارتباط با این مکمل ها می توان ارائه داد مصرف آنها به صورت موقت و مشاهده دقیق نتایج آن می باشد اکثر جیره های غذایی فرموله شده برای مرغان تخم گذار تجاری حاوی مقادیر کافی از ویتامین ها هستند با این حال تجربیات به عمل امده درسطح مرغداریها نشان می دهند که حضور مقادیر اضافی ویتامینها در جیره به خصوص ویتامین D موجب بهبود مشخصی در کیفیت تخم مرغ می شود و به نظر می رسد این ترکیب زمانی موثرتر باشد که ویتامین به شکل محلول در اب اشامیدنی خورانده شود بامطالعه بر روی انواع مختلف پیش سازهای ویتامین D و متابولیتهای آن مشخص شه است که برخی انواع آن اثر بیشتری بر تولید پوسته های با کیفیت بالادارند در میان انواع مختلف این ویتامین ، نوع D ترجیح داده می شود که در جیره های غذایی معمولی طیور اکثرمکمل ها و افزودنیها یا فراورده های محلول در آب برای افزایش کیفیت پوسته توصیه می شوند یافت می گردد ماده دیگری که اخیرا مورد توجه قرار گرفته و در ترکیب بعضی از مکمل های ویتامینی وجود دارد اسید اسکوربیک یا ویتامین C است اگرچه این ماده مغذی به طور دائم در جیره های غذایی مرغان تخمگذار وجود ندارد ولی تحقیقات نشان داده اند که ویتامین C اضافی در حیواناتی که دچار استرس به خصوص استرس حاصل از بالا بودن درجه حرارت می باشند اثر خوبی دارد در تعدادی از مطالعات تجربی که استفاده از مکمل های ویتامین C را مورد آزمایش قرار داده اند کیفیت پوسته تخم نیز مورد بررسی قرار گرفته است در اغلب مواردی که این مطالعات در درجه حرارت های بالا انجام شده چگونگی کیفیت پوسته ثبت شده است با افزایش تولید ممکن است با میزان استرس کمتری چنین پاسخی حاصل گردد حداقل میزان ویتامین C مورد استفاده حدود ppm 100 می باشد ولی در درجه حرارتهای بالا به منظور بهبود کیفیت پوسته معمولا ppm 400-200 ازاین ویتامین درنظر گرفته می شود نکته مهمی که درمورد ویتامین C و سایر ویتامینها باید ذکر شود عدم پایداری انها است استفاده از این ویتامین ها از طریق آب اشامیدنی محدود است مگر انکه آب حاوی مکمل ویتامین در مدت 1 الی 2 ساعت مصرف شود میزان پایداری آنها در غذا نیز خوب نیست ولی می توان با استفاده از شکل محافظت شده ویتامین ، پایداری آن را افزایش داد تحقیقات اخیر احتمال وجود تداخل عمل بین متابولیسم ویتامین D و C را نشان می دهند و احتمالا از این طریق است که ویتامین C موجب افزایش کیفیت پوسته تخم مرغ می شود .

بی کربنات سدیم :

بی کربنات سدیم به عنوان یک مکمل غذایی در درجه حرارت بالا جهت بالا بودن کیفیت پوسته تخم مرغ در جیره غذایی استفاده می شود توجیه این امر آن است که در درجه حرارت بالا هنگامی که پرنده نفس نفس می زند به علت خروج دی اکسید کربن ، میزان یونهای بی کربنات خون کاهش می یابند و در نتیجه سنتز کربنات کلسیم که جز اولیه و اصلی پوسته تخم مرغ می باشد دچار مشکل می گردد مصرف بی کربنات سدیم باعث می شود تا یون بی کربنات خارج شده به صورت Co2 جایگزین گردد افزودن بی کربنات سدیم تنها در دمای خیلی بالا موثر است و در دماهای کمتر از 20 درجه سانتی گراد افزودن آن موثر نیست .

کلسی تریول :

در ماه ژانویه دکتر Tsnag از مرکز تحقیقات جانوری کانادا مقاله ای تحت عنوان کاهش میزان شکستگی تخم مرغ در اثر کلسی تریول ارائه داد کلسی تریول از جمله متابولیتهای مشتق شده از D3 می باشد که به عنوان هورمون شناخته شده است دریک کار تحقیقاتی که توسط Tsang انجام شد تعدادی از مرغان با جیره کنترل حاوی ویتامین D3 و تعدادی دیگر باجیره ای که به جای ویتامین D3 حاوی کلسی تریول بود تغذیه شدند تخم مرغها قبل و بعد از شستشو و درجه بندی از طریق کندل کردن مورد بررسی قرار گرفتند میزان شکستگی ها هنگام استفاده از کلسی تریول کاهش یافته بود .

فصلنامه چکاوک – دکتر علی بصیری