 نکات کاربردی در مدیریت تغذیه ای گاوهای شیری
بدون شک سطح درآمد یک واحد گاوداری بستگی به میزان تولید و هزینه های آن دارد که از این میان خوراک مصرفی با حدود 65-60% بیشترین نسبت به هزینه ها را در واحد گاوداری دارد بنابراین هر چقدر گاوهایی با ظرفیت های تولیدی بیشتر ( البته با توجه به ظرفیت فیزیولوژیکی گاو ) نگهداری شده و زمینه بروز توانایی های آنها ( شرایط محیطی ) نیز مساعد گردیده و هزینه های غذایی کاهش یابد , حرفه گاوداری از سود بیشتری برخوردار خواهد شد. مدیران موفق واحدهای تولید کننده محصولات دامی با تلفیق هنر و تجربه گذشتگان با علوم پیشرفته تغذیه ای امروزی , آمیزه ای جالب توجهی را تحت عنوان مدیریت تغذیه ای بوجود آورده اند که با کاربرد علمی این برنامه ها در مزارع دامپروری و با سود آور نمودن این بخش تولیدی برای سرمایه گذاران این واحدها , زمینه مطمئنی در رابطه با تضمین اقتصادی فعالیتشان را فراهم می آورند . مدیران مذکور عمده علت موفقیتشان را علم و علاقه به زمینه مورد فعالیت و تحت نظر گرفتن نکات ریزی می دانند که اگر چه ساده و عملی هستند ولی اغلب از دید افراد پنهان مانده و یا به مورد اجرا گذاشته نمی شوند . در سطور ریز به تعدادی از موارد که می توانند زمینه تغذیه کاربردی گاوهای شیری مفید و سودمند باشند , اشاره می شود.
نکات عمومی در تغذیه گاوهای شیری :
1- گاوها را بر اساس مرحله شیرواری یا میزان تولید , دسته بندی نموده و بر اساس نیازهایشان تغذیه نمایید.
2- در طول سال از برنامه تغذیه ای که اقتصادی و متعادل شده باشد و بتواند نیازهای حیوان را برآورده نماید استفاده کنید .
3- جهت مصرف حداکثر خوراک اختصاصی , خوش خوراکی جیره مد نظر بوده و برای این منظور از اقلام خوراکی متنوع و با کیفیت خوب استفاده نمایید.
4- دستگاه گوارش گاوها از قسمت های بسیار فعال بدن هستند , برای کار بهتر این دستگاه از دادن مواد معین غافل نباشید.
5- دفعات خوراک دادن به گاوها را تنظیم نموده و مطابق با برنامه عمل کنید.
6- گاوها علاقه خاصی به استفاده از علوفه های تازه و آب دار دارند , در صورت در دسترس و ارزان بودن در تغذیه آن را به کار ببرید.
7- ترکیبات مواد مغذی اقلام خوراکی متنوع و متغیر است . با آنالیز در آزمایشگاه خوراک دام , از اجزاء مواد مغذی جیره فرموله شده اطمینان حاصل نمایید.
8- آب تمیز , سالم و گوارا به صورت دائمی در اختیار گاوها قرار دهید.
9- شرایط محیطی مناسبی به خصوص در فصول تابستان و زمستان برای گاوها فراهم نمایید.
10- هرگونه تغییر در جیره غذایی را با مشورت مشاور تغذیه به تدریج به انجام برسانید .
11- بیشتر از چیزهای مخلوط ( TMR ) در گاوداری استفاده نمایید.
12- تدابیر لزم برای به حداقل رسانیدن تلفات خوراک را به عمل آورید.
13- برای اطمینان از میزان کافی خوراک مصرفی در جیره , حد اطمینان را در نظر بگیرید .
14- ضمن اختصاص دادن کارگران دلسوز و وظیفه شناس برای رسیدگی به تغذیه گاوها , کارگران این بخش را به دفعات تعویض ننمائید.
15- تغذیه از مواد بو و طعم دار را در 5/0 تا 2 ساعت قبل از شیردوشی یا بعد از شیردوشی به انجام رسانید.
16- علوفه را به مدت طولانی تغذیه ننمائید و در موقع مصرف از عدم وجود کپک و قارچ زدگی و اجسام خارجی مطمئن شوید.
17- برای مقابله با عوارض مصرف جسم خارجی احتمالی , منگنت یا آهن ربا در حیوان وارد نمایید.
18- برنامه مبارزه با انگلهای داخلی به خصوص انگلهای دستگاه گوارشی را با جدیت پی گیری کنید.
19- در موقع استفاده از مواد حاوی ذرات ریز یا آردی به منظور بازده بهتر علوفه مصرفی و جلوگیری از ضایعات تنفسی , از مواد خیس کننده و چسباننده نظیر چرمی یا ملاس استفاده کنید.
تغذیه دوره ای گاوهای شیرده:
تغذیه دوره ای یا مرحله ای عبارتست از طراحی برنامه های تغذیه ای گاوها بر اساس میزان تولید , مصرف غذا , تغییر وزن بدن و زایمان ترتیب تولید در گاوهای شیری به صورت زیر می باشد :
1- دوره اوج شیردهی 2- دوره افزایش وزن بدن 3-دوره خشک ( 2 ماه
همچنین بر اساس پنج مرحله تولید حیوان به شرح زیر می باشد.
1- از هنگام زایمان تا 80 روز بعد از آن
2- 200-80 بعد از زایمان
3- 200 تا 305 روز بعد از زایمان
4- 60-45 روز قبل از زایمان
5- گروه گاوهایی که دوره خشکی آنها رو به اتمام است
با توجه به این مراحل , برنامه های تغذیه ای اختصاصی برای تولید بیشتر و نگهداری سالم گاوهای شیری به شرح ذیل توصیه می گردد:
1- برنامه های تغذیه ای در مرحله اول تولید
پس از زایمان تولید شیر به شدت افزایش می یابد و 8-6 هفته به بیشترین مقدار می رسد اما مصرف غذا نسبت به نیازهای تولید افزایش نمی یابد , به گونه ای که بیشترین مقدار مصرف ماده خشک 15-12 هفته پس از زایمان خواهد بود از این رو بیشترین ماده گاوهای شیرده برای 10-8 هفته در تعامل منفی انرژی خواهند بود . گاوهای پر شیر احتمالاً تا هفته بیستم در تعامل منفی انرژی خواهند بود.در این مواقع گاو شیرده کمبود انرژی دریافتی برای تولید شیر را از اندوخته های بدن تامین کرده و در این دوره , از وزن آن کاسته می شود . دوران بحرانی تغذیه گاوهای شیرده از زمان زایش تا اوج شیردهی است . هر کیلوگرم افزایش شیر در این دوره , 200 کیلوگرم شیر بیشتر در کل دوره شیردهی را در پی خواهد داشت.
در این دوره رعایت موارد ذکر شده در زیر ضروری است :
- از تغییرات ناگهانی و سریع جیره که موجب ناراحتی های گوارشی می شود خودداری نموده و تغییرات تدریجی را حداقل پیش از زایش آغاز نمایید.
- از افزایش کنسانتره تا موقع بر طرف شدن تنش های مربوطه به زایمان خودداری نموده و سطح آن را تا حد نگهدارید که ( ADF دریافتی گاو شیرده حداقل 19% ) ضمن برخورداری از سلامتی دستگاه گوارش , شیر با کیفیتی نیز تولید شود.
میزان مصرف کنسانتره نبایستی بیش از 5/2 درصد وزن بدن باشد. تعداد دفعات تغذیه کنسانتره باید افزایش یافته و هر بار با مقدار اندکی کنسانتره تغذیه شود.
- دقت کافی در مورد تامین مواد مورد نیاز گاو شیرده و نسبت صحیح آن با انرژی که میزان قابل توجهی از آن از اندوخته های چربی بدن تامین می شود , اعمال نمایید. در این مرحله بهتر است از مواد ازته غیر پروتئینی با تجزیه کم در شکمبه استفاده نمایید.
- با استفاده از علوفه های مرغوب و با کیفیت خوب و عوامل اشتها آور , مصرف ماده خشک را افزایش می دهید.
- سعی کنید علوفه های مورد تغذیه به قطعات ریز خرد نشوند و در صورت اجبار استفاده از چنین علوفه هایی برای حفظ تعادل PH شکمبه و کاهش اسید و دیگر ناراحتی های گوارشی از بافرهای شیمیایی نظیر بی کربنات سدیم استفاده کنید.
- عوامل استرس را نظیر واکسیناسیون , سم چینی , حمام ضد کنه و ... را بعد از سپری شدن اوج شیردهی موکول کنید.
- استفاده از مکمل نیاسین که ممکن است از دوره خشکی آغاز شده باشد , باید برای گاوهای پر شیر ادامه یابد . در این حالت مصرف غذا احتمالاً بیشتر و احتمال بروز بیماری کتوز کمتر خواهد شد.
- با تغذیه از مکمل های پر انرژی نظیر چربی و ملاس , مصرف انرژی را بالا ببرید.
2- مدیریت تغذیه ای در مرحله دوم شیردهی :
در این دوره گاو مرحله حساس peak یا حداکثر تولید را سپری کرده و واکنش های حیوان به حالت عادی برگشته و می تواند در صورت برخورداری از جیره متوازن , تواناییهای تولیدی خود را بروز نماید. در این مرحله مدیریت گاوداری , گاوهای مورد نظر را از لحاظ وضعیت بدنی بررسی نموده و در صورت برخورد با موارد غیر عادی نظیر رشد بی رویه گاوها و ا لاغری بیش از حد آنها در صدد اصلاح جیره برآیید.
3- مدیریت تغذیه در مرحله آخر شیردهی :
مدیریت تغذیه ای گاوهای شیرده در این مرحله آسان تر از مراحل دیگر است . زیرا در این مرحله , مصرف مواد غذایی بیشتر از نیازهای تولید شیر بوده , تولید شیر رو به کاهش است .
نکاتی که مد نظر مدیریت گاوداری باید باشد عبارتند از :
- کاهش وزن ایجاد شده در آغاز دوره شیردهی باید به گونه ای جبران شود که گاو در آغاز دوره خشکی از وزن مناسبی برخوردار باشد.
- حداکثر کوشش در رابطه با تداوم شیردهی در حد امکان به عمل آید.
- تلیسه های جوان , نیازهای ویژه ای برای رشد دارند , بنابراین برای ایجاد رشد در تلیه 2 ساله ( شکم اول ) 20% و برای تلیه های 3 ساله (شکم دوم ) 10% از مواد غذایی بیشتر از مقدار مورد نیاز برای نگهداری منظور شود.
- با توجه به نیاز کم مواد مغذی , می توان نسبت علوفه حجیم به کنسانتره را افزایش داده و با استفاده از ترکیبات ازت دار غیر پروتئینی هزینه های غذایی را کاهش داد.
- برای خشک کردن گاوها در پایان این مرحله می توان غذا و آب مصرفی را محدود نمود.
4- مدیریت تغذیه ای گاوهای خشک :
برای آماده سازی گاو برای شیردهی بعدی , بایستی یک دوره خشک در نظر گرفت . با در نظر گرفتن یک دوره خشک 60 روزه تولید شیردهی بعد برای بیشتر ماده گاوها , بهینه خواهد شد. اگر دوره خشک کمتر از 40 روز باشد بافت پستان گاو زمان کافی برای بازسازی نداشته و در نتیجه تولید شیر دوره بعدی ایده آل نخواهد بود. اگر دوره خشک گاو بیشتر از 70 روز باشد , گاو بیش از حد چاق می شود , در حالی که تولید شیر در دوره بعد زیاد نشده و دشواری زایمان به دلیل چاقی نیز به وجود خواهد آمد . گفته می شود که بازدهی مصرف انرژی برای بافت سازی به هنگام شیردهی بیشتر از دوره خشک است , از این رو باید کوشش کرد که کاهش وزن گاو در هفته های پایانی شیردهی جبران گردد. بدین ترتیب افزایش وزن ماده گاو در دوره خشک بیشتر مربوط به رشد جنین خواهد بود .
مواردی که در این مرحله در زمینه تغذیه گاوها باید رعایت شود عبارتند از :
- مصرف کلسیم بایستی به کمتر از 100 گرم در روز محدود شود و همزمان فسفر کافی در اختیار گاوها قرار گیرد ( 40-35 گرم فسفر در روز برای نژادهای بزرگ ) کلسیم بیشتر , به ویژه اگر جیره از نظر فسفر کمبود داشته باشد, احتمال بروز بیماری تب شیر را افزایش می دهد.
- اگر علوفه کمبود سلنیوم دارد باید روزانه 5-3 میلی گرم سلنیوم به علوفه اضافه گردد.
- از تغذیه زیاد ماده معدنی باید خودداری شود ( به ویژه مخلوط با نمک سدیم ) و مصرف نمک طعام را باید به حداکثر 28 گرم در روز محدود نمود .
- مصرف زیاد نمک موجب نگهداری آب در بدن و ایجاد فیز یا ادم در برخی گاوها به ویژه تلیه های شکم اول می شود
منبع:
..damavaran.com/page=articles
www
|
